Sau khi tiến sĩ Tạ Điền thuộc đại học John M. Olin Palmetto chuyên ngành kinh doanh và phó giáo sư ngành marketing tại Đại học South Carolina Aiken có bài phân tích về “Nghị trình bí mật của Bắc Kinh đằng sau việc cắt điện đột ngột”, chuyên gia khác cũng có cùng ý tưởng với những góc nhìn đa dạng, trang NTDTV cho hay.
Việc tiếp tục cắt điện quy mô lớn trên khắp Trung Quốc đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế của người dân và nền kinh tế. Các chuyên gia cho rằng tình trạng thiếu điện trên toàn quốc không phải là thiếu nguồn cung cấp điện, mà là sự cắt điện giả tạo được kích hoạt bởi một mệnh lệnh chính trị do Trung Nam Hải ban hành.
Trình Hiểu Nông: Chiến dịch cắt giảm điện bắt nguồn từ Trung Nam Hải
Kể từ giữa tháng 9 năm nay, hơn 20 tỉnh bao gồm Giang Tô, Quảng Đông, Vân Nam và Chiết Giang đã liên tiếp hạn chế tiêu thụ điện. Mặc dù đã chính thức đẩy mạnh “bảo đảm cung cấp điện” thành nhiệm vụ chính trị quan trọng nhất nhưng tình trạng thiếu điện vẫn tiếp diễn.
Lý giải chính thức của việc thiếu điện là do giá than tăng và các nhà máy điện làm ăn thua lỗ, thiếu động lực sản xuất dẫn đến sản lượng điện không đủ. Để thúc đẩy sản xuất điện, Ủy ban Cải cách và Phát triển Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) ngày 12/10 đã ra thông báo cải cách giá điện, cho phép giá điện tăng theo điều kiện thị trường, và giá điện công nghiệp có thể tăng tới 20%. Trong số đó, việc tăng giá của các doanh nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng là không có giới hạn trên.
Tuy nhiên, Tiến sĩ Trình Hiểu Nông, một học giả kinh tế và chính trị, đã viết vào ngày 8/10 rằng việc hạn chế tiêu thụ điện trên toàn quốc là do lệnh của Trung Nam Hải, và nó thực sự là một sự kiện nhân tạo, không phải là tình trạng thiếu điện thực sự.
Ngày 11/9, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia ĐCSTQ đã đưa ra văn bản “Cải thiện Hệ thống Kiểm soát Kép về Cường độ và Tổng khối lượng Tiêu thụ Năng lượng” cho tất cả các tỉnh, khu tự trị, thành phố trực thuộc Trung ương, cũng như các bộ và ủy ban của Quốc vụ viện, và tất cả các cơ quan trực thuộc Quốc vụ viện.
Văn bản quy định rằng chính quyền trung ương đã thiết lập một chỉ số tổng tiêu thụ năng lượng hàng năm, đồng thời phân tách và ban hành mục tiêu 5 năm về kiểm soát tiêu thụ năng lượng kép cho tất cả các tỉnh (khu tự trị và thành phố trực thuộc trung ương), đồng thời yêu cầu chính quyền địa phương bảo đảm các mục tiêu được thực hiện.
Ông Trình nói rằng tài liệu này cho thấy rằng ĐCSTQ đã đặt ra giới hạn tiêu thụ năng lượng hàng năm cho mỗi tỉnh và thành phố dựa trên dữ liệu về mức tiêu thụ điện trong khu vực pháp lý của các chính quyền địa phương khác nhau và ra lệnh rằng không được phép đột phá. Đây là mệnh lệnh do chính quyền trung ương ban hành cho chính quyền địa phương các cấp và là công việc hành chính bắt buộc. Chính quyền địa phương phải kiểm soát việc tiêu thụ điện của các doanh nghiệp trong khu vực pháp lý của họ theo quy định giới hạn công suất này cho đến khi đạt được mục tiêu quốc gia do Trung Nam Hải đặt ra. Sau đó, các khu vực khác nhau bắt đầu ngừng sản xuất và hạn chế sử dụng điện.
Ông Trình Hiểu Nông chỉ ra rằng tài liệu này không phải là tài liệu mật và đã được các phương tiện truyền thông chính thống đưa tin, nhưng không ai dám đẩy trách nhiệm cắt điện và mất điện cho Trung Nam Hải.
Ông cho rằng, có thể thấy việc cắt điện trên toàn quốc không phải do chính bộ phận cung cấp điện gây ra, mà chính quyền trung ương đã sử dụng vũ lực hành chính để ban hành cắt điện như một nhiệm vụ chính trị, và kết quả là chính sách “một kích thước phù hợp tất cả” áp dụng trên toàn quốc.
Trong bài phân tích, ông Trình nói rằng chính quyền trung ương đã chia nhỏ hạn mức tiêu thụ điện giữa các tỉnh, sau khi quyết toán, mỗi tỉnh sẽ đưa ra giới hạn riêng về thời gian tiêu thụ điện, tùy theo từng nơi.
Theo “Báo Tài chính” của Đài Loan: Tỉnh Thiểm Tây quy định hạn chế cung cấp điện đến cuối năm; Huyện Ninh Hạ quy định các doanh nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng bị cúp điện trong 30 ngày; Tỉnh Hà Nam quy định một số khu công nghiệp chế biến bị mất điện hơn 21 ngày; thành phố Trùng Khánh thông báo sẽ hạn chế mức tiêu thụ điện, chưa xác định được ngày tháng; tỉnh Quảng Đông quy định mỗi tuần mất điện 4 ngày; tỉnh Sơn Đông quy định 9 giờ cúp điện mỗi ngày; tỉnh Giang Tô quy định mất điện một nửa số ngày làm việc trong ba tháng cuối năm nay; tỉnh Chiết Giang quy định mất điện từ 20-30 ngày mỗi quý.
Ông Trình cho rằng từ những quy định lộn xộn này, có thể thấy rằng sau khi ĐCSTQ ban hành văn bản đó, Trung Nam Hải đã đạt được mục tiêu hạn chế sử dụng điện.
Ông cho biết, nhìn chung, nơi nào sử dụng điện nhiều nhất thì áp lực hạn chế sử dụng điện cũng lớn nhất. Tình hình cụ thể đối với từng thành phố cấp tỉnh rất đa dạng. Ví dụ, các công ty lớn nào tiêu thụ nhiều điện sẽ cắt điện của các công ty này; không có công ty sử dụng điện lớn nào có thể thoát, thậm chí như Thẩm Dương, còn cắt điện của hộ dân cư và các cửa hàng, thậm chí cả đèn giao thông trên đường. Các phương tiện truyền thông của ĐCSTQ cũng cố gắng bằng mọi cách để che giấu sự thật, nói với công chúng rằng không phải chính phủ chỉ đạo, mà là các công ty cung cấp điện gặp khó khăn.
Vương Duy Lạc: Xung đột chính sách, các quan chức bất mãn
Về tình trạng thiếu điện của Trung Quốc, ông Vương Duy Lạc, một kỹ sư tại công ty kỹ thuật CORS của Đức, cũng tin rằng điều này không phải do thiếu điện và than ở Trung Quốc. Thực tế là các chính sách của ĐCSTQ mâu thuẫn với nhau, điều này khiến các quan chức cấp dưới rất bất mãn và sẽ có phản ứng không làm gì cả.
Ông Vương nói với NTDTV rằng, “Điện của Trung Quốc là đủ. Theo một quan chức Trung Quốc, với máy phát điện hiện tại có thể tạo ra lượng điện gấp đôi, nhưng chính quyền các địa phương sẽ không làm thế. Trung Quốc không thiếu than, tài nguyên than của Trung Quốc đứng thứ ba trên thế giới”.
Ông nói rằng việc thực hiện các chính sách của ĐCSTQ mâu thuẫn với nhau, điều này khiến các quan chức rất không hài lòng. Ông cho rằng, trên thực tế, chính quyền Trung Quốc có thể bù đắp sự mất mát của nhà máy điện chỉ bằng một ít tiền, nhưng bây giờ họ không thể làm được, vì vậy điều đó phụ thuộc vào người dân. “Hiện tại, việc tăng giá chưa mở rộng đến điện gia dụng, giờ chỉ áp dụng cho điện công nghiệp, nhưng điện công nghiệp đã khiến giá thành sản phẩm công nghiệp tăng cao nên cuối cùng thì chính người dân cả nước sẽ phải trả khoản chênh lệch đó”.
“Sự biếng nhác chính trị” trở thành một cuộc khủng hoảng thay thế ĐCSTQ
Trong những năm gần đây, “sự buông lỏng” và “lười quản lý” của các quan chức đã trở thành những cuộc khủng hoảng thay thế của chế độ khiến chính quyền Trung Quốc mang tiếng. Tiến sĩ Trình Hiểu Nông từng phân tích với Đài Tiếng nói Hoa Kỳ rằng kể từ chiến dịch chống tham nhũng của ông Tập Cận Bình, các quan chức ĐCSTQ đã thể hiện phản ứng dữ dội của sự phá hoại thụ động.
Đặc biệt là khi nhà cầm quyền lâm vào tình thế khó khăn của cuộc chiến thương mại, có ba loại người trong ĐCSTQ khiến Tập Cận Bình khó ngủ: một là chế nhạo, hai là không hành động và ba là giả mù. Và ông Tập cũng biết việc từ bỏ của các quan chức.
Ông Trình tin rằng trong tình trạng hiện tại của chính quyền Trung Quốc, bộ máy hỏng hóc của ĐCSTQ đã không thể chỉ huy, và sự thất bại và không làm gì của các quan chức địa phương sẽ chỉ khiến nền kinh tế tiếp tục suy giảm và gây ra rủi ro chính trị.