Trong bối cảnh căng thẳng Mỹ – Trung vẫn chưa hạ nhiệt, hai nước vẫn còn nhiều bất đồng và hàng loạt vấn đề trong đó có vấn đề Biển Đông.
Chính quyền của ông Biden vẫn tiếp nối chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tập trung vào thương mại, kinh tế kỹ thuật số, công nghệ, chuỗi cung ứng năng lượng sạch và các lĩnh vực khác. Nhưng trong đó có vấn đề Mỹ đặc biệt quan tâm là đảm bảo an ninh hàng hải từ Thái Bình Dương sang Ấn Độ Dương.
Trong chuyến thăm Indonesia hôm 14/12, Ngoại trưởng Mỹ, ông Antony Blinken đã chỉ trích các hành động “gây hấn” của Trung Quốc ở Châu Á, nhất là ở Biển Đông. Phát biểu tại Đại học Indonesia, Ngoại trưởng Mỹ cho rằng: “có rất nhiều lo ngại, từ Đông Bắc Á đến Đông Nam Á, từ sông Mekong đến các quốc đảo Thái Bình Dương, về các hành động gây hấn của Bắc Kinh. Trung Quốc tự nhận các vùng biển mở là vùng biển của riêng họ”. Đồng thời Ngoại trưởng Blinken khẳng định Washington “quyết tâm bảo đảm tự do hàng hải ở Biển Đông” vì các hành động của Bắc Kinh ở vùng biển này đã đe doạ dòng chảy thương mại trị giá hơn 3.000 tỷ USD mỗi năm.
Theo ông Blinken, mục tiêu của bảo vệ trật tư dựa trên luật lệ không phải là kiềm chế bất kỳ quốc gia nào. Đó là để bảo vệ quyền của tất cả các quốc gia, không bị ép buộc và đe doạ.
Trong chuyến thăm các nước Đông Nam Á trong tháng 12 này gồm Indonesia, Malaysia và Thái Lan ông Blinken muốn xây dựng lại các mối quan hệ bị rạn nứt trong nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Donald Trump với các chính phủ không nằm trong liên minh Bộ Tứ (gồm Mỹ, Australia, Ấn Độ và Nhật Bản). Ông cho rằng Mỹ và các nước trong khu vực muốn Trung Quốc thay đổi hành vi của họ. Washington sẽ làm việc để “bảo vệ trật tự dựa trên luật lệ” và các quốc gia có quyền “lựa chọn con đường của riêng mình. Bởi vì, Trung Quốc đang làm méo mó thị trường mở, từ chối xuất khẩu hoặc huỷ các giao dịch với các quốc gia có chính sách mà Trung Quốc không đồng ý. Mỹ sẽ “áp dụng một số chiến lược kết hợp chặt chẽ tất cả công cụ sức mạnh quốc gia, gồm sức mạnh ngoại giao, quân sự tình báo, với các đồng minh và các đối tác của Mỹ đó là lời khẳng định của ông Blinken.
Rõ ràng, từ sau khi lên nắm quyền, ông Binden đã tỏ ra đặc biệt chú ý đến khu vực Đông Nam Á, Biển Đông. Chính quyền của ông đang quyết tâm cùng các nước khi vực này lập trật tự theo luật pháp quốc tế, không để Trung Quốc tự do gây hấn.
H.B