Mẫu F-16V hiện vẫn là niềm hy vọng lớn nhất của Đài Loan trong trường hợp bị Trung Quốc tấn công, đặc biệt là khi đối đầu với chiến đấu cơ tàng hình J-20.
Hòn đảo này hiện đang trong quá trình nâng cấp 141 chiến đấu cơ lỗi thời F-16A/B Block 20 lên một phiên bản chiến đấu cơ mới hơn của Mỹ – và đã đặt hàng 66 chiếc F-16V Block 70 mới tinh – trong nỗ lực tăng cường sức mạnh không quân đủ để đối phó với J-20, mẫu chiến đấu cơ tàng hình thế hệ thứ 5 được mệnh danh “Mãnh long” của quân đội Trung Quốc (PLA).
Các hệ thống radar và điện tử tối tân lắp đặt trên một chiếc J-20, cùng với hệ thống điểu khiển vũ khí tích hợp, được tin là tương tự như concept mẫu F-35 của Mỹ. Các tên lửa tầm xa của nó có tầm bắn khoảng 300 km trong khi hệ thống radar có thể phát hiện ra mục tiêu ở khoảng cách 135 km.
Trong khi đó, phiên bản F-16V được nâng cấp có khả năng phát hiện ra J-20 cao hơn nếu so với mẫu tiền nhiệm. Không giống như các phiên bản trước đây, nó được lắp đặt hệ thống radar mảng định pha chủ động (AESA) APG-83 cùng nhiều công nghệ khoa học điện tử tối tân áp dụng trong ngành hàng không.
Nó cũng có khả năng mang theo nhiều tên lửa không-đối-không AIM-9X tối tân. Những chiếc Block 70 mới, dự kiến được bàn giao cho Đài Loan vào năm 2023, còn được lắp đặt động cơ F-110-GE132 đầy mạnh mẽ, giúp chúng có thêm khả năng di chuyển linh hoạt hơn trong những pha đối đầu trực diện.
F-16V được xem là chiến đấu cơ thế hệ thứ 4 hoặc 4,5. Nó có thể chia sẻ thông tin tình báo với các máy bay khác trong cùng nhóm thông qua hệ thống nhận diện, trong khi các hệ thống quan sát ban đêm và hệ thống tránh va chạm mặt đất tự động giúp cho nó có được khả năng tham gia các cuộc chiến tầm gần và tầm xa với J-20.
Khi Đài Loan tiếp nhận những chiếc máy bay mới – dự kiến bắt đầu từ năm 2023 và hoàn tất vào năm 2026 – họ sẽ trở thành “nhà điều hành” phi đội chiến đấu cơ F-16 lớn nhất thế giới.
Nhưng các chuyên gia phân tích quân sự cho rằng, để F-16V có thể hạ gục J-20, còn tùy thuộc vào khả năng điều khiển các hệ thống vũ khí và tác chiến điện tử của máy bay một cách tài tình ra sao.
Chiếc máy bay Đài Loan bị rơi trong hôm 11/1 là một trong số lô máy bay đầu tiên trong số những chiếc F-16 cũ kỹ của hòn đảo này chờ được nâng cấp. Nó cũng là tổn thất đầu tiên của mẫu F-16V, nhưng lại là vụ tai nạn lần thứ 9 ở Đài Loan có liên quan tới mẫu F-16 kể từ khi chúng được triển khai vào năm 1997.
Tính đến thời điểm hiện tại, không quân Đài Loan đã mất tổng cộng 10 chiếc F-16 và 5 chiếc Mirage 2000 do tai nạn, gần đây nhất là vào tháng 11/202 khi một chiếc F-16 một chỗ ngồi đâm xuống biển Thái Bình Dương trong một khóa huấn luyện ban đêm ở Hualien, bờ biển phía Đông hòn đảo này. Vụ tai nạn khiến chính quyền Đài Loan ra lệnh ngừng mọi hoạt động của tất cả chiến đấu cơ F-16 để kiểm tra.
Thế nhưng ảnh hưởng từ những vụ tai nạn trước đây vẫn tiếp diễn. Tháng trước, một tòa án ở Đài Bắc ra phán quyết rằng, chính quyền Đài Loan phải trả 4,66 triệu Đài tệ (167.442 USD) tiền bồi thường cho gia đình đại tá Wu Yen-ting, người đã bung dù thoát nạn trong một vụ tai nạn F-16 trong năm 2013 nhưng sau lại hy sinh trong một vụ tai nạn máy bay khác vào năm 2018.
Các thương vụ mua 150 chiến đấu cơ F-16A/B Block 20 của Mỹ và 60 chiếc Dassult Mirage của Pháp ban đầu đã tạo cho Đài Loan ưu thế trên không so với các chiến đấu cơ lỗi thời J-7 và J-8, cùng một vài chiếc Su-27 ít ỏi được nhập khẩu, của Trung Quốc.
Nhưng điều đó đã thay đổi nhờ sự phát triển mẫu J-20. Không quân của PLA cũng biên chế thêm hàng trăm chiếc J-10, J-11 và J-16 được sản xuất trong nước vào phi đội của họ, trong vòng 20 năm qua.
Trong khi Trung Quốc nhanh chóng tăng cường sức mạnh của mình, thì Đài Loan lại không thể mua thêm chiến đấu cơ mới tối tân. Một thỏa thuận đề xuất Mỹ bán 66 chiếc F-16 C/D đã bị hủy vào năm 2005, phần lớn là do sự phản đối kịch liệt từ Bắc Kinh.
Không quân Đài Loan cũng hứng chịu sức ép ngày càng tăng trong những năm gần đây, khi các máy bay quân sự của PLA ngày càng tổ chức nhiều hơn những vụ bay vào vùng nhận dạng phòng không của hòn đảo này. Mỗi lần như vậy, Đài Loan buộc phải điều nhiều chiến đấu cơ để chặn, khiến cho những chiếc máy bay này bị vắt kiệt sức lực.
Năm 2019, trong khi mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh đang căng thẳng, Mỹ đã tăng cường bán vũ khí cho Đài Loan, và tạo cho hòn đảo này cơ hội nâng cấp không lực. Nhà Trắng đã phê duyệt thỏa thuận bán những chiếc F-16V Block 70 mới tinh cho Đài Loan với tổng giá trị 8 tỉ USD.
Trong lúc Đài Loan chờ đợi lô hàng được bàn giao, hãng Lockheed Martin cũng đang nâng cấp những máy bay lỗi thời của hòn đảo này từ năm 2017, trong bản hợp đồng trị giá 4 tỉ USD. Tính đến nay, đã có 64 chiếc đã được nâng cấp xong. Chúng được cho ra mắt tại một buổi lễ tổ chức trong tháng 11/2021, có sự tham gia của lãnh đạo Thái Anh Văn.
T.P