Trung Quốc có các động thái được xem sẽ làm tăng nhiệt cuộc cạnh tranh tầm ảnh hưởng với Ấn Độ và Mỹ tại khu vực Ấn Độ Dương, nơi thường được xem là “sân sau” của New Delhi.
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị khởi động chiến dịch ngoại giao năm 2022 bằng việc phát đi tín hiệu về một nỗ lực thúc đẩy phát triển tại Ấn Độ Dương, nơi mà Bắc Kinh đang tăng tốc cạnh tranh địa chính trị với Mỹ và đặc biệt là đối thủ khu vực của họ, Ấn Độ.
Nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc hé lộ về một mạng lưới kinh tế mới cho các quốc gia ở Ấn Độ Dương trong chuyến thăm Sri Lanka hồi cuối tuần qua trong điểm đến cuối cùng của chuyến công du bao gồm các nước Đông Phi Comoros, Eritrea, Kenya cũng như quốc đảo Maldives.
Ông Vương nói với các quan chức chính phủ Sri Lanka rằng Trung Quốc có kế hoạch chi tiết cho một diễn đàn phát triển cho các nước Ấn Độ Dương vì họ có những “kinh nghiệm tương tự và nhu cầu chung”. Trước đó, ông đã nhắc tới thông điệp này ở Comoros và Maldives – những nước mà giống như Sri Lanka, đã nhận được khoản hỗ trợ phát triển của Trung Quốc, bao gồm cả tiền mặt cho các dự án cơ sở hạ tầng lớn trong khuôn khổ sáng kiến “Một vành đai, một con đường” (BRI).
Các nhà ngoại giao ở Nam Á coi bình luận của ông Vương là một dấu hiệu cho thấy Trung Quốc quyết tâm gia tăng hiện diện tại Ấn Độ Dương, vượt ra ngoài giới hạn thông qua các mối quan hệ song phương với các nước trong khu vực và trực tiếp gia tăng cạnh tranh ảnh hưởng với Mỹ và Ấn Độ tại đây.
Ngoại giao sức mạnh mềm
Một nhà ngoại giao kỳ cựu nói với Nikkei Asia: “Các chuyến thăm của ông Vương đến Maldives và Sri Lanka mang tính chiến lược hơn, nhằm củng cố ngoại giao BRI của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương, hơn là ngoại giao song phương. Nó cũng cho thấy rằng Trung Quốc sẽ tuân theo cách tiếp cận kinh tế sức mạnh mềm của mình để tách biệt với chiến lược của các đối thủ chính của họ”.
Tại Maldives, ông Vương đã nêu lên tầm quan trọng của dự án BRI trị giá hàng triệu USD mang tính bước ngoặt: Cầu Sinamale dài 2 km, nối đảo Male, thủ đô Maldives, với một hòn đảo lân cận, nơi có sân bay quốc tế Velana. Ông cũng cam kết tài trợ mới 63 triệu USD cho các dự án cơ sở hạ tầng, trong đó sẽ bao gồm các khoản tiền để chi trả cho việc bảo trì cầu Sinamale.
Tại Sri Lanka, ông Vương đã ghé thăm thành phố cảng Colombo, một hòn đảo nhân tạo được xây dựng ngoài khơi thủ đô quốc gia để làm trung tâm tài chính hiện đại. Dự án, hiện đang thành hình, là một trong những cơ sở hạ tầng được hỗ trợ bởi hàng tỷ USD đầu tư và các khoản vay của Trung Quốc, bao gồm một cảng mới, sân bay và đường cao tốc.
Tuy nhiên, theo Nikkei, Trung Quốc dường như đang muốn làm nổi bật các dấu mốc của sáng kiến BRI ở Maldives và Sri Lanka để át đi thực tế rằng 2 quốc gia trên cũng đang mắc nợ Trung Quốc hàng tỷ USD cho các dự án nói trên.
Ngoài ra, theo giới quan sát, việc ông Vương tới thăm Comoros, một quốc đảo nhỏ bé ở Đông Phi được xem là nối tiếp cho chuyến thăm đầu năm ngoái tới Seychelles, một nước Ấn Độ Dương khác. Các nhà phân tích địa chính trị cho rằng, chuyến thăm của ông Vương có thể gửi tới Ấn Độ một thông điệp rằng Bắc Kinh đang gia tăng sức ảnh hưởng ở khu vực vốn trước giờ được xem là “sân sau” của New Delhi.
Chuyến thăm của ông Vương “củng cố tầm quan trọng của các quốc gia nhỏ ở Ấn Độ Dương trong tầm chú ý của các cường quốc”, Nilanthi Samaranayake, giám đốc phân tích chiến lược và chính sách tại tổ chức Mỹ CNA, cho biết. Ngoài ra, Trung Quốc cũng đã tăng cường kết giao với Mauritius và Madagascar.
Ông Vương thăm Comoros ở eo biển Mozambique – một khu vực chiến lược giữa khu vực phía nam châu Phi và Madagascar. Hải quân Ấn Độ đang hiện diện tại đây, khi New Delhi đưa tàu tới để hỗ trợ việc sửa chữa tàu thuyền cho lực lượng tuần duyên Comoros, theo ông Samaranayake. Ấn Độ cũng đã hỗ trợ gạo và y tế cho Comoros trong 2 năm qua.
Theo Nikkei, các diễn biến cho thấy, các nỗ lực cạnh tranh tầm ảnh hưởng ngày càng mạnh mẽ hơn giữa các nước lớn tại Ấn Độ Dương.