Vừa qua, Bộ Ngoại giao Mỹ công bố báo cáo “Limits in the Seas” (Giới hạn trên các vùng biển) bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. Báo cáo phủ định cái gọi là “các quyền lịch sử” và “chủ quyền” của Trung Quốc với hơn 100 thực thể ở vùng biển này.
Dựa trên Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 và phán quyết của Toà trọng tài quốc tế ở The Hague (Hà Lan) năm 2016 trong vụ kiện giữa Trung Quốc và Philippines, báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định các yêu sách của Bắc Kinh ở Biển Đông “phá ngoại nghiêm trọng quy tắc của luật biển”.
Bắc Kinh tuyên bố rằng họ có “quyền lịch sử” với hơn 80% diện tích Biển Đông, phần diện tích này được bao trong một “đường 9 đoạn” do họ tự vẽ ra.
Báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ viết rằng không có điều khoản nào của UNCLOS có thuật ngữ “quyền lịch sử”, cũng như không có cách hiểu được thống nhất về thuật ngữ này trong luật pháp quốc tế.
Báo cáo nói rằng, bất kỳ yêu sách nào đối với các quyền như vậy sẽ cần phải tuân theo các quy định của UNCLOS, bao gồm cả đối với các khu vực vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa và vùng biển.
Bên cạnh đó, báo cáo cũng bác bỏ các tuyên bố chủ quyền của chính quyền Trung Quốc đối với hơn 100 thực thể ở Biển Đông là bãi đá chìm dưới mặt nước khi thuỷ triều dâng.
Báo cáo chỉ ra rằng tình trạng pháp lý của bất kỳ thực thể địa lý nào phải được xác định dựa trên “trạng thái tự nhiên” của nó chứ không phải là thông qua việc nạo vét, xây dựng đảo nhân tạo như Trung Quốc đã làm ở quần đảo Trường Sa trong thời gian qua.
Báo cáo khẳng định việc cải tạo đất hoặc tiến hành các hoạt động nhân tạo khác làm thay đổi trạng thái tự nhiên của thực thể khi thuỷ triều lên xuống không thể biến thực thể đó thành đảo.
Vào tháng 7 năm ngoái, chính quyền Biden đã tán thành quyết định của chính quyền tiền nhiệm rằng các yêu sách hàng hải của Trung Quốc ở Biển Đông là trái với luật pháp quốc tế. Chính quyền ông Biden tuyên bố sẽ dùng biện pháp quân sự nếu Trung Quốc tấn công bất kỳ tàu hoặc máy bay nào của Philippines trong khu vực biển tranh chấp ở Biển Đông.