Nói về việc còn tới hơn 3.700 xe hàng chờ xuất khẩu đang tồn tại các cửa khẩu biên giới phía bắc, Thứ trưởng Bộ Công thương cho rằng chủ yếu là do Trung Quốc áp dụng “các biện pháp mạnh chưa từng có” để phòng dịch.
Chiều 25.2, Phó thủ tướng Lê Văn Thành đã chủ trì họp trực tuyến với các bộ, địa phương liên quan về tình hình xử lý hàng hóa ùn tắc tại các cửa khẩu biên giới phía bắc.
Bất chấp ùn tắc, xe hàng lên biên giới vẫn tăng nhanh
Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh cho hay đến cận tết, lượng xe chờ xuất khẩu đã “trở lại con số bình thường” song tình trạng ùn tắc có xu hướng xuất hiện trở lại sau tết.
Theo báo cáo của sở Công thương các tỉnh biên giới phía bắc, đến sáng 24.2, tổng số xe chờ xuất khẩu tại các cửa khẩu biên giới là 3.728 xe, trong đó, tại Lạng Sơn là 1.764 xe; Quảng Ninh là 1.584 xe; Lào Cai 300 xe; Cao Bằng là 80 xe.
Ông Khánh nhấn mạnh tình trạng ùn tắc như hiện nay chủ yếu là do Trung Quốc kiên trì chính sách “Zero Covid”, từ đó áp dụng các biện pháp mạnh chưa từng có để phòng chống dịch bệnh.
Ngoài ra, tại thời điểm ngay trước và sau tết Nguyên đán, năng lực bốc dỡ phía Trung Quốc cũng có phần hạn chế do công nhân bốc vác về quê ăn tết, số lao động đã trở lại thì vẫn trong thời gian cách ly.
Trong khi đó, mặc dù các bộ, ngành và các tỉnh biên giới đã liên tục khuyến cáo, lượng xe chở hàng hoá lên các cửa khẩu biên giới vẫn liên tục tăng nhanh những ngày gần đây.
Ông Khánh đề xuất UBND các tỉnh Lạng Sơn, Quảng Ninh, Cao Bằng và Lào Cai có thể bố trí bãi tập kết phương tiện gần cửa khẩu, sau đó hợp tác với phía Trung Quốc để tiến hành khử khuẩn cho hàng hóa và phương tiện cũng như lấy mẫu xét nghiệm SARS-CoV-2 cho lái xe (trong trường hợp cần thiết) tại các bãi này.
Các phương tiện và lái xe đã được 2 bên xác nhận âm tính có thể đi thẳng qua biên giới để vào bãi sang tải, không phải qua khử khuẩn hoặc xét nghiệm lần 2 thì sẽ giúp cải thiện đáng kể hoạt động thông quan tại các cửa khẩu biên giới, hạn chế được tối đa nguy cơ ùn tắc.
“Bởi vì nếu phát hiện phương tiện, hàng hóa nhiễm SARS-CoV-2 bên phía Trung Quốc thì theo quy định, Trung Quốc sẽ phải ngừng hoạt động thông quan để khử khuẩn toàn bộ khu vực cửa khẩu, đôi khi mất tới 1-2 ngày. Trong khi đó, nếu phát hiện phương tiện, hàng hóa, lái xe nhiễm SARS-CoV-2 trên đất Việt Nam thì chỉ cần không cho phương tiện đó ra cửa khẩu là đủ”, ông Khánh lý giải.
Lãnh đạo Bộ Công thương cũng đề nghị các địa phương vùng trồng, doanh nghiệp, các thương lái, lái xe đường dài tăng cường áp dụng các biện pháp nhằm bảo đảm quy trình sản xuất, bao gói, vận chuyển hàng hóa là tuyệt đối an toàn, theo đúng yêu cầu của công tác phòng chống dịch, từ đó giúp các bên liên quan mở và duy trì bền vững việc mở lại các cửa khẩu.
Cùng với đó, cần chuyển nhanh, chuyển mạnh hoạt động xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Trung Quốc theo hình thức chính ngạch.
Cần thống nhất công nhận 1 lần kết quả xét nghiệm Covid-19
Phó chủ tịch UBND Lạng Sơn Đoàn Thu Hà cho biết, dự kiến mất đến 15 ngày để có thể giải toả hết khoảng 1.700 xe ùn hiện nay, nhưng mỗi ngày vẫn có 50-70 xe tiếp tục lên Lạng Sơn khi cho rằng Trung Quốc đang mùa đông nên nhu cầu hoa quả, nông sản rất lớn.
Theo bà Hà, việc triển khai “vùng xanh”, “vùng đệm” ở cửa khẩu vẫn chưa có quy định cụ thể để phù hợp với quy định của phía Trung Quốc, nhiều trường hợp “âm tính tại Việt Nam, nhưng lại dương tính theo chỉ số của Trung Quốc. Do đó cần nghiên cứu, trao đổi, thống nhất với phía bạn về thực hiện công nhận 1 lần đối với kết quả xét nghiệm Covid-19 và khử khuẩn hàng hóa.
Hiện Lạng Sơn đã thống nhất với phía bạn về thí điểm phương thức giao nhận hàng hóa hạn chế tiếp xúc, từ đó cửa khẩu Tân Thanh có thể nâng lên 150 – 200 xe thông quan/ngày và có thể cao hơn nữa (hiện khoảng 30-40 xe/ngày). Phương thức giao nhận mới sẽ áp dụng chính thức từ 26.2 tại cửa khẩu Tân Thanh. Với của khẩu Hữu Nghị sẽ áp dụng phương thức giao nhận mới từ 1.3.
Còn Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Cao Tường Huy cũng cho rằng vướng mắc lớn vẫn là việc chưa thống nhất quy định giữa 2 nước về công nhận kết quả xét nghiệm Covid-19 và khử khuẩn hàng hóa.
“Quảng Ninh đã thành lập Ban chỉ đạo cấp tỉnh để giải quyết vấn đề này do Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban. Hiện tỉnh tiếp tục trao đổi, đàm phán, thống nhất phía bạn về nơi quản lý và ăn ở tập trung của lái xe chở hàng”, ông Huy nói.
Kết luận cuộc họp, Phó thủ tướng Lê Văn Thành đánh giá những chính sách đã triển khai thời gian qua là kịp thời, nhưng chưa thực sự căn cơ, chưa giải quyết tận gốc của vấn đề, chưa khắc phục triệt để tình trạng ùn tắc hàng hoá, trong đó đa số là nông sản, tại các khu vực cửa khẩu.
Phó thủ tướng nhất trí với đề xuất của Bộ Công thương và các bộ, ngành, địa phương và yêu cầu UBND các tỉnh Lạng Sơn, Quảng Ninh, Cao Bằng và Lào Cai khẩn trương huy động lực lượng tại chỗ, phối hợp với các cơ quan của Trung Quốc để thiết lập mô hình vùng xanh chung của hai nước để các phương tiện và lái xe đã được 2 bên xác nhận âm tính có thể đi thẳng qua biên giới để vào bãi sang tải, không phải qua khử khuẩn hoặc xét nghiệm lần 2.
“Đây là giải pháp được đánh giá phù hợp, có thể rút ngắn đáng kể thời gian thông quan so với hiện nay”, ông Thành nhận định.
Về dài hạn, Phó thủ tướng giao Bộ Công thương chủ trì thành lập tổ nghiên cứu chính sách, trong vòng 15 ngày trình Chính phủ, Thủ tướng các cơ chế, chính sách quy định rõ về tiêu chuẩn, quy chuẩn, chất lượng hàng hoá đủ điều kiện xuất khẩu tiểu ngạch để thống nhất thực hiện; đồng thời đề xuất các cơ chế, chính sách khuyến khích chuyển đổi sang xuất khẩu chính ngạch đối với các mặt hàng nông sản hiện đang chủ yếu xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc.
T.P