Các quốc gia ở Châu Âu đã chuyển từ sử dụng than sang năng lượng tái tạo hiện đang dễ bị ảnh hưởng bởi cú sốc giá điện khi Nga – nhà cung cấp khí đốt tự nhiên chính của khu vực – bắt đầu xâm lược Ukraine.
Ngoại trừ Ba Lan, tất cả các nước trong Liên minh Châu Âu (EU) đã cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Để đạt được điều này này, EU đã bắt đầu loại bỏ dần điện than và đẩy nhanh lượng gió hấp thụ, vốn đã tăng gần 20 lần từ 20 TWh (terawatt-giờ) lên 400 TWh trong hai thập kỷ qua.
EU cũng đã bắt đầu loại bỏ dần năng lượng hạt nhân vì những lo ngại về môi trường, gây thêm áp lực lên năng lượng gió để đáp ứng các mục tiêu năng lượng không có carbon dioxide của khu vực.
Nhưng các hình thức sản xuất điện không liên tục, chẳng hạn như gió và mặt trời, phụ thuộc hoàn toàn vào thời tiết và ánh sáng mặt trời, với nguồn điện không được bảo đảm đáp ứng nhu cầu mọi lúc.
Để chống lại điều này thông qua con đường năng lượng tái tạo, cần phải lưu trữ năng lượng, chẳng hạn như thông qua pin hoặc hệ thống thủy điện được bơm lớn. Tuy nhiên, không giống như gió, việc hấp thụ năng lượng dự trữ này không theo kịp tốc độ.
Thực tế này có nghĩa là trong thời kỳ sản lượng gió và mặt trời giảm, Châu Âu phụ thuộc nhiều vào khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) để tăng công suất và do đó, lượng LNG trong cơ cấu điện năng đã tăng gấp đôi trong vòng 25 năm qua.
Gần 40% lượng khí đốt tự nhiên này đến từ Nga, được vận chuyển qua 4 hành lang chính — Nordstream qua Biển Baltic, TurkStream qua Thổ Nhĩ Kỳ, Yamal qua Ba Lan, và một số qua Ukraine.
Bất ổn xung quanh ý định khí đốt của Nga
Một bóng ma về sự bất ổn bao trùm khắp Châu Âu, một số người tin rằng Nga sẽ không dám tắt các đường ống dẫn khí đốt quan trọng đối với lưới điện giàu năng lượng tái tạo của khu vực.
Giám đốc điều hành của tập đoàn năng lượng khổng lồ TotalEnergies của Pháp Patrick Pouyanne cho biết ông cho rằng việc Nga can thiệp vào việc cung cấp khí đốt cho Châu Âu là rất khó xảy ra.
Ông Pouyanne nói tại hội nghị Tuần lễ Năng lượng Quốc tế: “Tôi tin rằng người Nga không muốn sử dụng khí đốt làm vũ khí trong tranh chấp”.
Ông Pouyanne nói thêm rằng các hoạt động của lĩnh vực LNG không bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột cho đến nay.
Công ty khí đốt nhà nước Gazprom thuộc sở hữu đa số của Nga ủng hộ quan điểm này, chỉ ra rằng xuất khẩu khí đốt vẫn tiếp tục mà không bị xáo trộn trong bối cảnh xung đột và phù hợp với nhu cầu của Châu Âu.
Nhưng những lo ngại đang dấy lên rằng Nga vẫn nắm giữ quyền lực có thể gây bất ổn khắp các thị trường khí đốt và điện của Châu Âu chỉ bằng một cú chuyển mạch.
Để đối phó với cuộc xâm lược Ukraine, Châu Âu, Hoa Kỳ và các quốc gia khác trên thế giới đã áp dụng các biện pháp trừng phạt chống lại Nga, bao gồm việc ngừng đường ống Nord Stream 2 trị giá 11 tỷ USD chạy song song với đường ống thế hệ trước ở Biển Baltic.
Cựu Tổng thống Nga và Phó Chủ tịch Hội đồng Bảo an Nga, Dmitri Medvedev, nói với người Châu Âu rằng họ có thể kỳ vọng giá sẽ tăng gấp đôi do việc Nord Stream 2 bị đình chỉ.
Ông Medvedev đã tweet: “Chào mừng quý vị đến với thế giới mới, nơi người Châu Âu sẽ sớm phải trả 2000 euro cho mỗi ngàn mét khối!”
Châu Âu và Vương quốc Anh cũng vừa trải qua cuộc khủng hoảng năng lượng vào năm 2021, với giá khí đốt và điện tăng vọt sau thời tiết lạnh giá và việc thiếu gió đã buộc khối này phải nhập khẩu nhiều LNG hơn để sản xuất điện và sưởi ấm.
Trong thời gian này, Nga đã phải đối mặt với cáo buộc tạo ra các cú sốc giá bằng cách cố tình không đáp ứng nhu cầu khí đốt ngày càng cao, một tuyên bố mà Tổng thống Vladimir Putin đã phủ nhận.
Ông Saad al-Kaabi, Bộ trưởng Năng lượng Qatar — một trong những nguồn nhập khẩu khí đốt nước ngoài lớn nhất của Châu Âu cảnh báo rằng trong trường hợp Nga phong tỏa dòng khí đốt, không quốc gia nào có khả năng giúp Châu Âu đủ nhanh để bù đắp sự thiếu hụt.
Ông Kaabi nói với các phóng viên tại một hội nghị khí đốt ở Doha: “Nga (cung cấp) tôi nghĩ rằng 30 đến 40% nguồn cung cấp cho Châu Âu. Không có quốc gia nào có thể thay thế khối lượng đó, không có khả năng làm điều đó từ LNG”.
Ông nói: “Hầu hết LNG được gắn với các hợp đồng dài hạn và điểm đến rất rõ ràng. Vì vậy, để thay thế tổng khối lượng đó một cách nhanh chóng là điều gần như không thể”.
T.P