Khi thế giới lên án cuộc chiến của Nga với Ukraina, Trung Quốc bị cáo buộc cân bằng các đồng minh của mình với phương Tây.
Reuters phân tích rằng, sức ép lên Trung Quốc từ các nước phương Tây, dẫn đầu là Hoa Kỳ, bao gồm cảnh báo rằng nước này sẽ phải chịu các lệnh trừng phạt thứ cấp nếu cung cấp hỗ trợ vật chất cho cuộc chiến của Nga ở Ukraina, điều này dường như đã giữ Bắc Kinh im lặng trong cuộc xung đột.
Kể từ khi Nga xâm lược Ukraina vào ngày 24/2, Bắc Kinh đã từ chối gọi đây là một “cuộc xâm lược” và đã nhiều lần chỉ trích phương Tây áp đặt cái gọi là “các biện pháp trừng phạt bất hợp pháp” đối với Matxcơva. ĐCSTQ đã bỏ phiếu phản đối trong vòng bỏ phiếu thứ ba của Liên hợp quốc chống lại cuộc xâm lược của Nga vào Ukraina vào thứ Năm (7/4); tuy nhiên, trong hai vòng bỏ phiếu đầu tiên, ĐCSTQ đã bỏ phiếu trắng.
Trung Quốc đã bỏ phiếu trắng vào tháng trước khi Liên hợp quốc bỏ phiếu về hai nghị quyết không ràng buộc nhằm gây áp lực lên cuộc chiến đang diễn ra của Nga ở Ukraina và thảm họa nhân đạo mà nước này gây ra. Vào thời điểm đó, đại diện của Hoa Kỳ cho rằng đây là một điều tốt.
“Chúng tôi muốn họ bỏ phiếu thuận”, Đại sứ Liên hợp quốc Linda Thomas-Greenfield nói rằng ngay cả khi Trung Quốc bỏ phiếu trắng, thì đó cũng là một chiến thắng cho Hoa Kỳ. Cả hai nghị quyết lên án sự xâm lược của Nga đối với Ukraina đã được thông qua với sự thúc đẩy của Hoa Kỳ.
Trong một vòng bỏ phiếu mới vào thứ Năm, mặc dù ĐCSTQ đã bỏ phiếu phản đối, nhưng nghị quyết cuối cùng đã được thông qua một cách suôn sẻ.
Đại sứ Mỹ nói: “Tôi không chắc họ mong đợi Nga sẽ tiến xa đến mức này, và họ tiếp tục công khai ủng hộ Nga, nhưng tôi thực sự có cảm giác không thoải mái”.
Về phần mình, Đại sứ Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc, ông Trương Quân (Zhang Jun) trả lời rằng: “Cả thế giới đều không thoải mái”. Ông cũng nói rằng với tư cách là bên thứ ba, Trung Quốc không muốn bị lôi kéo vào cuộc xung đột Nga-Ukraina.
Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ, Wendy Sherman cho biết hôm thứ Tư rằng các lệnh trừng phạt đối với Nga nên giúp Trung Quốc “hiểu đầy đủ” về những hậu quả mà nước này có thể phải đối mặt nếu cung cấp hỗ trợ vật chất cho Matxcơva.
ĐCSTQ đang tránh bước vào lằn ranh đỏ của Hoa Kỳ và Châu Âu
Trong những năm gần đây, Trung Quốc đang xây dựng mối quan hệ năng lượng và an ninh chặt chẽ hơn với Nga để chống lại Hoa Kỳ và phương Tây. Vài tuần trước khi xảy ra cuộc xâm lược, Trung Quốc đã tuyên bố quan hệ đối tác chiến lược “không giới hạn” với Nga.
Các nhà phân tích cho biết họ vẫn chưa nhận thấy bất kỳ dấu hiệu chính nào cho thấy Trung Quốc đang vi phạm các lệnh trừng phạt sâu rộng mà phương Tây áp đặt lên Nga, nhưng có những dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy Trung Quốc đang phòng ngừa rủi ro – đặt cược cả hai bên, đặc biệt là trên mặt trận kinh tế.
Các nguồn tin nói với Reuters rằng các nhà máy lọc dầu thuộc sở hữu nhà nước của Trung Quốc đang né tránh các hợp đồng dầu mới với Nga, mặc dù giảm giá mạnh, nhưng khi các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga ngày càng gia tăng, ĐCSTQ nói và hành động một cách thận trọng hơn.
Sinopec, nhà máy lọc dầu lớn nhất Châu Á, cũng đã đình chỉ các cuộc đàm phán về một khoản đầu tư lớn vào hóa dầu ở Nga và một công ty tiếp thị khí đốt.
Ông Scott Kennedy, một chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết trong một diễn đàn trực tuyến gần đây rằng có rất ít dấu hiệu cho thấy các ngân hàng Trung Quốc đang ủng hộ các tổ chức tài chính Nga bị trừng phạt và một số công ty Trung Quốc đang giảm doanh số bán hàng với Nga, từ điện thoại di động đến phụ tùng ô tô.
Các quan chức Mỹ không hy vọng Trung Quốc sẽ bước vào ranh giới đỏ chính do Mỹ và Châu Âu đặt ra ngay cả khi nước này ủng hộ Nga. Theo số liệu của EU, Hoa Kỳ và Châu Âu chiếm 1/4 thương mại toàn cầu của Trung Quốc, trong khi Nga chỉ chiếm 2,4%.
“Chúng ta có thể sẽ tiếp tục thấy một số mức độ hỗ trợ của Trung Quốc đối với nền kinh tế Nga”, bà Mira Rapp-Hooper, Giám đốc phụ trách các vấn đề Ấn Độ – Thái Bình Dương tại Hội đồng An ninh Quốc gia Toà Bạch Ốc, cho biết vào tháng 3, nhưng Bắc Kinh vẫn tiếp tục duy trì quan hệ kinh tế với Hoa Kỳ và Châu Âu.
Tổng thống Hoa Kỳ, Joe Biden đã nói rõ trong cuộc điện đàm với ông Tập Cận Bình vào tháng trước rằng sự ủng hộ của Trung Quốc đối với Nga sẽ dẫn đến hậu quả và phía Hoa Kỳ sẽ phối hợp phản ứng với các đồng minh của mình.
Trả lời câu hỏi của phóng viên sau hội nghị thượng đỉnh qua video giữa các nhà lãnh đạo EU và Trung Quốc vào tuần trước, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã phủ nhận việc họ đề nghị hỗ trợ quân sự cho Nga theo yêu cầu của Nga hoặc chủ động, cho biết họ không có ý định trốn tránh các lệnh trừng phạt.
Tuy nhiên, có vẻ như Trung Quốc sẽ không từ bỏ sự ủng hộ ngầm về mặt ngoại giao đối với Nga. Hôm thứ Năm, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã bỏ phiếu đình chỉ Nga tham gia Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc, và Trung Quốc đã bỏ phiếu phản đối. Trước đó, Ukraina đã sử dụng các bức ảnh làm bằng chứng, cáo buộc quân đội Nga đã thảm sát hàng trăm dân thường ở thị trấn Bucha, phía bắc thủ đô Kiev của Ukraina. Matxcơva đã bác bỏ cáo buộc.
Reuters đưa tin, Nga đã cảnh báo các nước về vấn đề này rằng việc bỏ phiếu ủng hộ hoặc bỏ phiếu trắng sẽ được coi là một “cử chỉ không thân thiện” có thể gây ảnh hưởng đến quan hệ song phương.