Trái ngược với việc áp dụng “quyền lực cứng của Mỹ”, Trung Quốc lại áp dụng chiến lược “quyền lực mềm”. Thay vì can thiệp quân sự kiểu Mỹ, Trung Quốc lại đầu tư kinh tế và hưởng lợi từ các cơ hội hậu xung đột.
Chiến lược của Mỹ được thể hiện rất rõ ở khu vực Trung Đông mà điển hình là ở Iraq và Iran. Khi Mỹ can thiệp trực tiếp bằng quân sự vào Iraq. Trung Quốc không đồng tình cũng không phản đối. Khi quan hệ Mỹ – Iran căng thẳng Trung Quốc không tỏ thái độ ủng hộ ai.
Iraq và Iran với nguồn dự trữ năng lượng và vị trí chiến lược cực kỳ quan trọng đối với dự án Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc. Khi Washington rút khỏi Trung Đông, Bắc Kinh sẵn sàng mở rộng ảnh hưởng của mình ở khu vực này, quan hệ kinh tế ngày càng được củng cố và theo thời gian sẽ biến thành ảnh hưởng chính trị.
Thời hậu chiến Iraq cần khoảng hơn 80 tỷ cho nhu cầu tái thiết, đây là cơ hội lớn cho Bắc Kinh tăng cường sự hiện diện ở quốc gia này thông qua đầu tư và xây dựng. Năm 2015 Iraq và Trung Quốc nâng mối quan hệ thành đối tác chiến lược. Năm 2018 thương mại song phương đạt mức 30 tỷ USD và năm 2021 mức này còn cao hơn nhiều.
Quan hệ Trung Quốc và Iran cũng đang ngày càng phát triển mặc dù quan hệ Mỹ và Iran ngày càng căng thẳng. Quan hệ song phương bền chặt giữa Iran và Trung Quốc thể hiện trong nhiều lĩnh vực khác nhau và Tehran ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc. Tháng 3 năm 2021, Trung Quốc và Iran đã ký một thỏa thuận hợp tác 25 năm, trong đó Bắc Kinh hứa đầu tư 400 tỷ USD vào nền kinh tế của Iran để đổi lấy nguồn cung dầu mỏ. Ngược lại Iran cũng tìm cách sử dụng Trung Quốc như một nhân tố cân bằng chống lại Mỹ.
Khi Mỹ và Nga đối đầu ở Ukraine. Trung Quốc không ủng hộ hoặc phản đối bên nào. Mỹ nhiều lần lên tiếng đề nghị Trung Quốc bày tỏ thái độ phản đối Nga, song Trung Quốc im lặng chỉ bày tỏ sẵn sàng giúp Ukraine trong vấn đề nhân đạo. Nga trong tình thế hiện tại muốn gia tăng quan hệ kinh tế với Trung Quốc để giải tỏa dầu mỏ, khí đốt và tài chính. Trung Quốc vừa sẵn sàng giúp Nga nhưng cũng giới hạn việc mua dầu của Nga vì đã có nguồn dầu từ Iran, Iraq.
Hơn lúc nào hết chiến lược quyền lực mềm của Trung Quốc đang phát huy hiệu quả.
H.L