Khi tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden có chuyến công du châu Á lần đầu tiên, Trung Quốc và Nga đã tổ chức cuộc tập trận chung ở Biển Nhật Bản và Viển Hoa Đông gây lo ngại. Cuộc đối đầu ở Tây Thái Bình Dương dường như đã có sự chuyển hướng.
Ngày 24/5, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Úc và Ấn Độ tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh bốn bên. Sự xuất hiện của máy bay ném bom Trung Quốc và Nga ở Biển Nhật Bản, Biển Hoa Đông và eo biển Miyako làm dấy lên mối quan tâm lớn. Ngày 25/5, Triều Tiên đã phóng 3 tên lửa sau khi ông Biden rời Nhật Bản. Trung Quốc, Nga và Triều Tiên bất ngờ leo thang đối đầu ở Tây Thái Bình Dương, ít nhất là chống lại Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan. Cuộc đối đầu quân sự ở Tây Thái Bình Dương đã lặng lẽ thay đổi.
Việc cử máy bay ném bom của Trung Quốc và Nga không giống như trước đây
Việc Trung Quốc và Nga cử máy bay ném bom chung vào ngày 24/5 là cuộc tập trận tương tự thứ tư giữa hai bên. Cuộc chiến giữa Nga và Ukraine vẫn tiếp tục, và cuộc tập trận lần thứ tư này đã dẫn đến một cách hiểu khá khác so với ba lần trước đó.
Nga hẳn muốn đẩy ĐCSTQ lên vị trí dẫn đầu trong cuộc đối đầu với Hoa Kỳ càng sớm càng tốt. ĐCSTQ cũng nóng lòng đối đầu với Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc và các đồng minh của họ ở Đông Á, và cũng cần sự tham gia mang tính biểu tượng của quân đội Nga. Dường như họ không còn cố gắng chuyển hướng thái độ đối với cuộc chiến Nga-Ukraine.
Quân đội Nga điều động hai máy bay ném bom Tu-95 như thường lệ, từ Biển Nhật Bản qua eo biển Tsushima vào Biển Hoa Đông, và sau đó quay trở lại qua eo biển Miyako. ĐCSTQ được cho là đã gửi 4 máy bay ném bom H-6.
Cuộc tập trận đầu tiên của các máy bay ném bom của Trung Quốc và Nga là vào ngày 23/7/2019, khoảng một năm một lần, các máy bay Tu-95 của Nga bay gần như cùng một tuyến đường, lần này nó bay xa hơn vào Thái Bình Dương.
Vào năm 2019, các máy bay ném bom của ĐCSTQ đã không đi qua eo biển Miyako mà chỉ thực hiện một chuyến khứ hồi đến Biển Nhật Bản. Vào ngày 22/12/2020, hai bên tiến hành cuộc tập trận chung thứ hai; vào ngày 19/11/2021, hai bên tiến hành cuộc tập trận lần thứ ba; máy bay ném bom của ĐCSTQ đã vượt qua eo biển Miyako. Ba cuộc tập trận trước chiến tranh Nga-Ukraine đều tiến vào vùng nhận dạng phòng không của Nhật Bản và Hàn Quốc, hai nước này bày tỏ quan ngại hoặc phản đối nhưng không có tác động nhiều.
Cuộc tập trận thứ tư trong năm nay, trùng với cuộc chiến Nga-Ukraine, mang một ý nghĩa quân sự và chính trị khác. Trước và sau đó, ĐCSTQ đã có những động thái quân sự mạnh mẽ khác và Triều Tiên cũng thực hiện một vụ phóng tên lửa. Hoa Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc đều phản ứng mạnh mẽ. Cuộc xâm lược Ukraine của Nga đã khiến cả thế giới thức tỉnh về một thực tế rằng chiến tranh không còn là viễn cảnh xa vời.
ĐCSTQ trực tiếp khiêu khích Nhật Bản và Hàn Quốc
Hàng không mẫu hạm Liêu Ninh của Trung Quốc đã vượt qua eo biển Miyako đi vào Thái Bình Dương vào ngày 1/5 và đến vùng biển phía đông Đài Loan từ ngày 6 đến ngày 12/5, mô phỏng một cuộc tấn công nhằm vào Đài Loan. Tuy nhiên, nó đã áp sát vùng biển Okinawa, Nhật Bản hai lần trước và sau đó. Vào ngày 18/5, ĐCSTQ cũng đã điều động hai máy bay ném bom H-6 đi qua eo biển Miyako để bổ sung cho cuộc tập trận của hàng không mẫu hạm Liêu Ninh.
Vào ngày 19/5, một tàu khu trục Trung Quốc, một tàu hộ tống và một tàu tiếp liệu cũng đi qua eo biển Miyako. Cùng ngày, một tàu tình báo của Trung Quốc đã đi qua eo biển Osumi của Nhật Bản. Trọng tâm của các hành động khiêu khích của ĐCSTQ chuyển sang Nhật Bản, hoặc liên minh Hoa Kỳ-Nhật Bản.
Ngày 21/5, hàng không mẫu hạm Liêu Ninh phải quay trở lại do nguồn cung hạn chế.
Vào ngày 22 và 23 tháng 5, hai khinh hạm 054A của Trung Quốc đã đi qua eo biển Tsushima giữa Nhật Bản và Hàn Quốc về phía bắc; vào ngày 24/5, cả hai quay trở lại. Vào ngày 22/5, ông Biden đến Nhật Bản sau khi thăm Hàn Quốc. Chính phủ mới của Hàn Quốc đã tuyên bố rằng họ sẽ tăng cường liên minh giữa Hoa Kỳ và Hàn Quốc, tăng cường răn đe quân sự đối với Triều Tiên và chấm dứt chính sách xoa dịu.
Vào ngày 23/5, một tàu khu trục lớp hiện đại của Trung Quốc đã đi qua eo biển Miyako từ Biển Hoa Đông và quay trở lại vào ngày 25/5.
Vào ngày 24/5, các máy bay ném bom của Trung Quốc và Nga đã được điều động.
ĐCSTQ cố tình thực hiện các hành động khiêu khích quân sự mạnh mẽ để đáp lại chuyến thăm Nhật Bản, Hàn Quốc của ông Biden và các cuộc đàm phán bốn bên giữa Hoa Kỳ, Nhật Bản, Úc và Ấn Độ, vượt quá các hành động ở eo biển Đài Loan trong cùng thời gian .
Sự quấy rối của ĐCSTQ đối với eo biển Đài Loan đã không leo thang đáng kể
Trong hai năm qua, máy bay quân sự của ĐCSTQ đã gia tăng đáng kể hoạt động quấy rối ở eo biển Đài Loan; sau khi chiến tranh Nga-Ukraine bùng nổ, các hành động tương tự của ĐCSTQ đã ít lại. Trong hai tuần cuối tháng 5, việc điều động máy bay quân sự của ĐCSTQ ở eo biển Đài Loan như sau:
Vào ngày 11 và 13/5, trực thăng chống ngầm Ka-28 mỗi chiếc đã thực hiện một lần xuất kích.
Vào ngày 15/5, máy bay chống ngầm Harbin Z-9 (Z-9 ASW) đã thực hiện 1 lần xuất kích.
Vào ngày 17/5, máy bay trinh sát kỹ thuật Thiểm Tây (Shaanxi) Y-8 đã thực hiện 1 lần xuất kích.
Vào ngày 18/5, 2 lần xuất kích của máy bay chiến đấu J-16, mỗi máy bay trinh sát kỹ thuật Y-8 xuất kích 1 lần.
Vào ngày 19/5, có 4 cuộc xuất kích của máy bay chiến đấu J-16, 1 cuộc xuất kích của máy bay chiến đấu Su-30, 1 cuộc xuất kích của máy bay ném bom H-6 và 1 cuộc xuất kích của may bay Y-8.
Vào ngày 20/5, 5 lần xuất kích của máy bay chiến đấu J-16, 4 lần xuất kích của máy bay chiến đấu J-11, 3 lần xuất kích của máy bay ném bom H-6, 1 lần xuất kích của máy bay cảnh báo sớm Air Police-500 và 1 lần xuất kích của máy bay Y-8.
Vào ngày 21 và 23/5, máy bay chống ngầm Y-8 mỗi chiếc đã thực hiện 1 lần xuất kích.
Vào ngày 25/5, máy bay chiến đấu J-16 thực hiện 2 lần xuất kích và máy bay chiến đấu J-11 cũng thực hiện 2 lần xuất kích.
Máy bay quân sự nói trên đã đi vào vùng nhận dạng phòng không phía Tây Nam của Đài Loan rồi quay trở lại. Số lượng máy bay J-16 được điều động đã giảm. Một số nhà phân tích cho rằng máy bay chiến đấu của Nga thường xuyên tham chiến ở Ukraine cần được bảo dưỡng số lượng lớn, và có thể tạm thời không thể cung cấp máy bay cho ĐCSTQ, và các máy bay chiến đấu chính của ĐCSTQ phải giảm số chuyến bay. Việc ĐCSTQ sử dụng trực thăng để thay thế máy bay chống ngầm Y-8 có thể liên quan đến vụ rơi máy bay chống ngầm Y-8 ở Biển Đông.
Gần đây, ĐCSTQ đã nhắm trực tiếp hơn vào Hoa Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc với các hành động khiêu khích mạnh mẽ, đồng thời, nước này cũng đang tiến hành các cuộc tập trận ở Biển Đông, dường như eo biển Đài Loan không còn là tâm điểm thực sự nữa. Các ý đồ chính trị của ĐCSTQ được phóng đại nhiều hơn và giá trị quân sự của nó thấp hơn, bộc lộ những điểm yếu bên ngoài chuỗi đảo đầu tiên.
(Ảnh: Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản)
Sự bối rối của Không quân Trung Quốc
Do chiến tranh Nga-Ukraine, việc cử máy bay ném bom của Nga và Trung Quốc đã thu hút nhiều sự chú ý nhất từ thế giới. Sáng kiến liên kết với Nga của ĐCSTQ vào thời điểm này nhất định khiến tất cả các quốc gia cảnh giác hơn.
Máy bay ném bom Tu-95 của Nga là sản phẩm của những năm 1950, việc sử dụng động cơ cánh quạt đã trở thành đặc điểm nổi bật. So với máy bay ném bom B-52 của quân đội Mỹ cùng thời kỳ, tải trọng bom chỉ bằng một nửa chiếc B- 52, nhưng nó vẫn là một máy bay ném bom chiến lược hạt nhân. Tu-95 có tầm bay tối đa 15.000 km và có thể bay từ Biển Nhật Bản đến Biển Hoa Đông và quay trở lại eo biển Miyako mà không cần tiếp nhiên liệu trên không.
Máy bay ném bom H-6 của ĐCSTQ có tầm hoạt động là 7.200 km và chỉ hai trong số chúng có thể bay đến Biển Nhật Bản, khi quay lại biển Hoa Đông thì phải quay trở lại. Hai chiếc còn lại khởi hành từ Biển Hoa Đông và quay trở lại bằng Tu-95 sau khi băng qua eo biển Miyako. Nga không muốn chuyển giao công nghệ máy bay ném bom Tu-95 cho Trung Quốc, chứ chưa nói đến máy bay ném bom Tu-160 mới hơn.
Nguyên mẫu máy bay ném bom H-6 là máy bay ném bom Tu-16 của Liên Xô cũ, sau khi thay đổi nó chỉ có thể coi là máy bay ném bom tầm trung, tốc độ chậm và lượng bom ít. ĐCSTQ thiếu tàu chở dầu, máy bay chiến đấu khó có thể bay ra khỏi chuỗi đảo đầu tiên để chiến đấu, và không thể hộ tống máy bay ném bom. H-6 chỉ có thể di chuyển một mình chứ không thể đối đầu với các chiến đấu cơ F-15 hay F-16 của Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc chứ đừng nói đến F-35.
Máy bay ném bom H-6 gần như đã được giao hai nhiệm vụ chính, hoặc mang tên lửa chống hạm tầm xa để tấn công hàng không mẫu hạm của Mỹ; hoặc mang tên lửa đất đối đất tầm xa để tấn công miền đông Đài Loan, Okinawa ở Nhật Bản và thậm chí cả căn cứ quân sự của Mỹ ở Guam. ĐCSTQ cũng nên biết rằng bất kể cuộc tấn công có thể được hoàn thành hay không, H-6 được đánh giá là sẽ không thể quay trở lại. Các cuộc tập trận tương tự của H-6 thiếu ý nghĩa thực tế, nhưng Không quân Trung Quốc chỉ có điều máy bay ném bom H-6, máy bay vận tải hoặc máy bay tiếp dầu để bay ra khỏi chuỗi đảo đầu tiên để thực hiện các nhiệm vụ chính trị của lãnh đạo ĐCSTQ.
Sự bối rối của Hải quân Trung Quốc
Dưới sự đe dọa của các tên lửa và ngư lôi chống hạm phóng từ bờ, phóng từ trên không và phóng từ tàu ngầm, hạm đội Trung Quốc thực sự không thể thoát ra khỏi chuỗi đảo đầu tiên.
Tàu Sơn Đông đã được đưa về nhà máy để bảo trì, và ĐCSTQ chỉ có thể gửi tàu Liêu Ninh trở lại. Việc đóng hàng không mẫu hạm 003 ước tính sẽ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh ở Thượng Hải, và ngày giao hàng có thể sẽ bị trì hoãn. Hàng không mẫu hạm của Trung Quốc không có máy phóng, J-15 cất cánh từ hàng không mẫu hạm chỉ có thể mang 4 tên lửa không đối không.
Hàng không mẫu hạm Trung Quốc được khai triển khoảng 1 hoặc 2 lần mỗi năm, và mỗi lần không quá một tháng; việc khai triển các tàu khu trục dường như cũng bị hạn chế. Trung Quốc có 6 tàu khu trục Type 055 và 24 tàu Type 052D, ngoài việc hộ tống hàng không mẫu hạm Liêu Ninh, nó cũng có thể thực hiện nhiệm vụ một mình. Trong hành động khiêu khích gần đây, hải quân Trung Quốc đã điều hai tàu khu trục 054A đi qua eo biển Tsushima và một tàu khu trục kiểu cũ nhập khẩu từ Nga để đi qua eo biển Miyako. Theo ước tính, tàu khu trục Trung Quốc có tỷ lệ hỏng hóc cao và cần bảo trì thường xuyên.
Một đợt khiêu khích mạnh mẽ nhằm vào Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc đã bộc lộ nhiều điểm yếu của hải quân Trung Quốc. Máy bay trên hàng không mẫu hạm thiếu khả năng không kích; khó tiếp tế liên tục; tàu chiến khó chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu và không thể đi biển dài ngày. Hệ thống phòng không và chống tên lửa của các tàu chiến của ĐCSTQ đến từ Nga. Cuộc chiến thực tế của Hạm đội Biển Đen của Nga đã tỏ ra kém hiệu quả. Giấc mơ về hải quân xanh của ĐCSTQ chỉ là một giấc mơ.
3 chọi 4 hay 1 chọi 4
Lực lượng tên lửa của ĐCSTQ đã không xuất hiện lần này và được thay thế bởi Triều Tiên. Triều Tiên đợi đến khi ông Biden rời đi rồi mới phóng tên lửa, có lẽ vì họ không muốn trực tiếp chọc giận Hoa Kỳ nên chỉ làm chiếu lệ cho ĐCSTQ. Chính quyền Kim có thể sụp đổ bất cứ lúc nào, khi thấy ĐCSTQ gặp bất lợi, nước Nga đang ở trong tình thế phải lo cho chính mình thì làm sao có thể sẵn sàng đứng lên giúp đỡ ĐCSTQ?
Mặc dù, Nga đã cử máy bay ném bom Tu-95, nhưng nếu ĐCSTQ mong muốn Nga tham chiến ở Thái Bình Dương thì có thể sẽ không thực hiện được. Quân đội Nga bị mắc kẹt trên chiến trường Ukraine, và lo ngại về một cuộc chiến tranh khác ở Viễn Đông. Hạm đội Thái Bình Dương của Nga hầu hết là các tàu chiến kiểu cũ của Liên Xô, các tàu chiến mới được đưa vào biên chế đều là khinh hạm hoặc khinh hạm có trọng tải nhỏ, thực chất là làm nhiệm vụ phòng thủ.
Hải quân Nga có ít kinh nghiệm trong các trận hải chiến và đã bị đánh bại bởi hải quân Nhật Bản hơn 100 năm trước. Vladivostok là căn cứ quan trọng cho các tàu ngầm hạt nhân chiến lược của quân đội Nga, một khi thua trận, cảng đăng ký của Hạm đội Thái Bình Dương sẽ bị mất, khả năng răn đe hạt nhân đối với Mỹ và Nhật Bản sẽ bị suy yếu đáng kể, bốn hòn đảo phía bắc có thể bị Nhật Bản chiếm lại và đảo Sakhalin cũng sẽ lâm nguy. ĐCSTQ đã không thực sự hỗ trợ cho Nga trong cuộc chiến Nga-Ukraine, và Nga cũng sẽ không chấp nhận rủi ro ở Thái Bình Dương vì ĐCSTQ.
ĐCSTQ thúc ép Nga và Triều Tiên cố gắng tạo ra tình huống 3 chọi 4, nhưng thực tế lại rơi vào tình thế khó xử 1 chọi 4. Ngày 26/5, Tân Hoa xã dẫn lời ông Ngô Khiêm (Wu Qian), phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Trung Quốc, cho biết quân đội Trung Quốc “luôn luôn dám hành động, dám chiến đấu để giành chiến thắng”. Cùng ngày, Tân Hoa xã cũng đưa tin “Bộ Ngoại giao: NATO nên ngừng cố gắng làm đảo lộn châu Á và thế giới”.
ĐCSTQ không chỉ là 1 chọi 4, nó giống như 1 chọi 4+, nếu các nhà lãnh đạo ĐCSTQ thực sự dám hành động, họ nên hối hận sớm hơn Điện Kremlin.
Mỹ và Nhật Bản nhanh chóng đáp trả bằng một cuộc tập trận chung của máy bay chiến đấu, và các máy bay chiến đấu của Hàn Quốc cũng có màn thể hiện của mình. Quân đội Mỹ đã thực sự phản ứng sớm, khi tàu tấn công đổ bộ lớp Tripoli (LHA7) của Mỹ đến Tây Thái Bình Dương và nhanh chóng trưng bày 10 máy bay chiến đấu F-35B trên boong tàu. Có vẻ như nó đã sẵn sàng hoạt động như một hàng không mẫu hạm hạng nhẹ, kết hợp với hai hàng không mẫu hạm của Mỹ và phát huy hết lợi thế của máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm. Cách đây một tháng, Tripoli đã hoàn thành quá trình thử nghiệm 20 tiêm kích F-35B ở bờ biển phía đông Hoa Kỳ, hiện máy bay này đã vào trạng thái chiến đấu. 10 chiếc F-35B đều được bố trí ở bên phải boong, có thể cất cánh và hạ cánh từ boong dài bên trái bất cứ lúc nào. Cần có nhiều máy bay chiến đấu hơn trong cabin và có thể tham chiến thông qua bệ nâng bất cứ lúc nào.
Hoa Kỳ dẫn đầu NATO hỗ trợ Ukraine, vốn đã làm suy yếu quân đội Nga rất nhiều, giờ đã đến lúc phải xua tan nỗi lo phải chiến đấu cùng lúc hai cuộc chiến và có thể tập trung ứng phó với hành động khiêu khích của ĐCSTQ. ĐCSTQ lại một lần nữa bước vào tình thế khó khăn khi phải đối đầu với Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan cùng một lúc.