Trong thời kỳ chiến tranh lạnh, quan hệ Xô – Mỹ về Phương Tây là quan hệ đối đầu, còn quan hệ Xô – Trung cũng không nồng ấm dù hai nước dẫu trong phe xã hội chủ nghĩa. Sau khi Liên Xô tan rã quan hệ Nga – Trung cũng chưa được cải thiện. Nga rơi vào khủng hoảng chính trị, kinh tế và quân sự thì Trung Quốc tìm cách thân Mỹ và phương Tây để tranh thủ sự ủng hộ nhiều mặt để phát triển kinh tế quân sự.
Nước Nga dưới sự dẫn dắt của Putin đã nhanh chóng phục hồi cả kinh tế lẫn quân sự. Đặc biệt trước đây Liên xô đã từng là cường quốc quân sự ngang ngửa với Mỹ, nay từ nền tảng đó quân sự của Nga đã khiến Mỹ và phương Tây lo sợ. Còn Trung Quốc cũng với sự vươn lên vị trí số 2 về kinh tế thì cũng gia tăng tiềm lực quân sự và đe dọa vị trí số 1 của Mỹ cả về kinh tế lẫn quân sự.
Mỹ và phương Tây đồng thời tìm cách hạn chế đã phát triển của cả Nga và Trung, họ đưa ra nhiều đòn trừng phạt trước hết là trừng phạt về kinh tế.
Đây chính là cơ hội để Nga – Trung trở thành liên minh chống lại Mỹ và Phương Tây. Nga đã tìm cách khai thác thị trường rộng lớn của Trung Quốc, đặc biệt là việc tiêu thụ khí đốt, dầu mỏ, than và quặng sát… còn Trung Quốc cũng tìm thấy ở Nga tiềm lực về quân sự và một lãnh thổ rộng lớn chưa được khai thác. Trung Quốc mua của Nga nhiều vũ khí hiện đại từ máy bay đến tàu ngầm và sự hỗ trợ nền công nghiệp quốc phòng. Người Trung Quốc cũng trăm sang vùng viễn đông của Nga để canh tác và kinh doanh. Người Nga cũng đã từng lo ngại về sự gia tăng người Trung Quốc trên lãnh thổ Nga, nhưng trước sự đối đầu của Mỹ và Phương Tây đã buộc Nga phải nhượng bộ Trung Quốc.
Khi cuộc chiến ở Ukraine bùng nổ, Mỹ và Phương Tây đưa ra đòn trừng phạt kinh tế mạnh mẽ với Nga và họ muốn Trung Quốc ủng hộ điều đó. Trung Quốc, ngược lại đã tuyên bố quan hệ kinh tế, thương mại với Nga vẫn diễn ra bình thường. Phương Tây hạn chế mua khí đốt và dầu mỏ của Nga thì Trung Quốc lại gia tăng việc nhập từ Nga.
Gần đây Tổng thống Putin đã đồng ý với Chủ tịch Tập Cận Bình về việc mở rộng hợp tác trong lĩnh vực năng lượng, tài chính, công nghiệp, giao thông vận tải và các ngành khác. Không những thế Nga còn tạo điều kiện để Trung Quốc gia tăng hiện diện ở Bắc Cực, nơi có nhiều tài nguyên và vốn là địa bàn độc quyền của Nga.
Trước sự đối đầu với Mỹ và Phương Tây thì quan hệ Nga – Trung ngày càng thắt chặt như là một sự tất yếu và báo hiệu thế giới đơn cực của Mỹ đã đặt dấu chấm hết, mà nguyên nhân bắt đầu từ Mỹ.
H.B