Manila đã chấm dứt hoàn toàn đối thoại về thăm dò năng lượng chung với Bắc Kinh ở Biển Đông. Tin sốt nóng này phải chăng báo hiệu quan hệ Philippines – Trung Quốc bắt đầu một thời kỳ giá lạnh?
Thông tin được ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin đưa ra ngày 23/6. Nó ngay lập tức, trở thành một tin nóng không chỉ với báo chí Philippines mà với cả giới truyền thông quốc tế.
Như đón trước báo chí sẽ hỏi lý do, ông Teodoro Locsin đã nêu cụ thể rằng: Đối thoại về thăm dò năng lượng chung ở Biển Đông giữa Philippines với Trung Quốc đã bị hủy, do vướng các vấn đề về hiến pháp và chủ quyền; rằng: Philippines đã tiến xa nhất có thể theo hiến pháp, chỉ một bước cách nơi chúng tôi đứng bên bờ vực sẽ là cú ngã khủng hoảng hiến pháp (…). Phát triển tài nguyên dầu khí là một mục tiêu trọng yếu, nhưng Philippines sẽ không chấp nhận trả giá về chủ quyền, dù chỉ một phần nhỏ”.
Thế là rõ về trở ngại chính giữa Manila và Bắc Kinh trong câu chuyện. “Không chấp nhận trả giá…” – điều đó nói lên rằng: Philippines là bên bị Trung Quốc ép…
Ông Teodoro Locsin còn tiết lộ, việc dừng lại thực hiện theo chỉ đạo của đích thân Tổng thống Rodrigo Duterte.
Thì ra, rồi cũng đến lúc, nhà lãnh đạo này “ngộ” ra điều cần biết.
Thực ra, một kết thúc không có hậu của câu chuyện không nằm ngoài dự đoán dư luận. Ngược thời gian, cách đây gần 4 năm khi thỏa thuận khai thác chung dầu khí trên Biển Đông được ký cùng 29 thỏa thuận khác trong chuyến thăm Philippines của nhà lãnh đạo tối cao Trung Quốc Tập Cận Bình, bất chấp lời ví von giàu hình ảnh của ông Tập rằng quan hệ hai nước như “cầu vồng sau mưa”, dư luận Philippines đã dậy sóng với những câu hỏi lớn: Liệu có thể đánh cược niềm tin vào Trung Quốc? Ông Duterte có hấp tấp? Phe đối lập chính trị còn phẫn nộ đòi ông Duterte phải công khai những điều khoản, nội dung chi tiết của thỏa thuận, chứ không thể u u minh minh, mờ mờ, tỏ tỏ…
Không phụ họa với dư luận, những nhà nghiên cứu quốc tế, trong sự chín chắn và đúng mực, cũng cảnh báo Manila đừng vội quên Bắc Kinh từng gạt phắt Phán quyết của Tòa trọng tài (PCA) xử thắng cho Philippines trong vụ kiện của nước này với Trung Quốc về “đường 9 đoạn”, để coi đó như một “bài học ứng xử” với Trung Quốc.
Nhưng ông Duterte đã bất chấp tất cả, làm mọi điều có thể để thể hiện sự mặn nồng với Trung Nam Hải. Mặn nồng tới mức, về sau này, ông còn bênh chằm chặp những hành vi gấy hấn tàn bạo của Trung Quốc, trong đó đáng kể nhất là “vụ Cỏ Rong” khiến 22 ngư dân Philippines suýt thành mồi cho cá do bị tàu Trung Quốc đâm chìm, bỏ mặc. Mặn nồng tới mức, ông ra mặt lạnh nhạt với Mỹ, suýt hủy bỏ Thỏa thuận các lực lượng thăm viếng (VFA) vốn là một trong những cơ sở pháp lý để hàng nghìn binh sĩ Mỹ cùng các phương tiện được luân phiên đồn trú tại Philippines và cho phép quân đội hai nước tiến hành các cuộc tập trận chung thường niên, trong đó có các cuộc tập trận trên Biển Đông…
Tuy nhiên, thực tế đã khiến ông Duterte trưởng thành hơn. Đó là những gì?
Đó là những lời “hứa suông” của Bắc Kinh về các khoản viện trợ trị giá 24 tỷ USD. Cuối năm 2021, truyền thông Philippines từng điều tra và kết luận: hầu hết các dự án lớn mà Bắc Kinh cam kết rót vốn vào Philippines vẫn chưa động thổ hoặc phê duyệt.
Đó là những động thái hung hãn của tàu Trung Quốc nhằm vào tàu cá Philippines trên Biển Đông, trong đó, “vụ Cỏ Rong” là điển hình.
Đó là việc đầu năm 2021, Trung Quốc điều gần 300 tàu dân quân biển trá hình tàu cá, ở lỳ trong khu vực đá Ba Đầu mà Philippines tuyên bố chủ quyền.
Đó là vụ việc tàu hải cảnh Trung Quốc phun vòi rồng xua đuổi tàu tiếp tế của Philippines ở bãi Cỏ Mây, tháng 11/2021…
Ngoài việc là nạn nhân của những hành động gây hấn ngang ngược, Philippines còn là nhân chứng của nhiều hành vi ngỗ ngược, tham lam của Trung Quốc với các nước láng giềng như Việt Nam, Malaysia, Indonesia…trên Biển Đông.
Thế nên, khi chỉ còn tại vị trên ghế tổng thống hơn tuần lễ, việc chỉ đạo dừng đối thoại thăm dò năng lượng chung với Trung Quốc ở Biển Đông có thể ví như hành động mà ông Duterte làm để chứng tỏ mình là một nhà lãnh đạo có trách nhiệm đất nước; qua đó, vớt vát thêm chút thiện cảm của người dân nước này vậy.
T.V