Từ nhiều thế kỷ trước người Trung Quốc đã di cư đến nhiều quốc gia trên thế giới. Ngày nay ở tất cả các quốc gia đều có người Trung Quốc định cư và thường được gọi là Hoa kiều. Hoa kiều có ở các nông thôn đến thành thị, nhưng bộ phận quan trọng nhất, đông nhất thường ở các thành phố lớn. Không có thành phố lớn nào ở các châu lục mà không có phố người Hoa, chợ người Hoa.
Người Hoa có tính cố kết rất cao, người đến trước giúp người đến sau, tạo điều kiện để người đến sau tạo dựng cuộc sống. Bằng cách đó, dù người Hoa nhập cảnh hợp pháp hay bất hợp pháp rồi cuối cùng họ cũng được định cư. Lý do để người Hoa rời Trung Quốc cũng khác nhau, có thể chỉ đơn thuần là tìm đường làm ăn, cũng có thể vì bất mãn với chính quyền, như nhiều người do chống lại nhà Thanh đã di cư đến các nước Đông Nam Á.
Dù họ được các nước cưu mang, tạo điều kiện để họ sinh sống, làm ăn nhưng người Hoa luôn hướng về Trung Quốc, sẵn sàng làm việc cho chính quyền Trung Quốc khi có yêu cầu. Ở nhiều quốc gia, Hoa kiều trở thành các tư sản lớn chi phối nền kinh tế của quốc gia đó. Từ khi thành lập nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa thì lực lượng Hoa kiều ở nước ngoài được tổ chức chặt chẽ với sự chỉ đạo trực tiếp từ nhà nước, Hoa kiều có nhiệm vụ thực hiện sự chỉ đạo của các cơ quan chức năng của Trung Quốc. Nhiều nước cũng đã thực sự lo ngại về lực lượng Hoa kiều, họ gọi đây là đội quân thứ năm của Trung Quốc.
Vài thập kỷ vừa qua, với sự cởi mở của các nước phát triển, người Trung Quốc đi học tập và làm việc ở các nước ngày càng đông, nhất là Mỹ, Nhật, Anh, Pháp, Đức, Úc. Không chỉ học tập lao động đơn thuần, một số người còn thực hiện việc đánh cắp công nghệ, khoa học, quân sự phục vụ cho Trung Quốc phát triển.
Hoa kiều và người Trung Quốc đến học tập, lao động ở các nước đã trở thành mối lo cho chính quyền nhiều nước, nhất là việc hoạt động gián điệp. Ngày 6/7 vừa quan Giám đốc Cục Điều tra Liên bang (FBI) Mỹ Christopher Wray trong cuộc họp báo chung với Giám đốc Cơ quan Tình báo Nội địa Anh (MI5) Ken McCallum tại Luân Đôn đã tuyên bố: “Chúng tôi luôn nhận thấy rằng Trung Quốc là mối đe dọa lâu dài và lớn nhất đối với kinh tế và an ninh quốc gia Mỹ. Không chỉ hai quốc gia chúng tôi, mà cả còn có các đồng minh của chúng tôi ở châu Âu và các nơi khác”.
Còn ông McCallum thì thẳng thắn cho rằng các hoạt động gián điệp của Trung Quốc trên toàn cầu là “thách thức thay đổi cuộc chơi lớn nhất mà phương Tây phải đối mặt”. Ông Wray cho biết, đến tháng 4 đã có 200 cuộc điều tra đã được mở được cho liên quan tới Trung Quốc tại 56 văn phòng của FBI.
Vụ việc nêu trên không chỉ cách báo cho nước Mỹ, nước Anh mà cho tất cả các nước.
H.B