Việc trả lời được câu hỏi liệu virus gây Covid-19 lây truyền tự nhiên từ động vật sang người hay là kết quả của một sự cố phòng thí nghiệm đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn đại dịch tiếp theo.
Hai nghiên cứu mới được công bố trên chuyên san Science ngày 26.7, dưới dạng “bản xem trước” nhưng đã trải qua bình duyệt khoa học, theo AFP. Theo một trong các tác giả, phát hiện của họ đã khiến lập luận cho rằng virus gây Covid-19 thoát ra từ phòng thí nghiệm giờ đây “đơn giản là nghe không thuyết phục”.
Nghiên cứu đầu tiên phân tích mô hình địa lý của các ca bệnh Covid-19 trong tháng đầu tiên bùng phát, tháng 12.2019, cho thấy các ca bệnh đầu tiên tập trung xung quanh chợ hải sản Hoa Nam. Đây là nơi chuyên buôn bán động vật hoang dã tươi sống tại thành phố Vũ Hán, thuộc tỉnh Hồ Bắc, miền trung Trung Quốc.
Nghiên cứu thứ hai xem xét dữ liệu bộ gien từ những ca bệnh sớm nhất để nghiên cứu sự tiến hóa ban đầu của virus, kết luận rằng không có khả năng virus corona đã lưu hành rộng rãi ở người trước tháng 11.2019.
Tiến sĩ Michael Worobey của Đại học Arizona (Mỹ), đồng tác giả trong hai bài nghiên cứu, trước đó từng kêu gọi cộng đồng khoa học cởi mở hơn với giả thuyết rằng virus là kết quả của một vụ rò rỉ trong phòng thí nghiệm.
Song những phát hiện mới đã đưa ông đến chỗ mà ông nói là “giờ tôi cũng nghĩ rằng chỉ đơn giản là nghe không thuyết phục nếu cho rằng virus này xuất hiện theo bất kỳ cách nào khác ngoài việc buôn bán động vật hoang dã ở chợ Vũ Hán”.
Mặc dù các cuộc điều tra trước đó đã tập trung vào chợ Hoa Nam, các nhà nghiên cứu muốn có thêm bằng chứng để xác định đây thực sự là nguồn gốc của đại dịch, chứ không phải là nơi “khuếch đại” dịch bệnh. Việc này cần đến nghiên cứu cộng đồng ở Vũ Hán để chắc chắn hơn rằng virus này có lây từ động vật sang người.
Các nhà khoa học trong nghiên cứu thứ nhất đã sử dụng các công cụ lập bản đồ để xác định vị trí của hầu hết trong số 174 ca bệnh đầu tiên được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xác định, nhận thấy 155 trường hợp trong số đó là ở Vũ Hán. Hơn nữa, những trường hợp này tập trung chặt chẽ xung quanh chợ Hoa Nam. Việc này tương phản với cách virus lây lan khắp các khu vực còn lại của Vũ Hán trong tháng 1 và tháng 2.2020.
T.P