Một cuộc khủng hoảng ngân hàng ở tỉnh Hà Nam, Trung Quốc đã khiến hàng trăm nghìn người không thể truy cập vào tài khoản ngân hàng của họ kể từ giữa tháng Tư.
Bốn ngân hàng được đề cập, nằm ở Hà Nam và tỉnh An Huy lân cận, đã thu hút một lượng lớn khách hàng mới do mức lãi suất cao hơn mà họ đang cung cấp. Các ngân hàng đang đưa ra mức lãi suất hàng năm từ 4,1 đến 4,5%, trái ngược với mức 2% tiêu chuẩn hoặc ít hơn được cung cấp bởi các tổ chức ngân hàng lớn hơn.
Tuy nhiên, những người gửi tiền ở đó sớm nhận ra rằng họ không thể rút tiền từ tài khoản của họ – trị giá tổng cộng ước tính là 40 tỷ nhân dân tệ (tương đương 5,9 tỷ USD) – khiến hàng nghìn người không được tiếp cận với các khoản tiết kiệm cả đời của họ.
Vụ việc đã dấy lên làn sóng phản đối kịch liệt của công chúng khi các khách hàng tuyệt vọng yêu cầu câu trả lời từ các ngân hàng ở Trịnh Châu, thủ phủ tỉnh Hà Nam. Kể từ đó, hàng nghìn người biểu tình đã xuống đường và một số đã dẫn đến các cuộc đụng độ bạo lực với cảnh sát.
‘Quả bom’ tài chính
Theo Minxin Pei, một giáo sư chuyên nghiên cứu về chính phủ tại Trường Cao đẳng Claremont McKenna ở California, ông cho rằng các vấn đề ngân hàng ở Hà Nam có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng tài chính trên toàn quốc. Ông Pei cũng đã cảnh báo trong một chuyên mục viết cho Japan’s Asia Nikkei vào ngày 17/07 rằng “một quả bom sắp nổ” và nói rằng các nhà đầu tư nên chuẩn bị tinh thần cho những ngày tồi tệ hơn sắp tới trong lĩnh vực ngân hàng của Trung Quốc.
Ông Pei lưu ý rằng kể từ năm 2009, chính quyền Trung Quốc đã vay nặng lãi để kích thích tăng trưởng kinh tế, dẫn đến tỷ lệ “nợ trên tổng sản phẩm quốc nội (GDP)” đạt mức cao nhất là 264% trong những năm gần đây.
Các ngân hàng nông thôn ở Hà Nam đã phải đối mặt với tình trạng “thiếu giám sát, quản lý rủi ro kém và tham nhũng”, ông Pei nói và cho biết thêm rằng gần 4.000 ngân hàng Trung Quốc vừa và nhỏ với tài sản trị giá lên tới 14 nghìn tỷ USD đang phải đối mặt với các vấn đề hệ thống tương tự.
Ngoài ra, các chính quyền địa phương ở Trung Quốc cũng phải đối mặt với một viễn cảnh khó khăn, các chuyên gia cho biết. Với cuộc khủng hoảng bất động sản (BĐS) dẫn đến nguồn thu từ thuế giảm, các chính quyền địa phương có khả năng bị thiếu hụt doanh thu hơn 6 nghìn tỷ nhân dân tệ (NDT) trong năm nay chỉ từ lĩnh vực BĐS đang thất bại của đất nước.
Điều này đã dẫn đến một chu kỳ bất lợi khi chính quyền địa phương phải vay thêm tiền từ các ngân hàng địa phương để giải quyết các vấn đề tài chính ngắn hạn của họ. Do đó, khoản nợ tiếp tục tăng lên và khó có thể trả hết.
Theo ông Pei, các ngân hàng lớn của Trung Quốc cũng đang gặp khó khăn. Các ngân hàng chính của đất nước đã cung cấp hàng chục tỷ USD cho các khoản vay cho các nước đang phát triển trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.
Tuy nhiên, các quốc gia như Sri Lanka gần đây đã vỡ nợ – dẫn đến việc các nhà cho vay Trung Quốc không còn lựa chọn nào khác ngoài việc xóa các khoản vay đó. Ông Pei nói rằng thâm hụt của đất nước chỉ tiếp tục tăng lên theo cách đó.
Lĩnh vực BĐS gặp khó khăn
Lĩnh vực BĐS khổng lồ của Trung Quốc đã cảm thấy sức nóng trong những năm gần đây khi chính quyền Bắc Kinh kìm hãm sự phụ thuộc nhiều của các nhà phát triển vào các khoản vay ngân hàng và giá nhà ở tăng cao do gã khổng lồ BĐS Evergrande của Trung Quốc vỡ nợ vào năm ngoái.
Vụ việc dẫn đến hậu quả lâu dài đối với nền kinh tế Trung Quốc khi các nhà đầu tư thiệt hại hàng triệu USD trong cuộc khủng hoảng Evergrande và các nhà phát triển BĐS đang gặp khó khăn đã cố gắng ngăn chặn dòng chảy bằng cách tăng giá nhà đất – dẫn đến ngày càng nhiều khách hàng chọn ngừng mua BĐS hoàn toàn.
Bà Carol Lye, phó giám đốc danh mục đầu tư của công ty quản lý đầu tư Brandywine Global cho biết: “Thị phần BĐS của Trung Quốc đã giảm đáng kể. Với nguồn cung trái phiếu BĐS của Trung Quốc giảm gần 50% so với cùng kỳ năm ngoái, thị trường vẫn khá suy sụp khi chỉ những nhà phát triển chất lượng cao được lựa chọn mới có thể tái cấp vốn”.
Theo tin tức của tờ Caixin có trụ sở tại Trung Quốc đại lục, những người mua nhà ở trong hàng chục dự án chưa hoàn thành trên khắp Trung Quốc đã “từ chối thanh toán theo tiến độ để phản đối việc các nhà phát triển không đáp ứng được tiến độ xây dựng”. Bản kiến nghị ngày 14/7 của người mua nhà gửi chính quyền địa phương yêu cầu các chủ đầu tư tiếp tục xây dựng và giao dự án đúng thời hạn.
Các cuộc khủng hoảng tài chính được ngụy trang dưới dạng “điều tra gian lận”
Để đối phó với cuộc khủng hoảng ngân hàng ở Hà Nam, chính quyền trung ương Trung Quốc đã cố gắng trấn an người dùng bằng cách giải thích rằng tài khoản ngân hàng của họ sẽ không bị đóng băng vĩnh viễn và vấn đề hiện tại là do người đứng đầu công ty mẹ của các ngân hàng bị truy tố và điều tra vì “thuế trốn tránh, gian lận và các hành vi vi phạm khác”.
“Những lý do này không giải quyết được vấn đề cơ bản”, một khách hàng của ngân hàng tên là Hang nói với tờ Bưu điện Hoa nam Buổi sáng (SCMP) vào ngày 12/07. Hằng có tổng cộng 860.000 nhân dân tệ (128.000 USD) gửi tiết kiệm tại ba trong số bốn ngân hàng nông thôn ở tỉnh Hà Nam.
“Có vẻ như Hà Nam thực sự không có tiền. Nếu chính quyền trung ương không đứng ra bảo lãnh thì chính chúng tôi – những người gửi tiền – sẽ là người chịu thiệt hại”.
Mặc dù Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (viết tắt là PBoC, tên gọi ngân hàng trung ương của quốc gia này) đảm bảo khoản bảo hiểm tiền gửi của khách hàng lên tới 500.000 NDT (74.000 USD), nhưng số tiền đó sẽ không đủ để bù đắp tổn thất của nhiều người gửi tiền.
Một nhân viên ngân hàng khác tên Wang cho biết, “Tại thời điểm này, hầu hết mọi người không tin tưởng chính quyền Hà Nam”, nói thêm rằng vẫn chưa có dấu hiệu về thời điểm khi nào, hoặc về khả năng, những khách hàng có số tiền gửi trị giá hơn 500.000 NDT sẽ có thể lấy lại các quỹ đó.
T.P