Tình hình căng thẳng ở eo biển Đài Loan đang chỉ ra một rủi ro lớn đối với Mỹ về chip bán dẫn – điều mà Washington đang ra sức ứng phó gần đây.
Trưa 8.8, tờ South China Morning Post đưa tin Trung Quốc đại lục tiếp tục tiến hành tập trận ở eo biển Đài Loan sau loạt tập trận mà được cho là nhằm phản ứng chuyến thăm của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi đến Đài Bắc. Nội dung tập trận tiếp nối bao gồm chống ngầm và tấn công trên biển.
Rủi ro không chỉ cho Mỹ
Phân tích với Thanh Niên, một cựu đại tá hải quân Mỹ, từng giữ vị trí then chốt về tình báo quân sự của nước này ở Thái Bình Dương, chỉ ra các nội dung tập trận của Bắc Kinh vừa qua cho thấy Trung Quốc đại lục có thể bắn phá Đài Loan bằng tên lửa và cô lập đảo này khỏi sự hỗ trợ từ bên ngoài, ngăn cản thương mại hàng không lẫn hàng hải qua eo biển Đài Loan và xung quanh hòn đảo.
Điều đó thể hiện nguy cơ nếu Đài Loan bị cô lập hoặc bùng nổ xung đột ở eo biển Đài Loan thì nguồn cung cấp chip bán dẫn toàn cầu bị đổ vỡ. Hiện nay, chip bán dẫn đang đóng vai trò quan trọng đối với chuỗi sản xuất toàn cầu khi hiện diện trong hầu hết các sản phẩm điện tử tiêu dùng, điện thoại di động, máy tính bảng, máy vi tính… đến xe hơi, xe máy. Trong khi đó, Đài Loan đang giữ vị trí gần như thống trị thị trường chip bán dẫn toàn cầu. Theo các số liệu thống kê, trong quý 1/2022, chỉ tính riêng Tập đoàn TSMC của Đài Loan đã chiếm 53% thị phần sản xuất chip bán dẫn toàn cầu. Thậm chí, theo tạp chí Fortune, TSMC chiếm đến 90% thị phần sản xuất chip bán dẫn tiên tiến. Phần lớn nhà máy của TSMC đóng tại Đài Loan và Trung Quốc đại lục. Về phân bổ thị phần sản xuất chip theo địa lý, nền kinh tế Trung Quốc đại lục dẫn đầu thị trường toàn cầu với 24% thị phần, tiếp theo là Đài Loan (21%), Hàn Quốc (19%) và Nhật Bản (13%). Chỉ 10% chip được sản xuất tại Mỹ.
Chính vì thế, nếu xung đột Nga – Ukraine gây ảnh hưởng lớn cho nguồn cung thực phẩm thế giới, thì xung đột bùng nổ ở eo biển Đài Loan có thể xem là “thảm họa” cho nguồn cung cấp chip bán dẫn toàn cầu. Đó cũng chính là một “thảm họa” cho nền kinh tế Mỹ.
Không chờ nước đến chân
Trong khi đó, Washington cũng đang cấp tập tăng cường năng lực sản xuất chip bán dẫn. Ngày 2.8, cùng ngày bà Pelosi đến Đài Loan, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký ban hành đạo luật Chip và khoa học có tổng trị giá đến 280 tỉ USD nhằm thúc đẩy việc sản xuất chip bán dẫn và nghiên cứu khoa học tiên tiến. Trong đó, chính quyền sẽ dành ra khoảng 52 tỉ USD để hỗ trợ các công ty sản xuất chip bằng nhiều hình thức.
Thời gian qua, việc thúc đẩy sản xuất chip bán dẫn tại Mỹ đã trở thành một trong các chủ điểm nghị sự của những nhân vật hàng đầu trong hệ thống chính trị nước này khi công du châu Á. Trong chuyến thăm Nhật Bản và Hàn Quốc từ ngày 20 – 24.5, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã chọn nhà máy sản xuất chip bán dẫn của Samsung ở Hàn Quốc làm nơi viếng thăm đầu tiên. Tương tự, khi đến Đài Loan, bà Pelosi cũng đã làm việc với ông Mark Liu, Chủ tịch Tập đoàn TSMC. Đến nay, cả Samsung và TSMC đều đã xúc tiến xây dựng nhà máy sản xuất chip bán dẫn tại Mỹ. Trong đó, Samsung đã bắt đầu xây dựng một nhà máy sản xuất chip bán dẫn với đầu tư lên đến 17 tỉ USD ở bang Texas (Mỹ) và có thể sẽ mở rộng đầu tư để xây dựng tổng cộng 11 nhà máy sản xuất chip cũng tại Texas với tổng đầu tư lên đến gần 200 tỉ USD. Còn TSMC cũng đã bắt đầu xây dựng nhà máy sản xuất chip với mức đầu tư lên đến 12 tỉ USD ở bang Arizona (Mỹ).
Trả lời Thanh Niên, PGS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ đốc giáo quốc tế – Nhật Bản, học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Nhật) phân tích: “Việc sản xuất chip bán dẫn của TMSC và Samsung là rất quan trọng đối với Mỹ và các đồng minh trong trường hợp Bắc Kinh cố gắng vũ khí hóa các chuỗi cung ứng công nghệ nhằm gây sức ép với Mỹ. Việc ông Biden thăm nhà máy sản xuất chip của Samsung hồi tháng 5 và bà Pelosi thăm nhà máy của TMSC vừa qua nhấn mạnh tầm quan trọng của hai đồng minh Hàn Quốc và Đài Loan”.
“Nhưng không chỉ có vậy, Nhật Bản đã bảo đảm và đồng ý xây dựng nhà máy sản xuất chip ở nước này, đồng thời phối hợp sâu xát hơn trong lĩnh vực bán dẫn thông qua “bộ tứ an ninh” (gồm Mỹ – Nhật Bản – Úc – Ấn Độ) về chuỗi cung ứng, công nghệ và mối quan tâm về chất bán dẫn. Rõ ràng, sự phối hợp nhiều bên có ý nghĩa tác động đến toan tính của Bắc Kinh trong bối cảnh hiện nay”, chuyên gia Nagy nói thêm. Cuối tháng 7, phái đoàn cấp cao của Nhật Bản và Mỹ đã gặp nhau để thảo luận về việc hợp tác nghiên cứu phát triển chip bán dẫn thế hệ mới.
Thực tế, ngay từ khi đại dịch Covid-19 bùng nổ gây ra sự gián đoạn về chuỗi cung ứng, trong bối cảnh xung đột thương mại Mỹ – Trung ngày càng căng thẳng, Washington đã tìm cách tăng cường năng lực sản xuất chip bán dẫn cũng như hợp tác với các đồng minh, đối tác. Sản xuất chip bán dẫn và đảm bảo năng lực chuỗi cung ứng đã trở thành chủ đề hợp tác của “bộ tứ an ninh” qua 3 lần hội nghị thượng đỉnh. Đây cũng là một trong các nội dung được đề cập khi Mỹ công bố sáng kiến Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương hồi tháng 5 với sự tham gia của hàng loạt đối tác.
“Sắp tới, có thể còn có nhiều sự hợp tác hơn nữa giữa Mỹ với các đồng minh khác, bao gồm một số nước châu Âu, nếu Trung Quốc còn tiếp tục thể hiện sự đe dọa quân sự đối với Đài Loan”, ông Nagy dự báo.
T.P