Một báo cáo do chuyên gia đặc biệt của Liên Hợp Quốc về các hình thức nô lệ cho biết, rất hợp lý khi kết luận rằng lao động cưỡng bức người Duy Ngô Nhĩ, Kazakh và các dân tộc thiểu số khác trong các lĩnh vực như nông nghiệp và sản xuất đã xảy ra ở Khu tự trị Duy Ngô Nhĩ Tân Cương. Tây Tạng cũng đã thực hiện một hệ thống lao động cưỡng bức tương tự. Về vấn đề này, ĐCSTQ luôn phủ nhận.
Báo cáo viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc về các hình thức nô lệ đương đại, ông Tomoya Obokata, đã công bố “Báo cáo về các hình thức nô lệ đương đại ảnh hưởng đến người thuộc các dân tộc thiểu số, tôn giáo và ngôn ngữ”. Báo cáo chỉ ra rằng một số người ở Tân Cương và Tây Tạng đang bị lao động cưỡng bức, “tương đương với chế độ nô lệ” và do đó cấu thành tội ác chống lại loài người.
“Hơn nữa, xét về bản chất và phạm vi của việc thực thi quyền lực đối với người lao động bị ảnh hưởng trong quá trình lao động cưỡng bức, bao gồm giám sát quá mức, điều kiện sống và làm việc ngược đãi, hạn chế di chuyển do bị giam giữ, đe dọa, bạo lực thể chất và/hoặc lạm dụng tình dục, cùng các hành vi vô nhân đạo khác. Báo cáo cho biết, trong một số trường hợp, họ có thể trở thành nô lệ và do đó cấu thành tội ác chống lại loài người, cần có thêm nhiều phân tích độc lập hơn nữa”.
Báo cáo viên đặc biệt cho rằng, rất hợp lý khi kết luận rằng lao động cưỡng bức người Duy Ngô Nhĩ, Kazakh và các dân tộc thiểu số khác trong các lĩnh vực như nông nghiệp và sản xuất đã xảy ra ở Khu tự trị Duy Ngô Nhĩ Tân Cương.
Một là hệ thống trung tâm giáo dục và đào tạo kỹ năng nghề, trong đó người dân tộc thiểu số được bố trí công việc. Hai là chuyển lao động dư thừa ở nông thôn sang làm việc trong các ngành công nghiệp có tay nghề thấp và thu nhập thấp, vì chiến lược “xóa đói giảm nghèo” của ĐCSTQ.
Báo cáo dài 20 trang cho biết, mặc dù các chương trình việc làm được tuyên bố của ĐCSTQ có thể tạo ra cơ hội việc làm cho người dân tộc thiểu số, song Báo cáo viên đặc biệt tin rằng có những dấu hiệu của lao động cưỡng bức trong nhiều trường hợp, cho thấy xuất hiện tình trạng không tự nguyện làm việc trong các cộng đồng.
Báo cáo cũng cho biết một hệ thống lao động cưỡng bức tương tự đã được thành lập ở Tây Tạng: “Có một sự sắp xếp tương tự ở Khu tự trị Tây Tạng, với một chương trình chuyển đổi lao động mở rộng, chủ yếu chuyển nông dân, người chăn nuôi và lao động nông thôn sang các công việc có tay nghề thấp và thu nhập thấp”.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm thứ Tư (17/8) một lần nữa phủ nhận sự tồn tại của lao động cưỡng bức ở Tân Cương và phản bác báo cáo của chuyên gia Liên Hợp Quốc.
“Một báo cáo viên đặc biệt đã chọn tin vào những lời dối trá và thông tin sai lệch về Tân Cương do Hoa Kỳ và một số nước phương Tây khác, cũng như các lực lượng chống Trung Quốc lan truyền”, ông Uông Văn Bân (Wang Wenbin), phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, nói trong một cuộc họp báo hàng ngày tại Bắc Kinh.
Một số nhóm nhân quyền và Hoa Kỳ đã cáo buộc ĐCSTQ đã ép buộc người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương làm việc trong những năm gần đây. Chính phủ Hoa Kỳ đã thực hiện “Đạo luật ngăn chặn Cưỡng bức Lao động người Duy Ngô Nhĩ” (UFLPA) kể từ tháng 6 năm nay, ngừng nhập khẩu hàng hóa liên quan đến lao động cưỡng bức từ Tân Cương. Trừ khi các công ty liên quan có thể cung cấp “bằng chứng rõ ràng và thuyết phục” rằng các sản phẩm không phải là sản phẩm của lao động cưỡng bức.
Theo Reuters, Báo cáo viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc là một “chuyên gia độc lập do Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc chỉ định với nhiệm vụ giám sát, tư vấn và báo cáo công khai” về tình hình nhân quyền ở một quốc gia nhất định và về các vi phạm nhân quyền trên toàn thế giới.
Ông Adrian Zenz, một nghiên cứu viên cao cấp về Trung Quốc và là nhà phê bình hàng đầu về chính sách Tân Cương của Trung Quốc, cho biết báo cáo của vị báo cáo viên đặc biệt đã tạo ra một tiền lệ “rất quan trọng”.
Báo cáo của ông Obokata tách biệt với một báo cáo được mong đợi nhiều về nhân quyền ở Tân Cương do Cao ủy Liên Hợp Quốc Michelle Bachelet chuẩn bị. Người thứ hai đã cam kết công bố báo cáo của mình trước khi rời nhiệm sở vào cuối tháng này.
Tờ Reuters đưa tin vào tháng trước rằng Trung Quốc đang cố gắng ngăn bà Bachelet xuất bản báo cáo của mình.
“Sẽ thật đáng xấu hổ nếu báo cáo của bà Bachelet nói điều gì đó ngược lại”, ông Zheng Guoen nói.
Trên tài khoản Twitter của mình, Dự án Nhân quyền người Duy Ngô Nhĩ có trụ sở tại Washington kêu gọi Văn phòng Liên Hợp Quốc về Phòng chống Diệt chủng “ngay lập tức đánh giá và phản ứng đối với việc đối xử với người Duy Ngô Nhĩ và những người Thổ Nhĩ Kỳ khác”.
T.P