So với lao động Trung Quốc, Thái Lan, thu nhập hàng tháng của người Việt Nam bằng một nửa và chỉ hơn nhân công Lào, Campuchia và Myanmar, theo JICA.
Từ tháng 9/2021 đến tháng 5/2022, Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) đã khảo sát các doanh nghiệp Nhật Bản đang đầu tư tại Đông Nam Á và Trung Quốc, Ấn Độ để đánh giá tương quan chất lượng nguồn nhân lực nội địa cũng như mức thu nhập của lao động tại từng quốc gia.
Theo kết quả khảo sát, người lao động Trung Quốc làm việc tại các công ty Nhật Bản được hưởng mức lương tốt nhất với 493 USD/tháng (khoảng 11,5 triệu đồng), theo sau là Thái Lan với 446 USD (10,4 triệu đồng).
Người lao động Việt Nam có mức thu nhập chỉ hơn Campuchia, Lào, Myanmar và tương đương với Phillippines là 236 USD (5,5 triệu đồng). Con số này kém rất xa và chỉ bằng một nửa so với Trung Quốc và Thái Lan.
Lý giải việc này, JICA cho rằng dưới tác động của căng thẳng thương mại Mỹ – Trung, nhà đầu tư Nhật Bản có xu hướng chọn Việt Nam làm địa điểm sản xuất. Song mức thu nhập đối với lao động Việt không cải thiện do chủ yếu tập trung vào các ngành có giá trị gia tăng thấp. Đối với ngành đòi hỏi trình độ cao, lao động Trung Quốc, Thái Lan vẫn chiếm ưu thế so với Việt Nam.
Cụ thể, trong 5 ngành được doanh nghiệp Nhật Bản chọn đầu tư vào các nước châu Á nhiều nhất, Việt Nam chỉ chiếm ưu thế ở lĩnh vực bán lẻ và sản xuất đại trà. Trong khi đó, doanh nghiệp Nhật có xu hướng mở rộng đầu tư vào Trung Quốc ở các lĩnh vực như nghiên cứu, chế tạo; sản xuất sản phẩm giá trị cao và logistic. Đây đều là lĩnh vực đem lại giá trị gia tăng và cải thiện thu nhập cho người lao động.
Khảo sát năm 2019 đối với doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư vào Việt Nam cũng chỉ ra 40,9% doanh nghiệp chọn đầu tư vào Việt Nam do chi phí lao động thấp, thị trường lao động trẻ, dồi dào. Tuy nhiên, chưa đến 20% công ty đánh giá cao nguồn nhân lực người Việt.
Để tăng tính cạnh tranh của nguồn nhân lực, JICA cho biết sẽ phối hợp với các cơ quan Việt Nam tăng cường cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao thông qua giáo dục đại học và nghề nghiệp. Cơ quan này khuyến nghị một số ngành ưu tiên để tăng cường nguồn nhân lực chất lượng như: Cơ khí và công nghiệp hỗ trợ; công nghệ thông tin và số hóa; môi trường và công nghệ xanh; chăm sóc sức khỏe; xây dựng dân dụng và giảm dần đầu tư nhân lực vào ngành nông nghiệp.
Đối với tỉnh, thành phố có nguồn vốn FDI lớn từ Nhật Bản, JICA đưa ra các khuyến nghị cho từng địa phương. Ví dụ, tại TP HCM, JICA khuyến nghị thúc đẩy quốc tế hóa chương trình giáo dục đại học, tập trung vào các ngành: Y tế – nhân lực chăm sóc, điều dưỡng. Hải Phòng tập trung vào ngành cơ khí chế tạo – công nghiệp hỗ trợ. Đà Nẵng xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho định hướng phát triển thành phố thông minh, năng lượng xanh, năng lượng tái tạo.
Cần Thơ tăng cường nhân lực chất lượng cao cho phát triển xanh, ứng phó với biến đổi khí hậu trong lĩnh vực nông nghiệp và thủy sản. Đồng Nai tập trung phát triển nhân lực ngành hàng không, gắn với sự hình thành của Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
T.P