Trung Quốc, cường quốc hải quân thứ hai thế giới với 2 tàu sân bay đang trong biên chế và một tàu khác hạ thủy tháng 6/2022 đang nỗ lực tìm kiếm các phi công lái máy bay chiến đấu có trình độ.
Trang South China Morning Post, dẫn phát biểu của các nhà phân tích quân sự cho biết. Hải quân Trung Quốc đang đối mặt với khó khăn có đủ phi công biên chế cho 3 tàu sân bay trong tương lai gần.
Một bài báo đăng trên tạp chí quân sự Trung Quốc Ordnance Industry Science Technology (Công nghiệp Khoa học Công nghệ Quân sự) cho biết: Hải quân Trung Quốc hiện đang đẩy mạnh các chương trình đào tạo phi công máy bay chiến đấu trên tàu sân bay trong thập kỷ kể từ khi đưa vào khai thác sử dụng tàu sân bay đầu tiên, Liêu Ninh. Nhưng do không có máy bay huấn luyện được thiết kế đặc biệt cho những hoạt động trên tàu sân bay, tiến độ đào tạo phi công hải quân đang chậm lại đáng kể.
Chuyên gia hải quân Li Jie tại Bắc Kinh giải thích, khi Phúc Kiến, tàu sân bay tiên tiến thứ ba của Trung Quốc đang bắt đầu thử nghiệm trên biển vào tuần trước, PLA cần ít nhất 200 phi công máy bay chiến đấu phản lực trên tàu sân bay mới đủ điều kiện để vận hành 130 máy bay, được biên chế trên tàu.
Tàu sân bay Phúc Kiến được trang bị máy phóng điện từ tiên tiến, tương tự như trên tàu sân bay Gerald R Ford của Mỹ , 2 tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc có thiết kế cầu nhảy, như vậy tất cả các phi công hải quân sẽ phải làm chủ một hệ thống phóng và thu hồi máy bay mới.
“Tiến trình đào tạo phi công hải quân vô cùng nhiều thách thức, vì thiết kế máy bay và đào tạo phi công là một trong những công nghệ cốt lõi khó và phức tạp nhất thế giới, công nghệ này không quốc gia nào muốn chia sẻ,” Ông Li nói.
Các phi công Hải quân PLA sử dụng JL-9G do Trung Quốc sản xuất thực hiện huấn luyện, đây là một máy bay phản lực 2 chỗ ngồi một động cơ, được công khai lần đầu tiên vào năm 2011 như một biến thể huấn luyện tàu sân bay, nhưng không thể được sử dụng để mô phỏng hạ cánh khẩn cấp trên sàn đáp boong tàu vì những nhược điểm như quá nhẹ và quá chậm, trang Công nghiệp Khoa học Công nghệ Quân sự nhấn mạnh trong một bài báo kỷ niệm 10 năm tàu Liêu Ninh đi vào hoạt động ngày 25/9/2012. Những sai sót đó khiến máy bay chỉ được sử dụng giới hạn trong hoạt động huấn luyện trên tàu sân bay mô phỏng ở đất liền.
“Trong vài thập kỷ qua, quân đội Mỹ sử dụng máy bay huấn luyện tiêu chuẩn trên tàu sân bay T-45 Goshawk để đào tạo các học viên phi công. Hiện nay, người Mỹ phát triển một biến thể tiên tiến hơn, T-7A Red Hawk, được trang bị động cơ phản lực General Electric F404 mạnh mẽ hơn, giúp việc huấn luyện phi công chiến đấu hải quân trên tàu hiệu quả hơn.”
T-7A, có đuôi thẳng đứng hình chữ V tương tự như máy bay chiến đấu chủ lực trên tàu sân bay Hải quân Mỹ, F / A-18 Hornet dự kiến sẽ đưa vào khai thác sử dụng năm 2024. Theo tuyên bố của không quân Mỹ, máy được phát triển để huấn luyện. Phi công Mỹ lái máy bay thế hệ thứ tư và thứ năm.
Máy bay chiến đấu trên tàu sân bay của Trung Quốc, chiếc J-15 Flying Shark 2 động cơ một chỗ ngồi, được mệnh danh là máy bay chiến đấu trên tàu sân bay nặng nhất thế giới.
Máy bay có trọng lượng rỗng 17,5 tấn (trọng lượng đầy tải 19,3 tấn ) tốc độ tối đa Mach 2,4 tức là hơn 2.960km/h (1.839 dặm/giờ) – trong khi tổng trọng lượng của máy bay huấn luyện JL-9G chỉ có 7,8 tấn và tốc độ cực đại là Mach 1,05.
Theo tạp chí Trung Quốc: “PLA không có điều kiện sở hữu máy bay huấn luyện như T-45, vì vậy quá trình đào tạo trên tàu sân bay của các học viên phi công Trung Quốc hoàn toàn dựa vào cơ sở điều khiển J-15. Đây là một thách thức lớn trong việc nâng cao kỹ năng bay của phi công do không có huấn luyện viên ngồi sau, ”tạp chí Trung Quốc cho biết.
Trung Quốc đã phát triển một biến thể 2 chỗ ngồi của J-15, được gọi là J-15S, nhưng các video gần đây được truyền thông nhà nước đăng tải cho thấy, phiên bản này được biến thành máy bay tác chiến điện tử J-15D trên tàu sân bay, nhà phân tích quân sự có trụ sở tại Macau Antony Wong Tong cho biết.
“Tại sao J-15S của Trung Quốc không được biến thành máy bay huấn luyện như của Mỹ là một vấn đề khó hiểu”, Wong nói, đồng thời cho rằng, yếu tố chính là chi phí, cao hơn nhiều cho chương trình huấn luyện phi công.
Những bài báo trên các trang web quân sự của Trung Quốc cho thấy, có hai nguyên mẫu J-15D Roaring Shark với các thiết bị tác chiến điện tử gắn trên cánh của máy bay, đậu trên boong tàu sân bay thứ hai của Trung Quốc, chiến hạm Sơn Đông khi hoàn thành việc bảo trì và tân trang theo lịch quản lý bay ở Đại Liên, tỉnh Liêu Ninh vào đầu tháng 7.
Zhou Chenming, nhà nghiên cứu thuộc tổ chức nghiên cứu khoa học và công nghệ quân sự Yuan Wang có trụ sở tại Bắc Kinh cho biết, Trung Quốc vẫn đang thử nghiệm loại máy bay J-15S hai chỗ ngồi, áp dụng cách tiếp cận tương tự như Mỹ khi biến F-15 Eagle thành những phiên bản khác nhau, bao gồm cả F-15E Strike Eagle 2 chỗ ngồi.
Ông Zhou nói: “Đây là xu hướng mới đối với máy bay hiện đại, phi công hoa tiêu ghế sau là người điều khiển vũ khí. Trung Quốc đã cố gắng học hỏi từ tất cả những ưu điểm của quân đội Mỹ, đặc biệt là phương pháp đào tạo các phi công trên tàu sân bay”.
Hải quân PLA bắt đầu đào tạo phi công thay vì chọn các ứng viên đủ tiêu chuẩn từ lực lượng không quân, sau khi thành lập Đại học Không quân Hải quân ở Yên Đài, tỉnh Sơn Đông năm 2017, áp dụng cách tiếp cận tương tự như Mỹ.
Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc cho biết, Hải quân trực tiếp tuyển chọn các học viên tốt nghiệp trung học từ 16 đến 19 tuổi kể từ năm 2020. Độ tuổi trung bình của thế hệ học viên phi công không quân – hải quân mới nhất là 20, trẻ hơn ít nhất 10 tuổi so với những phi công không quân.
Dai Mingmeng, phi công lái nguyên mẫu J-15 trong chuyến xuất kích đầu tiên từ boong tàu Liêu Ninh ngày 3/11/ 2012, khi anh 41 tuổi, là một trong 5 phi công Trung Quốc đầu tiên đạt được chứng chỉ lái máy bay trên tàu sân bay. Anh và các phi công cao cấp khác có khả năng điều khiển máy bay trên sân bay hiện đang huấn luyện thế hệ mới nhất.
Ông Zhou bình luận: “Vẫn còn một chặng đường dài phía trước để các phi công máy bay chiến đấu trên tàu sân bay Trung Quốc có thể bắt kịp các đồng nghiệp Mỹ. Các phi công Trung Quốc trên tàu Phúc Kiến có thể cần thêm một thập kỷ nữa để đạt được yêu cầu cơ bản về khả năng sẵn sàng chiến đấu, vẫn còn một khoảng cách lớn để Trung Quốc đuổi kịp Mỹ, quốc gia có kinh nghiệm hàng thế kỷ chế tạo, khai thác tàu sân bay”.
T.P