Năm1987, dưới thời Tổng thống Ronald Reagan lần đầu tiên Mỹ đưa ra chiến lược an ninh quốc gia. Đây là tài liệu do nhánh hành pháp của chính quyền Mỹ chuẩn bị, liệt kê các mối quan ngại về an ninh quốc gia và cách chính quyền lên kế hoạch giải quyết chúng. Kể từ đó Mỹ định kỳ đưa ra chiến lược an ninh quốc gia.
Những năm cuối thập niên tám mươi thế kỷ hai mươi là thời kỳ mà Liên Xô và phe xã hội chủ nghĩa bước vào khủng hoảng trầm trọng. Các nước phe xã hội chủ nghĩa Đông Âu, đứng đầu là Ba Lan có xu hướng từ bỏ con đường xã hội chủ nghĩa. Các nước trong liên bang Xô Viết có xu hướng ly khai. Tận dụng cơ hội này chính quyền của Tổng thống Ronald Reagan gia tăng hoạt động lôi kéo, mua chuộc, tác động vào lực lượng chống đối Xô Viết để làm tan rã phe xã hội chủ nghĩa và Liên Xô. Thậm chí họ đã tìm mọi cách để đưa người đứng đầu Liên Xô đi theo quỹ đạo của họ. Vì vậy chiến lược an ninh quốc gia của Mỹ năm 1987 là chiến lược loại Liên Xô và phe xã hội chủ nghĩa khỏi lực lượng đối đầu với an ninh của Mỹ. Và đây thực sự là chiến lược diễn biến hòa bình rất thành công của Mỹ.
Cuối thế kỷ hai mươi, đầu thế kỷ hai mốt Mỹ trở thành nước đứng đầu thế giới mà không có đối thủ. Phe xã hội chủ nghĩa chỉ còn có bốn nước nhưng lại bất hòa, thậm chí gây chiến tranh với nhau (Trung Quốc- Việt Nam). Trung Quốc tuy là nước lớn nhưng không mạnh, không những thua Mỹ mà còn thua nhiều nước tư bản khác cả về kinh tế, khoa học công nghệ lẫn quân sự.
Vì vậy Mỹ không coi Trung Quốc là đối thủ, thậm chí còn tạo điều kiện cho đất nước hơn 1 tỷ dân này phát triển. Nhưng rồi chỉ hơn hai thập kỷ Trung Quốc đã trở thành nền kinh tế thứ hai thế giới với tiềm lực về quân sự, khoa học, công nghệ mạnh mẽ, trực tiếp uy hiếp đến ngôi vị số một thế giới của Mỹ.
Hơn một thập kỷ qua, Mỹ tìm mọi cách để hạn chế sự phát triển của Trung Quốc và từng bước coi Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh hàng đầu của Mỹ.
Ngày 12 tháng 10 năm 2022, chính quyền Tổng thống Mỹ Biden công bố chiến lược an ninh quốc gia chủ yếu nhắm tới Nga và Trung Quốc. Nhưng trong tài liệu dài 48 trang này, Mỹ xác định coi Trung Quốc là “đối thủ cạnh tranh duy nhất” vừa có ý định định hình lại trật tự quốc tế, vừa ngày càng có sức mạnh kinh tế, ngoại giao, quân sự và công nghệ để làm như vậy.
Cuộc đầu giữa hai đối thủ Mỹ- Trung ngày càng quyết liệt, gay gắt và dường như cán cân đang nghiêng dần về Trung Quốc.
H.L