Ngày 8.11, Phó thủ tướng Lê Minh Khái và Phó thủ tướng Lê Văn Thành cùng lãnh đạo Bộ Xây dựng đã có buổi làm việc với các doanh nghiệp bất động sản tại TP.HCM và Hà Nội nhằm đưa ra các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản.
Cuộc họp không mời báo chí tham dự, tuy nhiên việc này cho thấy Chính phủ đang hết sức quan tâm đến lĩnh vực bất động sản (BĐS).
Nới room, giảm thủ tục
Trước đó, trong công văn gửi Thủ tướng Chính phủ, Hiệp hội BĐS TP.HCM (HoREA) nhận định thị trường BĐS đang rất khó khăn và đứng trước khả năng rơi vào suy thoái. Biểu hiện là một số tập đoàn, doanh nghiệp (DN) BĐS bị sụt giảm sâu thanh khoản, thậm chí có thể bị mất thanh khoản. Họ buộc phải thực hiện các biện pháp đau đớn để tồn tại, như dừng, đình hoãn hoạt động đầu tư, thi công xây dựng dự án; dừng triển khai các dự án mới; dừng phát hành cổ phiếu tăng vốn; dừng IPO (phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng).
Do tắc nguồn vốn tín dụng, vốn trái phiếu, vốn huy động từ khách hàng nên các DN đói vốn phải vay vốn ngoài xã hội với lãi suất rất cao, đầy rủi ro. Có DN phải bán bớt tài sản, dự án hoặc bán sản phẩm BĐS, nhà ở với chiết khấu sâu, thậm chí đến 40% giá hợp đồng.
Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, hiện nay DN, các nhà đầu tư và cả thị trường BĐS khó khăn trăm bề nên để gỡ khó, để cứu DN, ông Châu đề xuất Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước tạo điều kiện cho các DN, người mua nhà và nhà đầu tư được tiếp cận nguồn vốn tín dụng đối với các dự án BĐS, nhà ở thương mại, nhà ở giá vừa túi tiền và nhà ở xã hội, nhất là đối với các DN có uy tín thương hiệu, thực hiện tốt các nghĩa vụ nộp thuế cho nhà nước; các dự án đảm bảo yếu tố pháp lý, đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, có sản phẩm bán tốt, có thanh khoản tốt, giúp làm tăng nguồn cung nhà ở.
Ngân hàng Nhà nước xem xét nới trần (room) tín dụng thêm khoảng từ 1 – 2% để có thêm nguồn vốn tín dụng khoảng 100.000 – 200.000 tỉ đồng hỗ trợ cho nền kinh tế trong giai đoạn cao điểm cuối năm. Bộ Tài chính và Chính phủ xem xét, tạo điều kiện cho nhà đầu tư cá nhân không phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được đầu tư, mua trái phiếu DN riêng lẻ với một tỷ lệ nhất định.
Chính sách này sẽ thu hút nguồn vốn nhỏ lẻ nhàn rỗi trong xã hội và giúp người dân có thêm kênh đầu tư trái phiếu DN riêng lẻ, nhất là khi Nghị định 65/2022 đã có các quy định rất chặt chẽ đối với DN phát hành trái phiếu riêng lẻ. Cho các DN có quy mô lớn, có uy tín thương hiệu, công ty đại chúng, công ty niêm yết trên sàn chứng khoán được xếp hạng tín nhiệm thì được phát hành trái phiếu riêng lẻ chào bán cho nhà đầu tư cá nhân không phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
“Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo sở Kế hoạch – Đầu tư cấp tỉnh thực hiện nhanh, thông thoáng thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời với chấp thuận nhà đầu tư dự án nhà ở xã hội do DN nhận chuyển nhượng quỹ đất, không yêu cầu phải phù hợp 100% quy hoạch 1/2.000. Sau khi được chấp thuận chủ trương đầu tư, đề nghị các sở, ngành thực hiện song song các thủ tục như chủ đầu tư trình duyệt quy hoạch 1/500, còn quận, huyện cập nhật điều chỉnh cục bộ quy hoạch 1/2.000. Đồng thời đề nghị bỏ thủ tục đánh giá tác động giao thông đối với dự án nhà ở xã hội, trừ trường hợp dự án nhà ở xã hội quy mô lớn. Đối với đất nông nghiệp mà DN đã có quyền sử dụng đất phù hợp với quy hoạch để làm dự án nhà ở xã hội, do DN nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất hoặc đã nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất thì cho phép DN nhận chuyển nhượng chứng minh đã có quyền sử dụng đất mà không cần phải trình UBND cấp tỉnh cho phép chuyển nhượng đất nông nghiệp vì thủ tục này mang tính hình thức…”, ông Lê Hoàng Châu nhấn mạnh.
Doanh nghiệp thu hẹp quy mô đầu tư, tinh giản lao động
Báo cáo tại cuộc họp, Bộ Xây dựng cho biết nhiều DN gặp khó khăn trong việc thực hiện dự án do có vướng mắc trong thủ tục đầu tư, pháp lý của dự án; đặc biệt là việc chấp thuận chủ trương đầu tư và thủ tục giao đất, tính tiền sử dụng đất. Đồng thời, việc kiểm soát thị trường tín dụng, phát hành trái phiếu, cổ phiếu chặt chẽ nên các DN BĐS đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn để triển khai dự án. Bên cạnh đó, lãi suất cho vay, tỷ giá ngoại tệ, giá xăng dầu, giá vật liệu xây dựng tăng, dẫn đến cho phí của DN cũng tăng cao, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh.
Khó khăn chồng chất nên một số tập đoàn, công ty BĐS đang thu hẹp quy mô đầu tư sản xuất kinh doanh (dừng, đình hoãn hoạt động đầu tư, thi công xây dựng một số dự án; dừng triển khai các dự án mới; dừng phát hành cổ phiếu tăng vốn; dừng IPO). Một số khác phải tinh giản bộ máy, giảm lao động, thậm chí có DN giảm đến 50% lực lượng lao động, tác động đến an sinh xã hội, hoặc phải giảm lương tác động đến cuộc sống người lao động…
Cũng theo Bộ Xây dựng, hệ thống pháp luật liên quan đến đầu tư, xây dựng, kinh doanh vẫn còn một số bất cập cần sửa đổi như: chưa thống nhất về hình thức lựa chọn (đấu giá, đấu thầu, chỉ định) chủ đầu tư dự án có sử dụng đất; các quy định liên quan đến việc xác định giá đất khi thực hiện thu hồi, giao đất, cho thuê đất, đấu giá quyền sử dụng; quyền sử dụng đất của tổ chức, cá nhân nước ngoài; quy định về thời hạn, chế độ sử dụng đất đối với các loại BĐS mới, BĐS hỗn hợp, đa chức năng…
Cơ cấu nguồn lực cho thị trường BĐS còn bất hợp lý, chủ yếu từ nguồn vốn tín dụng ngân hàng, vốn huy động qua phát hành trái phiếu và tiền ứng trước của khách hàng, vốn chủ đầu tư chỉ chiếm khoảng 15 – 30% tổng mức đầu tư của dự án. Chưa có các nguồn vốn trung, dài hạn ổn định cho thị trường.
Nguồn cung BĐS giảm, cơ cấu sản phẩm chưa phù hợp, thừa nhà cao cấp, thiếu nhà ở xã hội, nhà công nhân, nhà cho người thu nhập thấp. Giao dịch BĐS chưa được minh bạch, giá, đặc biệt là giá nhà ở, đất ở cao hơn so với thu nhập của người dân dẫn đến đại đa số khó tiếp cận nhà ở. Các sàn giao dịch BĐS hoạt động thiếu ổn định; hoạt động môi giới BĐS chưa được kiểm soát tốt. Trong khi đó, hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về thị trường BĐS, nhà ở chưa đầy đủ, thiếu thống nhất, chưa công khai làm ảnh hưởng tới tính minh bạch của thị trường…
T.P