Chuyến thăm của Phó Tổng thống Hoa Kỳ Kamala Harris hôm 22/11 được dư luận thế giới quan tâm. Washington cho rằng, cần xích lại với Manila để đối phó với “các mối đe dọa mới nổi”. Còn Manila thì muốn “cài đặt” lại mối quan hệ với Washington, đáp ứng yêu cầu chính sách đối ngoại cân bằng quan hệ với các nước lớn.
Bà Kamala Harris đã đến thăm đảo Palawan, hòn đảo nằm cận vùng Biển Đông-vùng nước mà Trung Quốc ngang ngược tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ. Sự xuất hiện của Phó Tổng thống Mỹ tại Palawan nói lên điều gì?
Theo phân tích của các nhà quan sát, đây chính là thể hiện tình cảm nồng ấm, sự ủng hộ của Washington đối với Manila, một đồng minh bền bỉ, nhằm đối trọng với Bắc Kinh. Chuyến thăm này là chuyến công du chính thức đầu tiên của một quan chức cấp cao nhất của Mỹ đến Palawan.
Có mặt trên con tàu của Tuần Duyên Philippines neo tại Vịnh thủ phủ Puerto Princesa, bà Kamala Harris dường như muốn “nhắn gửi” đến Trung Quốc: “Trong tư cách đồng minh, Mỹ đang chung vai cùng Philippines trước sự lấn lướt, đe dọa và cưỡng bức của các thế lực bành trướng trên Biển Đông”. Còn trong cuộc gặp Tổng thống Ferdinand Marcos, người đàn bà thép Kamala Harris tái khẳng định cam kết không lay chuyển của Mỹ trong việc bảo vệ Philippines nếu tàu thuyền, hoặc máy bay của nước này bị tấn công ở Biển Đông.
Phó Tổng thống Mỹ tuyên bố, sẽ tiếp tục tập hợp các đồng minh và đối tác chống lại những hành vi ngang ngược, bất chấp pháp luật trên Biển Đông. Bà nhấn mạnh, khi trật tự trên nền tảng luật pháp bị đe dọa tại nơi nào đó, thì tất cả các nơi khác cũng khó tránh khỏi. Lúc này đây khu vực Đông Nam Á cần tìm cách yêu cầu các nước tôn trọng “các quy tắc và chuẩn mực quốc tế”; tôn trọng phán quyết năm 2016 của Tòa trọng tài quốc tại Lahaye bác bỏ “Đường lưỡi bò” của Trung Quốc ở Biển Đông.
Chuyến thăm Palawan của Phó Tổng thống Mỹ diễn ra một ngày sau khi bà hội đàm với Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos tại Manila. Sau cuộc hội đàm, bà Harris tuyên bố: Mối quan hệ giữa Mỹ với Philippines là đặc biệt, lâu dài, bền vững. Các cam kết của Mỹ “trước sau như một không lay chuyển”.
Đáp lại, Tổng thống Marcos Jr. khẳng định, mối quan hệ giữa hai nước vô cùng quan trọng, nó cho thấy “một tương lai của Philippines luôn sát cánh với Mỹ”.
Theo giáo sư Renato De Castro – chuyên gia nghiên cứu quốc tế tại Đại học De La Salle ở Manila, chuyến thăm của Phó Tổng thống Mỹ “mang tính biểu tượng, tượng trưng cho sự ủng hộ rất cao của Mỹ dành cho Philippines”. Hơn thế nữa, Mỹ còn có thể giúp Philippines nâng cao vị thế trên thế giới. Hai nước sẽ cùng nhau hợp tác, giúp Manila phát huy khả năng và có vị trí xứng đáng trên trường quốc tế.
Dịp này, giới quan sát nhận định, những bài học về tình trạng căng thẳng trong quan hệ đồng minh dưới thời cựu Tổng thống Duterte, cũng như bối cảnh toàn cầu ngày càng phức tạp, khiến hai nước nhận thấy sự cần thiết phải tập trung củng cố hơn mối quan hệ song phương và tăng cường hợp tác.
Đương nhiên, sự hợp tác ấy không ngoài mục đích đối phó với các mối đe dọa mới nổi và những mối đe dọa phát sinh từ biến đổi khí hậu. Mỹ và Philippines cần phát triển quan hệ đối tác không chỉ về mặt quân sự mà còn về mặt chính trị. Việc cài đặt lại mối quan hệ với Washington phù hợp với chính sách đối ngoại cân bằng quan hệ với các nước lớn mà chính quyền Tổng thống Marcos Jr theo đuổi.
Từ Mỹ, ông Daniel Russel, cựu cố vấn Nhà Trắng về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, nhận xét: Đầu tư vào tiếp xúc cấp cao là bước đi hợp lý để khôi phục hợp tác sâu sắc trên mọi lĩnh vực với một đồng minh trẻ trung, đông dân, thịnh vượng và giữ vị trí chiến lược.
Vậy là, sau sáu năm bất ổn, chuyến thăm của bà Phó Tổng thống Mỹ sẽ là dấu mốc mới trong quan hệ giữa Mỹ và Philippines, mối quan hệ “ngày càng bền chặt và thực chất hơn” như lời Tổng thống Philippines.
Chưa thấy Bắc Kinh phản ứng gì. Sau Đại hội lần thứ 20 của Đảng Cộng sản Trung Quốc, nước này còn quá nhiều công việc phải giải quyết. Đương nhiên, trong con mắt của chính quyền Bắc Kinh hình ảnh Tổng thống Marcos Jr cũng sẽ bị nhòa nhạt đôi phần.
H.Đ