Mỹ tuyên bố sớm đạt được thỏa thuận mới về quân sự với Philippines trong tuần này. Việc Mỹ thúc đẩy các đơn vị quy mô nhỏ hơn trong luân phiên đồn trú nhằm tránh leo thang với Trung Quốc và giúp Philippines dễ ứng xử hơn trong mối quan hệ song phương với Trung Quốc, theo Wall Street Journal.
Mở rộng hiện diện quân sự
Wall Street Journal ngày 30/1 bình luận, Mỹ muốn đạt thỏa thuận mới về quân sự với Philippines, coi đây là một phần trong nỗ lực mở rộng hiện diện quân sự ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Các quan chức Mỹ cho biết, Washington kỳ vọng sẽ đạt được thỏa thuận trong tuần này về xây dựng 4 căn cứ quân sự ở Philippines, động thái mới nhất nhằm mở rộng sự hiện diện quân sự tại khu vực nhằm đối phó với các mối đe dọa từ Trung Quốc.
Theo kế hoạch, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ sẽ có cuộc gặp với Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. tại Manila trong tuần này, với hy vọng sớm đạt thỏa thuận, tạo điều kiện thúc đẩy đồn trú luân phiên lực lượng Mỹ đóng tại Philippines.
Một căn cứ có thể được đặt ở phía Bắc đảo Luzon, cơ sở khác ở khu vực Tây Nam tỉnh Palawan của Philippines. Hiện chưa rõ 2 cứ điểm còn lại nằm ở đâu, cũng như số lượng lính Mỹ được phép đồn trú tại những khu vực này.
Đổi lại, phía Mỹ hứa hẹn viện trợ quân sự cho Philippines, trong đó có thiết bị bay không người lái, nhằm giúp quân đội quốc gia Đông Nam Á tăng khả năng giám sát ở Biển Đông.
Thỏa thuận này là một phần trong nỗ lực lớn hơn của Washington nhằm bố trí lực lượng tác chiến dưới hình thức các đơn vị nhỏ hơn ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, củng cố các liên minh lâu đời, thiết lập các liên minh, liên kết mới nhằm ứng phó với những thách thức từ Trung Quốc tại khu vực.
Giới chức Lầu Năm Góc nhìn nhận, đồn trú luân phiên quân sự theo hướng bố trí lực lượng nhỏ dọc Philippines có thể giúp tăng cường hỗ trợ hậu cần cho quân đội Mỹ ở phạm vi khu vực rộng lớn trong trường hợp xảy ra xung đột. Hiện tại, Mỹ duy trì 500 quân theo hình thức đồn trú luân phiên tại Philippines.
Phía Washington cho biết đã có rất nhiều nỗ lực trong suốt một tháng qua để hoàn tất thỏa thuận này. Tiến trình đàm phán phức tạp hơn do cần phải tính đến mối quan hệ song phương giữa Philippines và Trung Quốc. Đến nay, hai bên vẫn còn nhiều điểm chi tiết cần tiếp tục hoàn tất thảo luận.
Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Philippines trong khi Mỹ là đồng minh an ninh lâu năm của Manila. Thực tế, Philippines không muốn phải chọn phe.
Trong cuộc phỏng vấn của tờ Wall Street Journal đầu tháng này, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. nêu quan điểm: “Đó là một thế cân bằng rất mong manh”.
Tránh leo thang, giúp Philippines “dễ thở”
Việc Mỹ thúc đẩy các đơn vị quy mô nhỏ hơn trong luân phiên đồn trú tại khu vực cũng nhằm tránh leo thang với Trung Quốc. Rất có thể, Bắc Kinh coi sự xuất hiện của các căn cứ quân sự lớn hơn là hình thức khiêu khích trực tiếp của Washington đối với các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông.
Việc này cũng tránh đẩy Philippines rơi vào tình thế khó xử, bởi thiết lập căn cứ quân sự lớn là bước đi quá xa đối với quốc gia Đông Nam Á này trong bối cảnh Manila nhìn nhận không có lựa chọn nào khác ngoài duy trì quan hệ với cả Bắc Kinh và Washington.
Đầu tháng trước, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đón tiếp Tổng thống Marcos Jr. khi ông có chuyến thăm nhà nước tới Bắc Kinh. Trong khuôn khổ chuyến thăm, hai bên đã ký một loạt thỏa thuận nhằm củng cố hợp tác trên nhiều lĩnh vực, trong đó có an ninh.
Hai nhà lãnh đạo đồng ý thiết lập kênh liên lạc trực tiếp giữa Bộ Ngoại giao hai nước để kịp thời trao đổi, xử lý các vấn đề liên quan tranh chấp ở Biển Đông. Mục đích chính là hạ nhiệt căng thẳng trong quan hệ song phương.
Về hợp tác quân sự Mỹ-Philippines, dựa trên các điều khoản có trong Thỏa thuận Hợp tác quốc phòng tăng cường (EDCA) ký năm 2014 giữa hai nước, trên thực địa, quân đội Mỹ được phép hoạt động, tác chiến hợp pháp ở Philippines.
EDCA cho phép Mỹ hiện diện nhiều hơn tại các căn cứ quân sự của Philippines, thông qua việc đặt trang thiết bị quốc phòng tại 5 căn cứ của Manila và luân chuyển quân sự tại những căn cứ này. Quân đội Philippines có thể sử dụng những địa điểm này sau khi quân Mỹ rút đi. 5 căn cứ này gồm Fort Magsaysay và 4 căn cứ không quân Basa, Antonio Bautista, Mactan-Benito Ebuen và Lumbia.
Bộ Ngoại giao Philippines cho biết, các dự án trên sẽ hoàn tất xây dựng trong 2-3 năm tới. Tháng 10/2021, hai bên đồng ý mở các cuộc thảo luận về xây dựng căn cứ mới, trong đó có 4 căn cứ như đã nêu.
T.P