Chuyện bà Thái Anh Văn “quá cảnh Mỹ”, và nối tiếp là cuộc tập trận ào ạt của Trung Quốc, làm dấy lên mối lo xung đột vũ trang, nhưng giông bão cuối cùng cũng đã tạm lắng.
Số là từ thứ tư (12-4) cho tới thứ bảy (15-4), tức hết tuần này, Trung Quốc cũng nhiều công chuyện khác, ngoài Đài Loan, như cuộc đón tiếp Tổng thống Brazil Lula da Silva. Hôm 11-4, tờ Global Times “kẻ khẩu hiệu”: “Thế giới sẽ chứng kiến sức mạnh của hòa bình, phát triển trong chuyến thăm Trung Quốc của Lula”.
Cụ thể, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ trao đổi với ông Lula về kế hoạch hòa bình cho Ukraine. Ông Tập đang là tác giả “Sáng kiến hòa bình Bắc Kinh” (đã bàn bạc với Tổng thống Nga Vladimir Putin); ông Lula thì có kế hoạch “Câu lạc bộ hòa bình”.
Bà Thái Văn Anh làm gì ở Mỹ
Trong tinh thần đó, chẳng lẽ nào lại động binh đao, ngay cả khi bà Thái viết trên Twitter hôm 9-4: “Vừa từ Mỹ về, tôi rất vui được gặp dân biểu [Michael] McCaul, chủ tịch tiểu ban đối ngoại của đảng đa số tại Hạ viện Hoa Kỳ và phái đoàn của ông. Chúng tôi rất biết ơn sự hỗ trợ của họ”. Tin nhắn này là để bổ sung cho tin trước đó cho biết bà đã gặp dân biểu Hakeem Jeffries, thủ lĩnh cánh thiểu số tại Hạ viện Mỹ, tức bà chơi với cả hai phe.
Mà họ vẫn chưa phải quan chức Mỹ cao cấp nhất mà bà Thái đã gặp trong chuyến “quá cảnh” lần này. Trước đó hôm 6-4, bà đã gặp chủ tịch Hạ viện Mỹ khóa mới, dân biểu Kevin McCarthy. Gặp xong, bà tweet ngay: “Cảm ơn Chủ tịch McCarthy về sự đón tiếp nồng nhiệt… khi chúng tôi đang nỗ lực tăng cường mối quan hệ giữa Đài Loan và Hoa Kỳ”.
Tất nhiên, Bắc Kinh khó chịu. Sau cuộc gặp Thái Anh Văn – McCarthy, hôm 3-4 người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh cảnh báo: “Các nhà lập pháp Hoa Kỳ có liên quan nên tuân theo nguyên tắc “Một Trung Quốc”… đồng thời kiềm chế gửi tín hiệu sai cho các thế lực ly khai Đài Loan, để không làm tổn hại quan hệ Trung – Mỹ, hòa bình và ổn định trên eo biển Đài Loan”.
Có thể thấy “đối tượng chánh” của Trung Quốc là Mỹ, chớ không phải Đài Loan. Thứ ba (11-4) lại xuất hiện bài xã luận ở vị trí trung tâm của Global Times, có tựa đề kép: “Mỹ phát tín hiệu hàn gắn quan hệ với Trung Quốc nhưng cần “sự chân thành đáng tin cậy”; Washington làm “sói đơn độc” trong “cuộc chiến tranh lạnh mới” với Trung Quốc”.
Quần thảo ngoài eo biển
Nói phải đi đôi với làm, bà Thái gặp ông McCarthy hôm 7-4 (giờ Đài Loan), thì 8-4, Bộ tư lệnh Chiến khu Đông của Trung Quốc loan báo tiến hành tập trận bao vây Đài Loan bắt đầu từ ngày này. Tới 11h cùng ngày, Đài Loan loan tin phát hiện 42 máy bay và 8 tàu Trung Quốc, gồm 29 máy bay đã vượt qua đường trung tuyến – lằn ranh phân chia eo biển Đài Loan trên thực tế – và đi vào vùng nhận dạng phòng không phía tây nam của Đài Loan. Đến 9-4, lúc 16h, Đài Loan loan báo đếm được tới 71 máy bay và 9 tàu Trung Quốc, gồm nhiều tốp chiến đấu cơ như 8 chiếc SU-30, 4 chiếc J-11, 16 chiếc J-10, 10 chiếc J-16… Đến 18h chiều 10-4, số tàu chiến tăng lên thành 12 chiếc, máy bay là 91 chiếc. Tình hình coi bộ nguy cấp.
Trong khi Đài Loan chỉ đưa ra con số, Global Times còn kèm theo nhiều chi tiết “góc cạnh”: “Nhóm tác chiến tàu sân bay Sơn Đông của quân đội Trung Quốc hôm thứ hai [10-4] đã tham gia ngày thứ ba, cũng là ngày cuối cùng, cuộc tập trận bao quanh đảo Đài Loan, trong đó các tàu chiến thực hành tấn công tàu địch đang bỏ chạy và phong tỏa hàng hải, các quân binh chủng khác tiếp tục cuộc phong tỏa và diễn tập tấn công hỗn hợp”. Global Times không quên hạ quyết tâm “sẵn sàng chiến đấu mọi lúc và kiên quyết đập tan bất kỳ thế lực ly khai “độc lập Đài Loan” nào và mọi mưu toan can thiệp từ bên ngoài”.
Phải tới 23h tối thứ hai (10-4), Đài Loan mới thở phào loan tin: “Bộ tư lệnh chiến khu Đông của quân đội Trung Quốc hôm nay loan báo kết thúc tập trận”. Qua hôm sau, trên Global Times là khẩu hiệu “Sức mạnh của hòa bình, phát triển trong chuyến thăm Trung Quốc của Lula”. Dù ít dù nhiều, cũng phải cảm ơn ông tổng thống ở bên kia Trái đất. Nói thêm, tờ Taipei Times 9-4 bình luận xót xa về chuyến đi của Mã Anh Cửu tới đại lục: “Ông ấy chỉ gặp được vụ trưởng Vụ Các vấn đề Đài Loan của Trung Quốc mà thôi!”.