Chính quyền Tổng thống Joe Biden đang thúc giục Mexico và Trung Quốc ngăn chặn dòng chảy fentanyl – một loại chất gây nghiện.
Bộ Tư pháp Mỹ ngày 15.4 nhắm vào 4 người con trai của trùm ma túy Mexico Joaquin “El Chapo” Guzman và một số nhà cung cấp hóa chất Trung Quốc trong cuộc truy quét mới về thuốc giảm đau tổng hợp fentanyl, theo AFP. Cụ thể, trong 5 vụ án liên quan được trình lên 3 tòa án liên bang, Bộ Tư pháp Mỹ cáo buộc 4 người con trai của El Chapo cùng băng nhóm ma túy Sinaloa của họ là nguồn cung cấp chính fentanyl mà hiện bị cho là gây ra hàng trăm ca tử vong mỗi ngày tại Mỹ do dùng quá liều.
“Hoạt động buôn bán fentanyl lớn nhất”
Trong các vụ án trên, Bộ Tư pháp Mỹ còn chỉ ra 2 công ty Trung Quốc bị trừng phạt vì bị cáo buộc bán thành phần hóa học cho băng nhóm Sinaloa để sản xuất fentanyl, gồm Công ty công nghệ sinh học Wuhan Shuokang và Công ty công nghệ dược phẩm Suzhou Xiaoli. Ngoài ra, 4 cá nhân Trung Quốc liên quan bị nêu tên trong bản cáo trạng.
“Hôm nay, Bộ Tư pháp công bố các hành động quan trọng chống lại hoạt động buôn bán fentanyl lớn nhất, bạo lực nhất và phổ biến nhất trên thế giới”, Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Merrick Garland nhấn mạnh.
Bộ trưởng Garland cho biết thêm các quan chức Mỹ đã gặp những người đồng cấp Mexico trong tuần trước và sẽ làm việc để “liên tục tấn công kẻ thù này”. Ông cũng kêu gọi Trung Quốc ngăn chặn những tiền chất fentanyl không được kiểm soát đang bị tuồn ra khỏi nước này. Trước đó, Mỹ đã cấm vận 4 công ty ở Trung Quốc bị cáo buộc xuất khẩu fentanyl hoặc tiền chất fentanyl, theo CNN.
Năm 2019, Trung Quốc cấm xuất khẩu fentanyl sang Mỹ. Tuy nhiên, các công ty vận chuyển và hóa chất Trung Quốc chuyển sang bán tiền chất để sản xuất fentanyl cho các băng nhóm ma túy ở Mexico. Rồi các băng nhóm ở Mexico tuồn fentanyl vào Mỹ, theo tổ chức nghiên cứu chính sách GMF (Mỹ).
Trò chơi đổ lỗi tay ba ?
Mexico hiện là nguồn cung ứng “phần lớn” ma túy đá, heroin và fentanyl bất hợp pháp bị thu giữ ở Mỹ, theo CNN trích dẫn Báo cáo Chiến lược kiểm soát ma túy quốc tế của Mỹ (INCSR) được công bố vào tháng 3.2023. Ngoài ra, TS Rahul Gupta, Giám đốc Văn phòng Chính sách kiểm soát ma túy quốc gia của Mỹ, khẳng định: “Các phần tử tội phạm, chủ yếu ở Trung Quốc, vận chuyển tiền chất đến Mexico, nơi những chất đó được sử dụng để sản xuất fentanyl bất hợp pháp”.
“Mối đe dọa lớn nhất”
Fentanyl là một loại thuốc giảm đau gây nghiện mạnh hơn heroin 50 lần và mạnh hơn morphine 100 lần, được chế tạo dễ dàng với nguyên liệu rẻ tiền và dễ buôn lậu. Số ca tử vong do sử dụng thuốc quá liều ở Mỹ đã vượt qua con số 107.000 vào năm 2021, trong đó có nhiều trường hợp liên quan fentanyl, theo CNN dẫn số liệu từ Trung tâm kiểm soát và dịch bệnh Mỹ. Giám đốc Cơ quan phòng chống ma túy (DEA) của Mỹ Anne Milgram đã cảnh báo fentanyl “là mối đe dọa lớn nhất đối với người Mỹ hiện nay, giết chết nhiều người Mỹ trong độ tuổi từ 18 – 45 hơn cả khủng bố, tai nạn xe hơi, ung thư và Covid-19”, theo AFP.
Trung Quốc đã có chính sách chống ma túy nghiêm ngặt trong nước, nhưng những người chỉ trích ở Mỹ nói rằng Bắc Kinh không làm đủ để giúp giám sát hoặc điều chỉnh việc mua hàng của những người mua với mục đích sử dụng nguyên liệu từ Trung Quốc để sản xuất thuốc bất hợp pháp ở nước ngoài. Chính phủ Mỹ đã gây áp lực buộc cả Mexico lẫn Trung Quốc phải làm nhiều hơn nữa để hạn chế dòng chảy fentanyl bất hợp pháp. Tuy nhiên, việc gây áp lực đã khiến mối quan hệ Mỹ – Trung Quốc – Mexico trở thành một trò chơi đổ lỗi tay ba, theo CNN.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh ngày 13.4 khẳng định nước này không tham gia vào bất kỳ hoạt động buôn bán fentanyl bất hợp pháp với Mexico và không được chính phủ Mexico thông báo về bất kỳ vụ tịch thu tiền chất được sử dụng để sản xuất fentanyl, theo Đài ABC News. Bà Mao đưa ra tuyên bố này khi trả lời câu hỏi về việc Tổng thống Mexico Andrés Manuel López Obrador ngày 4.4 tiết lộ rằng ông đã viết thư cho Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, đề nghị Bắc Kinh giúp kiểm soát việc chuyển fentanyl từ Trung Quốc. Giống những bình luận của ông López Obrador gần đây, bà Mao cũng nói rằng hàng chục ngàn ca tử vong do dùng quá liều fentanyl ở Mỹ là “vấn đề hoàn toàn do Mỹ gây ra”, theo ABC News.
T.P