Việc mở cửa lại nền kinh tế của Trung Quốc được kỳ vọng rộng rãi sẽ giải phóng các khoản tiết kiệm dư thừa đã tích lũy trong tài khoản ngân hàng trong thời kỳ đại dịch. Tuy nhiên, sau 6 tháng, điều này đã không xảy ra. Chưa kể, doanh nghiệp nước ngoài hoảng sợ trước rủi ro chính sách không thể dự đoán của Bắc Kinh. Vốn ngoại tiếp tục quay lưng với Trung Quốc.
Việc nền kinh tế Trung Quốc mở cửa trở lại đột ngột và ngay lập tức sau ba năm thực hiện chính sách không có Covid vào ngày 8/12/2022 đã đi kèm với sự chuyển biến tích cực nhanh chóng trong tâm lý của các nhà đầu tư nước ngoài, dẫn đến sự gia tăng dòng vốn đầu tư, đặc biệt là cổ phiếu. Việc mở cửa lại nền kinh tế của Trung Quốc được kỳ vọng rộng rãi sẽ giải phóng các khoản tiết kiệm dư thừa đã tích lũy trong tài khoản ngân hàng trong thời kỳ đại dịch. Tuy nhiên, điều này đã không xảy ra.
Trong khi nhu cầu dịch vụ của Trung Quốc đã phục hồi, thì doanh số bán hàng tiêu dùng lâu bền lại gây thất vọng, chủ yếu là do ô tô. Đầu tư vào tài sản cố định là một yếu tố đóng góp quan trọng vào tăng trưởng, nhưng nó chỉ tăng 4,7% trong tháng 4/2023, thấp hơn mức trung bình của năm 2022. Điều này không chỉ đúng với việc thu hẹp đầu tư bất động sản bởi đầu tư sản xuất cũng đang tăng chậm hơn so với năm ngoái, khi Trung Quốc thực hiện phong tỏa toàn quốc.
Dữ liệu chỉ số quản lý mua hàng của Trung Quốc trong tháng 5 cũng xác nhận tâm lý tiêu cực đối với ngành sản xuất , điều này không có gì đáng ngạc nhiên khi lợi nhuận công nghiệp đã giảm mạnh vào năm 2023, giảm tới 20,6% so với cùng kỳ năm 2022 trong tháng 4.
Trên thực tế, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã thúc đẩy các ngân hàng hạ lãi suất tiền gửi để lôi kéo người tiêu dùng chi tiêu, mặc dù họ hầu như không cắt giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc hoặc tỷ lệ chính thức. Không có thông báo lớn nào để hỗ trợ nền kinh tế được đưa ra về mặt tài chính. Lý do rất có thể cho sự thận trọng đó là nợ công đang tăng nhanh, đã lên tới 97% tổng sản phẩm quốc nội — và vẫn chưa tính nợ của doanh nghiệp nhà nước do hạn chế về số liệu.
Chênh lệch lợi suất giữa Mỹ và Trung Quốc gia tăng và triển vọng tăng trưởng xấu đi, cùng với đồng nhân dân tệ mất giá, đang khiến các nhà đầu tư rời khỏi thị trường được kỳ vọng là con cưng của năm nay.
Trên thực tế, dòng vốn đầu tư ròng đã trở nên tiêu cực trong tháng 4, đặc biệt là đối với cổ phiếu, theo Viện Tài chính Quốc tế. Điều này trái ngược với ý kiến cho rằng việc nới lỏng các ràng buộc pháp lý đối với tài sản và các công ty công nghệ lớn sẽ thúc đẩy thị trường chứng khoán đi lên sau cuộc đàn áp khắc nghiệt của chính phủ đối với cả hai lĩnh vực kể từ năm 2020. Thay vào đó, thị trường chứng khoán của Trung Quốc và Hồng Kông đang lao dốc do tác động của tâm lý thị trường tiêu cực.
Theo đó, quỹ hưu trí lớn thứ hai của Canada đang rút khỏi Trung Quốc. Tập đoàn đầu tư toàn cầu trị giá 400 tỷ C$ (295 tỷ USD) này đã ngừng thực hiện các giao dịch tư nhân ở Trung Quốc và đóng cửa văn phòng tại Thượng Hải.
Quỹ tài sản có chủ quyền của Singapore GIC cũng đã giảm tiếp xúc với đầu tư tư nhân của Trung Quốc. Quỹ hưu trí lớn thứ ba của Canada, Ontario Teachers’ Pension Plan có tầm ảnh hưởng lớn, đã giải tán nhóm đầu tư vốn cổ phần tại Trung Quốc.
APG, một trong những công ty quản lý tài sản lớn nhất thế giới có trụ sở tại Hà Lan và là một nhà đầu tư lâu đời ở Trung Quốc, mới đây cũng cho biết các khách hàng quỹ hưu trí của họ đang tránh xa Trung Quốc khi các nhà đầu tư lo ngại về rủi ro địa chính trị gia tăng.
Theo Refinitiv, các nhà đầu tư nước ngoài bán tháo chứng khoán Trung Quốc trong tháng Năm. Họ đã bán 1,7 tỷ đô la cổ phiếu đại lục sau khi bán phá giá 659 triệu đô la vào tháng Tư. Chỉ số chuẩn CSI 300, giao dịch dưới 12 lần thu nhập kỳ hạn, mức chiết khấu cao so với các công ty cùng ngành trên toàn cầu và dưới mức trung bình 10 năm của nó.
Việc bán tháo là mặt trái của việc mua ròng kỷ lục của các nhà đầu tư nước ngoài trong tháng Giêng. Các quỹ phòng hộ đặt cược rất nhiều vào một đợt tăng trưởng kinh tế sau phong tỏa nhưng không thành hiện thực. Những người bi quan kỳ vọng tăng trưởng ở mức thấp một con số.
Các nhóm công nghệ địa phương từng mang lại lợi nhuận béo bở trong nhiều năm cũng giảm tỷ suất lợi nhuận.
Cổ phiếu của các tập đoàn thương mại điện tử Alibaba và Pinduoduo đã giảm hơn 30% so với đầu năm nay. Các lĩnh vực đầy triển vọng như AI có thể bị tụt lại phía sau vì các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Hoa Kỳ đã hạn chế khả năng tiếp cận các chip tiên tiến.
Vấn đề lớn hơn là niềm tin vào các chính sách kinh tế của chính phủ đang suy giảm. Hiện nay, một loạt rủi ro hoàn toàn mới đang xuất hiện từ nỗ lực ngăn chặn công nghệ của Mỹ và mối đe dọa trừng phạt của phương Tây đối với Trung Quốc, hoặc vì sự hỗ trợ của nước này đối với Nga hoặc những gì có thể xảy ra ở Đài Loan. Ngoài ra, luật chống gián điệp nước ngoài mới được sửa đổi của Trung Quốc cho thấy sự cảnh giác ngày càng tăng của nước này đối với các nhà đầu tư nước ngoài.
Sự phục hồi do dự của Trung Quốc , việc thúc đẩy hạ lãi suất và lợi nhuận doanh nghiệp kém, tất cả đều đang cản trở các nhà đầu tư nước ngoài. Các nhà quan sát cho rằng, đầu tư sẽ tăng nếu Bắc Kinh tự do hóa nền kinh tế, ngừng can thiệp vào kinh doanh và tìm cách nối lại quan hệ với Mỹ. Nhưng cả ba động thái này sẽ là lời nguyền đối với chủ tịch Tập Cận Bình. Mong đợi sự rút lui của nước ngoài để tiếp tục.
T.P