Nga mở chiến dịch đặc biệt ở Ukraine, ngay lập tức Mỹ và EU đã ngay lập tức và liên tục các đòn trừng phạt Nga, nhiều và nặng chưa tưng có với bất kỳ quốc gia nào bị trừng phạt, cấm vận.
Nga là quốc gia rộng lớn nhất, kéo dài từ châu Á sang châu Âu với nguồn tài nguyên khổng lồ, trước hết là dầu mỏ, khí đốt, than đá. Nga cũng là nước có nền khoa học – công nghệ hàng đầu thế giới, trước hết là khoa học – công nghệ vũ trụ, hạt nhân, lương thực, phân bón, vũ khí.
Đòn trừng phạt của Mỹ và EU trước hết là nhằm vào các lĩnh vực dầu mỏ, khí đốt và than đá của Nga. Nhưng nhiều nước kể cả một số EU vẫn buộc phải mua của Nga các mặt hàng nói trên, dù có phần hạn chế hơn trước. Còn những nước ngoài EU nhất là những nước lớn như Trung Quốc, Ấn Độ không những không giảm mà còn gia tăng nhập khẩu các mặt hàng trên từ Nga với giá rẻ hơn trước khi cuộc chiến Nga – Ukraine diễn ra. Không những thế các nước này còn chấp nhận việc thanh toán bằng đồng Rúp và tiền của các nước, làm giảm sự phụ thuộc vào đồng USD.
Nga cùng với Mỹ là cường quốc số một về vũ khí. Thậm chí Nga có nhiều loại vũ khí vượt trội hơn Mỹ. Thế giới từ trước đến nay hoặc mua vũ khí chủ yếu của Nga hoặc Mỹ và hợp tác về khoa học – công nghệ với một trong hai nước này. Điều đáng lưu ý là hai nước lớn Trung Quốc, Ấn Độ thiên về vũ khí và công nghệ của Nga.
Trong lĩnh vực hoạt hạt nhân, về vũ khí thì Mỹ và Nga đều là hai cường quốc, tuy nhiên số lượng vũ khí hạt nhân của Nga (hơn 6.000) nhiều hơn của Mỹ (hơn 5.000). Nhưng nguyên liệu hạt nhân thì Mỹ và các nước EU đều phụ thuộc vào Nga.
Thế giới đã từng cố gắng giảm các nhà máy điện hạt nhân, gia tăng năng lượng sạch như gió, mặt trời, thủy điện. Nhưng do biến đổi khí hậu, những diễn biến bất thường của thiên nhiên, hai năm qua các nhà máy điện hạt nhân không giảm mà còn gia tăng và vẫn còn phụ thuộc vào Uranium của Nga.
Vì vậy mặc dù lệnh phong tỏa kinh tế gần như hoàn toàn của Mỹ đối với Nga nhưng vẫn buộc phải cho phép tiếp tục mua Uranium làm giàu của Rosatum, tập đoàn năng lượng hạt nhân nhà nước Nga.
Ngày 14-6-2023 tờ New York Times đưa tin các công ty Mỹ vẫn mua Uranium của Nga trị giá khoảng 1 tỉ USD mỗi năm.
Những nỗ lực để giảm phụ thuộc vào Uranium của Nga cho đến nay đã thất bại. Mặc dù Tổng thống Joe Biden đã chi tới 700 triệu USD để thúc đẩy sản xuất Uranium tại Mỹ.
Tháng 4 vừa qua Pháp, Anh, Canada tuyên bố sẽ phát triển chuỗi cung ứng nhiên liên hạt nhân để không phụ thuộc vào Nga. Tuy nhiên năm 2022 Pháp đã tăng gấp 3 lần nhập khẩu Uranium từ Nga và vừa tuyên bố sẽ tiếp tục mua của Nga trong những năm tới.
Năm 2022 Nga cũng đã cung cấp 17 lò phản ứng hạt nhân đang xây dựng của các nước và đang cung cấp nhiên liệu cho một số lò phản ứng của Ấn Độ, Trung Quốc, mở rộng nhà máy điện hạt nhân ở Hungary và xây nhà máy điện hạt nhân đầu tiên ở Bangladesh.
Rõ ràng nhiều nước trên thế giới kể cả Mỹ còn đang phụ thuộc nhiều thứ vào nước Nga. Cho nên cách tốt nhất là bình thường hóa quan hệ để cùng phát triển.
H.L