Đây là lần đầu tiên Tổng thống Putin công bố các tài liệu về tiến trình đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine diễn ra vào tháng 3 năm ngoái.
Theo Tổng thống Nga Vladimir Putin, Moskva và Kiev đã đồng ý về những điều khoản chung về đảm bảo tính trung lập và an ninh của Ukraine trong các cuộc đàm phán hòa bình vào tháng 3/2022, nhưng Ukraine sau đó đột ngột hủy bỏ các thỏa thuận hai bên đã đạt được.
Tài liệu trên được Tổng thống Nga công bố trong cuộc gặp với nhóm 7 nhà lãnh đạo châu Phi ở St. Petersburg ngày 17/6. Đây là lần đầu tiên ông Putin đưa ra các tài liệu dự thảo hòa bình đã được các phái viên Nga và Ukraine thảo luận ở Thổ Nhĩ Kỳ hơn một năm trước.
Theo ông Putin, văn bản có tên Hiệp ước về Trung lập vĩnh viễn và đảm bảo an ninh cho Ukraine đã được phái đoàn Ukraine ký kết.
Dự thảo này cho biết, Ukraine phải tôn trọng “sự trung lập vĩnh viễn” trong Hiến pháp của mình. Nga, Mỹ, Anh, Trung Quốc và Pháp được đề cập như những quốc gia đứng ra đảm bảo hiệp ước này.
Phần phụ lục của dự thảo, được Tổng thống Putin đưa ra phác thảo các đề xuất của cả Nga và Ukraine về quy mô quân đội thường trực của Ukraine trong thời bình, cũng như trang thiết bị của lực lượng này.
Moskva đề xuất giới hạn quân số của quân đội Ukraine ở mức 85.000 binh sĩ và lực lượng vệ binh quốc gia Ukraine ở mức 15.000 binh sĩ. Trong khi đó, Kiev đề xuất rằng Lực lượng vũ trang của nước này cần tới 250.000 người.
Moskva cũng đề xuất Ukraine chỉ nên duy trì 342 xe tăng, 1.029 xe bọc thép, 96 bệ phóng tên lửa đa năng, 50 máy bay chiến đấu và 52 máy bay quân sự. Trong khi đó, Kiev đưa ra con số có 800 xe tăng, 2.400 xe bọc thép, 600 bệ phóng tên lửa đa năng, 74 máy bay chiến đấu và 86 máy bay quân sự.
Các bên cũng trao đổi các đề xuất về hạn chế súng cối, vũ khí chống tăng và hệ thống tên lửa phòng không của Ukraine, cùng các thiết bị khác.
Các cuộc đàm phán đã đổ vỡ vào tháng 3/2022 ngay sau khi các quan chức Ukraine cáo buộc quân đội Nga giết hại dân thường ở một số thành phố nhỏ xung quanh Kiev. Cáo buộc được đưa ra ngay sau khi binh lính Nga rút khỏi các khu vực ở ngoại thủ đô Kiev, điều mà Điện Kremlin vào thời điểm đó mô tả là “một cử chỉ thiện chí”.
Về phía Nga, Moskva đã nhiều lần phủ nhận các cáo buộc của Kiev.
Phát biểu trước các lãnh đạo châu Phi, ông Putin nói Ukraine phải chịu trách nhiệm về việc phá hoại các cuộc đàm phán. “Sau khi chúng tôi rút quân khỏi Kiev như chúng tôi đã hứa chính quyền Kiev đã ném dự thảo hiệp ước vào sọt rác. Họ đã từ bỏ nó”, ông Putin nói.
“Đâu có gì đảm bảo rằng họ sẽ không từ bỏ các thỏa thuận trong tương lai?”, Tổng thống Putin nói. “Tuy nhiên, ngay cả trong những trường hợp như vậy, chúng tôi chưa bao giờ từ chối tiến hành đàm phán”.
Phái đoàn châu Phi, bao gồm các Tổng thống Nam Phi, Senegal và Zambia và Thủ tướng Ai Cập, đã đến Moskva sau cuộc gặp với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Kiev vào ngày 16/6. Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa đã trình bày một lộ trình gồm 9 điểm để chấm dứt chiến sự, kêu gọi cả hai bên xuống thang.
Trong khi đó, ông Zelensky nhắc lại quan điểm của Kiev rằng các cuộc đàm phán chỉ có thể bắt đầu sau khi Moskva rút khỏi bán đảo Crimea.
Tổng thống Putin đáp lại rằng việc Nga sáp nhập các lãnh thổ mới “tuân thủ đầy đủ luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên Hợp Quốc”, đồng thời khẳng định Moskva có quyền can thiệp để bảo vệ người dân ở miền Đông Ukraine.
Ukraine đã từ bỏ tất cả các cuộc thảo luận về khả năng trung lập vào năm ngoái và chính thức nộp đơn xin gia nhập NATO ngay sau đó.
T.P