Những năm gần đây, mối quan hệ giữa Trung Quốc với Campuchia đang ngày càng trở nên thân thiết. Trung Quốc không chỉ đầu tư mạnh mẽ vào nền kinh tế Campuchia mà còn tập trung xây dựng căn cứ quân sự tại Campuchia. Đồng thời liên tiếp trao tặng hoặc bán cho Campuchia nhiều trang thiết bị và khí tài quân sự hiện đại. Năm 2020, Trung Quốc đã tặng Campuchia 200 xe tải và xe bọc thép. Năm 2022 tiếp tục tăng hơn 100 xe quân sự và nhiều trang thiết bị vũ khí. Tháng 5/2022, nước này bán cho Campuchia 72 tổ hợp pháo tầm xa. Và cho đến nay vẫn đang tiếp tục cung cấp ồ ạt các vũ khí và thiết bị tối tân nhằm quân sự hóa Campuchia.
Mới đây trên tờ Sina, hai vị tướng Trung Quốc là Đới Húc và Kiều Lương còn chia sẻ một thông tin về các loại vũ khí của Trung Quốc tặng cho Campuchia. Theo đó, họ lại vừa cung cấp cho Campuchia thêm 157 tổ hợp pháo và bệ phóng tên lửa Tân Tiến. Vậy mục đích của Trung Quốc tại Campuchia là gì?
Trong bài viết “Pháo 72 ào ạt viện trợ Campuchia: Trung Quốc dùng hành động hỗ trợ bạn tốt để đảm bảo cân bằng tại Đông Nam Á”, hai vị tướng này chia sẻ: Mới đây Bộ Quốc phòng Campuchia xác nhận vừa tiếp nhận liên tiếp nhiều loại pháo tầm xa từ Trung Quốc, truyền thông suy đoán động thái này có thể đưa tình hình khu vực Đông Nam Á rẽ sang một hướng mới.
Truyền thông Campuchia cho biết, quân đội Campuchia đã mua ít nhất 60 tổ hợp pháo tầm xa SH1, 80 tổ hợp pháo tự hành bánh lốp 155mm, 12 bệ phóng Rocket tầm xa AR2 và nhiều vật tư hậu cần quan trọng khác từ Trung Quốc. Bên cạnh đó, hàng chục xe địa hình quân sự, nói theo cách khác ít nhất 152 tổ hợp thiết bị pháo binh tiên tiến sẽ được đưa vào biên chế của lực lượng pháo binh Hoàng gia Campuchia trong năm nay. Động thái này được kỳ vọng sẽ làm thay đổi thế vì động tụt hậu lâu dài của các đơn vị pháo binh quân đội Campuchia chỉ trong một đêm.
Theo các thông tin liên quan, lực lượng pháo binh quân đội Campuchia hiện vẫn đang sử dụng nhiều loại pháo cũ từ thời Liên Xô được sản xuất từ những năm 50 hoặc 60 của thế kỷ trước. Ngoài ra, nếu không tính đến các tổ hợp SH1 được cung cấp vào năm ngoái thì Campuchia cũng chỉ có một số tổ hợp pháo tại bờ 96 loại 122mm tầm bắn tối đa dưới 25 km. Về mặt kỹ thuật những loại pháo này đáng lẽ phải bị loại bỏ từ lâu và đơn giản là không thể tồn tại trên chiến trường hiện đại.
Trong khi đó, Lục quân Thái Lan – vốn đã có tranh chấp lãnh thổ với Campuchia – đã sớm hoàn tất quá trình chuyển giao pháo mới. Nhận được các loại pháo cơ động trên xe tải bánh lốp cỡ nào 150mm từ Israel với tầm bắn tối đa 39km, có thể chuyển sang trạng thái chiến đấu đánh và chạy chỉ trong 10 phút nên các hệ thống pháo cũ của Campuchia rất khó trong này.
Nước láng giềng Việt Nam cũng đang sở hữu rất nhiều loại pháo cơ động có tầm bắn xa. Chẳng hạn như tổ hợp pháo phản lực BM-21 có thể tấn công phủ đầu các mục tiêu từ khoảng cách 20 đến 40 km tùy theo loại đạn, mỗi tổ hợp được trang bị hệ thống phóng tới 40 nòng mang theo 40 quả đạn Rocket 122mm và chỉ mất 20 giây để phóng đi toàn bộ số đạn này.
Chính vì vậy việc giúp Campuchia nâng cấp trang thiết bị pháo binh từ cấp độ của đầu những năm 60 lên cấp độ cao nhất trong thế kỷ này sẽ không chỉ làm sâu sắc thêm tình hữu nghị giữa Trung Quốc và Campuchia mà còn duy trì sự cân bằng về sức mạnh quân sự ở Đông Dương.
Được biết, 3 loại pháo mà Trung Quốc xuất khẩu sang Campuchia năm 2023 là: pháo xe tự hành loại bánh lốp 155mm SH1, pháo phản lực tự hành 90B 122mm 40 nòng và bệ phóng tên lửa AR-2 cỡ nòng 300mm. Đây là những sản phẩm đang được tìm kiếm nhiều nhất trên thị trường quốc tế và ngoài bộ phận của nó đều được sản xuất tại Trung Quốc kể cả đạn dược, giá cả phải chăng, Campuchia này được hỗ trợ cho vay mua sắm. Pháo xe tải SH1 có tầm bắn tối đa 53 km vượt xa các loại pháo được Thái Lan và Việt Nam sử dụng. Còn bệ phóng tên lửa AR2 được sử dụng tên lửa dẫn đường Hỏa Long có thể đạt tầm bắn 140km dễ dàng nghiền nát mọi đối thủ xung quanh nó. Điều này sẽ đảm bảo cho Campuchia có thể tự tin và chắc chắn hơn khi đối mặt với những áp lực quân sự từ Thái Lan vào Việt Nam. Đồng thời cũng có thể hóa giải phần lớn âm mưu sử dụng vũ lực hoặc đơn phương mở rộng xích mích biên giới của đối phương. Như các chuyên gia quân sự đã nói rằng: Chúng ta không can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia khác nhưng có thể sử dụng sức mạnh răn đe làm cho tình hình phát triển theo hướng tốt. Mặc dù đàm phán là cách tốt nhất, nhưng chỉ khi thiết lập được sức mạnh thì bên kia mới có thể ngồi xuống và nói chuyện.
Mới đây Campuchia không báo cáo về số lượng pháo đã mua nhưng các phương tiện truyền thông địa phương đã ước tính ít nhất 60 khẩu pháo tự hành SH1, 80 tổ hợp tự hành 90B122 mm và 12 bệ phóng tên lửa AR-2 đã được chuyển đến Campuchia. Sau khi hoàn thành đợt nâng cấp này, pháo binh Campuchia sẽ trở thành một lực lượng tương đối hiện đại trong các quốc gia Đông Nam Á. Thậm chí có thể đưa Campuchia tiệm cận đến một quốc gia mạnh nhất. Để đạt được điều này, chính phủ Trung Quốc đã thông qua các khoản vay dài hạn để quân đội Campuchia thực hiện hợp đồng.
Trước đó, bắt đầu từ 2/5 theo giờ địa phương, nhiều người dân địa phương đã chụp được những bức ảnh và những dàn pháo trong đó có pháo tự hành SH1 cập cảng Campuchia. Người dân đã ghi nhận được ít nhất 12 dàn pháo cập cảng và được lái ra khỏi bến cảng về xe vận tải. Ngoài pháo tự hành thì ít nhất 6 bệ phóng tên lửa tầm xa AR2 và 4 phương tiện hỗ trợ nạp đạn khác cũng đã cập bến. Ngoài ra các thông tin cho hay quân đội Hoàng gia Campuchia cũng đã mua các trang bị hỗ trợ là các xe tải dòng WaSan và dòng Saniatorobi cũng như xe bọc thép Đông dòng Mexi cùng nằm trong hợp đồng mua bán vũ khí lần này.
Pháo từ hành bánh lốp 155mm SH1 là một hệ thống tự hành bánh lốp do Tập đoàn Công nghiệp Quốc phòng Bắc Trung Quốc phát triển cho thị trường quốc tế từng ra mắt công chúng tại triển lãm vũ khí quốc tế Abu Dhabi vào năm 2007, loại pháo này sử dụng khung gầm xe tải địa hình Wasan 5252 có khả năng cơ động rất cao. Vũ khí chính của hệ thống là lựu pháo 155mm cỡ nòng 52 có thể mang theo 20 quả đạn pháo, bắn nhiều loại đạn 155mm do Tập đoàn Bắc Trung Quốc sản xuất hoặc cũng có thể bắn nhiều loại đạn cùng cỡ của NATO, loại pháo này có tầm bắn 53 km thì phóng rocket và 35km khi phóng đầu đạn dẫn đường GP-155. Trước đây nó đã được xuất khẩu sang Myanmar, Lào, Myanmar và một số quốc gia châu Phi khác.
Trong khi đó, AR2 là hệ thống phóng tên lửa tầm xa cũng do Tập đoàn Công nghiệp Bắc Trung Quốc phát triển cho thị trường quốc tế. Có thể coi là phiên bản ngoại thương của hệ thống tên lửa PHL03 nội địa. Tương thích với nhiều loại tên lửa 300mm do Trung Quốc xuất khẩu. Khi phóng tên lửa dẫn đường Hoả Long 140 tầm bắn có thể đạt 140 km. Trước đây loại tên lửa này đã được xuất khẩu sang Ethiopia và một số quốc gia là loại pháo binh tầm xa mạnh nhất Đông Nam Á.
Lực lượng pháo binh của Campuchia trước đây rất lạc hậu, với các loại pháo chủ yếu đến từ Liên Xô cũ còn sót lại từ thời chiến tranh, bao gồm các loại pháo tự hành BM21, lựu pháo D-20 và cả pháo ZIS-3. Sau khi hoàn thành đợt chuyển giao này, pháo binh Campuchia sẽ trở thành lực lượng hùng mạnh hàng đầu khu vực, cung cấp pháo cho Campuchia làm mũi tên chống nhiều con chim của Trung Quốc. Cần lưu ý rằng, ngoài việc nâng cấp trang thiết bị pháo binh cho Campuchia để nước này có thể đối phó với những mối đe dọa từ Thái Lan hoặc Việt Nam trong tương lai thì nó chắc chắn cũng nằm trong tính toán của Trung Quốc. Campuchia có 3 quốc gia giáp ranh trên bộ gồm Lào, Việt Nam và Thái Lan. Về sức mạnh kinh tế và quân sự của Lào còn nhiều hạn chế, không phải là mối đe dọa của Campuchia, trong khi Thái Lan và Việt Nam ở phía Đông và phía Tây còn mâu thuẫn và xung đột tương đối lớn với Campuchia. Hơn nữa, tốc độ phát triển kinh tế của cả hai đều tốt hơn Campuchia, họ cũng có lợi thế hơn Campuchia về chi tiêu quốc phòng. Đặc biệt trong những năm gần đây, cả Việt Nam và Thái Lan đều duy trì đầu tư cao cho quân đội, cải tiến trang thiết bị pháo binh tương đối rõ ràng. Tất cả những điều này đã khiến Campuchia ngày càng cảm thấy nhiều áp lực, do đó việc nhập khẩu các trang thiết bị pháo binh có giá tương đối phải chăng và tính năng tốt của Trung Quốc là rất hợp lý việc cung cấp thành công tổ hợp pháo cho Campuchia giúp nước bạn tự tin hơn chính là con chim thứ nhất.
Khi quân đội Campuchia đưa vào trang bị hệ thống pháo hoàn chỉnh của Trung Quốc thì họ sẽ dần làm quen và nhận thấy sự cần thiết của việc mua sắm thêm thiết bị chỉ huy pháo binh, các phương tiện liên lạc, máy bay không người lái và nhiều thiết bị khác của Trung Quốc, từ đó sẽ ngày càng mua sắm nhiều hơn và phụ thuộc hơn vào trang thiết bị của Trung Quốc, đấy là con chim thứ hai.
Như đã phân tích nhiều lần là Việt Nam và Thái Lan đều có những mâu thuẫn lợi ích không nhỏ với Trung Quốc, một bên về luôn tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc tại Biển Đông, một bên thì đã có lịch sử nhiều lần đứng về phía Hoa Kỳ trong các cuộc chiến tranh tại Đông Dương – nơi Trung Quốc đang coi là sân sau của mình. Do đó việc trang bị vũ khí cho Campuchia sẽ có tác dụng răn đe rất lớn, kiềm chế quân đội Việt Nam và Thái Lan. sẽ giữ cho Việt Nam và Thái Lan luôn phải cảnh giác, nếu không thì sẽ ở sân phía Đông và phía Tây qua đó không dám qua mức khiêu khích Trung Quốc trong những tranh chấp lợi ích tại Biển Đông và các vấn đề khác liên quan tới Mỹ.
Một khi Campuchia ngày càng phụ thuộc vào Trung Quốc thì họ sẽ trở thành sân sau của Trung Quốc, sẽ trung thành hơn với Trung Quốc, bất cứ khi nào Trung Quốc cần thì Campuchia sẽ xung phong thực hiện. Có những thứ mà Trung Quốc không tiện ra mặt tại Đông Nam Á thì Campuchia đứng ra thực hiện, đây là một vấn đề khác.
T.P