Hội nghị cấp cao thường niên năm nay của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) từ ngày 11-12.7.2023 được liên minh quân sự này coi là sự kiện có ý nghĩa lịch sử đặc biệt.
Châu Âu đang đắm chìm trong cuộc khủng hoảng về chính trị an ninh do xung đột giữa Nga và Ukraina gây ra. NATO đứng hẳn về phía Ukraina trong cuộc xung đột này, không cùng Ukraina tham gia trực tiếp nhưng chống lưng cho Ukraina.
Không có sự hậu thuẫn về chính trị, quân sự và tài chính của các thành viên NATO, Ukraina không thể cầm cự được cho đến nay. Cho nên mới nói ở Ukraina diễn ra cuộc xung đột giữa Nga và Ukraina, trong khi ở châu Âu còn có cuộc đối địch quyết liệt và không khoan nhượng không kém trên mọi phương diện giữa Nga với Mỹ, EU, NATO và đồng minh.
NATO mới kết nạp Phần Lan làm thành viên thứ 31 và chỉ chờ sự phê chuẩn của Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary để kết nạp thêm cả Thụy Điển vào liên minh.
Cuộc xung đột ở Ukraina đã tạo cho NATO cơ hội bất ngờ và động lực quyết định để không những chỉ hồi sinh mà còn thực hiện tham vọng trở thành nhân tố quyết định nhất đối với trật tự chính trị an ninh ở châu Âu trong tương lai.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron lại đề cao NATO sau khi đã từng đánh giá NATO “chết não”. Mỹ ở thời Tổng thống Joe Biden lại coi trọng và củng cố NATO cũng như tăng cường vai trò lãnh đạo NATO chứ không còn doạ giải tán NATO như ở thời người tiền nhiệm của ông Biden cầm quyền.
Hội nghị cấp cao năm nay của NATO diễn ra ở thủ đô Vilnius của Lithuania. Tham dự sự kiện này cũng là trọng tâm chính trong chuyến công du châu Âu của ông Biden. Ông Biden chỉ thăm Anh, tham dự hội nghị cấp cao của NATO ở Lithuania và thăm Phần Lan.
Mỹ và Anh tạo thành cặp bài trùng về uy quyền và ảnh hưởng trong NATO. Phần Lan là thành viên mới nhất của NATO, có chung biên giới dài với Nga và là tiền đồn rất quan trọng mới của NATO trong cả việc hậu thuẫn Ukraina lẫn đối kháng Nga.
Chỉ qua đó thôi cũng đủ để thấy Ukraina và cuộc xung đột ở Ukraina là chủ đề nội dung trung tâm trên chương trình nghị sự của hội nghị cấp cao của NATO năm nay ở Vilnius. Cụ thể ở đây là thống nhất quan điểm và phối hợp hành động trong nội bộ NATO về tiếp tục hậu thuẫn Ukraina và đối phó Nga sao cho giúp Ukraina thắng Nga và làm cho Nga không còn có thể thách thức hay đe doạ an ninh các nước thành viên NATO trong tương lai.
Vì NATO không thể trực tiếp giao tranh quân sự với Nga ở Ukraina nên điều quan trọng đối với NATO bây giờ là khích lệ Ukraina kiên định quyết chí với Nga. NATO sử dụng Ukraina nhằm mục tiêu chiến lược trên thì Ukraina cũng đã biến NATO và cả khối phương Tây thành con tin của Ukraina trong cuộc chiến ở Ukraina. Ukraina buộc phe kia phải tiếp tục đổ tiền của và vũ khí hiện đại vào Ukraina. Ukraina đòi EU và NATO phải thu nạp Ukraina làm thành viên. Ukraina yêu cầu EU và NATO phải đảm bảo an ninh cho Ukraina.
Ở hội nghị cấp cao năm nay, NATO chưa thể và chưa dám thu nạp Ukraina hay đưa ra lộ trình thời gian cụ thể cho việc kết nạp Ukraina vào liên minh mà chỉ có thể khẳng định Ukraina sẽ được gia nhập NATO vào thời điểm nào đấy trong tương lai.
NATO tránh xung đột quân sự trực tiếp với Nga nên chỉ sau khi cuộc xung đột ở Ukraina chấm dứt và sau khi Ukraina đáp ứng mọi tiêu chí và điều kiện khác nữa của NATO thì Ukraina mới có thể được tham gia NATO.
NATO sẽ quyết định tăng mạnh mẽ ngân sách quân sự và quốc phòng ở các nước thành viên, sẽ thảo luận những đối sách chiến lược mới để đối phó Nga và tìm kiếm cách thức và mức độ mới của việc hậu thuẫn Ukraina để Ukraina nhanh chóng xoay chuyển cục diện xung đột ở Ukraina.
Cả hội nghị này cũng chưa thể giúp NATO khắc phục được hết những bất đồng quan điểm và xung khắc lợi ích giữa các thành viên như về hậu thuẫn Ukraina, về đối phó Nga, về kết nạp Thụy Điển… NATO đã hồi sinh nhưng vẫn còn phải đi chặng đường dài mới có thể hiện thực hoá được những mục tiêu đầy tham vọng đang theo đuổi.
T.P