Quần đảo Trường Sa là một tập hợp của 135 đảo, bãi đá và rạn san hô lớn nhỏ khác nhau, nằm rải rác trên một vùng biển rộng tới hơn 400.000 km2. Phần lớn trong số chúng đều là những bãi đá và rạn san hô với tổng diện tích đất nổi chỉ vỏn vẹn có 5km2. Chính vì diện tích đất nổi ít ỏi như vậy nên trong những năm qua các hoạt động nổi hóa những đảo chìm đang được các quốc gia đẩy mạnh trên vùng biển này.
Trong tình thế như vậy, việc sở hữu một đảo chìm có diện tích rạn san hô lớn là một lợi thế không hề nhỏ cho các quốc gia sở hữu nó, Việt Nam là quốc gia không chỉ kiểm soát được nhiều đảo nhất, mà còn sở hữu được nhiều đảo chìm có diện tích thềm san hô thuộc loại lớn nhất nhì tại Quần đảo Trường Sa, đứng đầu danh sách này, không phải là Đảo Thuyền Chài mà là Đảo Tốc Tan.
Vậy rốt cuộc Đảo Tốc Tan là đảo nào? Nó nằm ở đâu? Vị trí chiến lược ra sao? Và diện tích của nó lớn tới mức nào?
Vị trí địa lý và diện tích
Tốc Tan là một rạn san hô vòng thuộc Cụm Trường Sa thuộc Quần đảo Trường Sa, nằm ở phía đông nam của Quần đảo Trường Sa, nơi tập hợp phần lớn các thực thể mà Việt Nam đang kiểm soát với 11 trên tổng số 21 điểm đảo mà Việt Nam đang đóng quân tập trung tại vùng biển này bao gồm Đảo Đá Lát, Trường Sa Lớn, Đá Tây, Trường Sa Đông, Đá Đông, Phan Vinh, Tốc Tan, Núi Le, Tiên Nữ, An Bang và Thuyền Chài.
Nằm cách Đảo Phan Vinh khoảng 27km về phía Đông Nam, cách Đá Núi Le gần 11 km về phía Tây Bắc, cách bán đảo Cam Ranh khoảng 600km về phía Đông Nam, Đảo Tốc Tan là một rạn san hô nửa kín có kích thước lớn thứ hai trên Quần đảo Trường Sa của Việt Nam, chỉ sau Bãi Thám Hiểm – một rạn san hô nửa kín có kích thước lớn nhất trên Biển Đông với khoảng 203 km2, hiện đang bị Malaysia chiếm đóng phi pháp. Trải dài theo hướng tây bắc – đông nam, Đảo Tốc Tan là một rạn san hô có hình bầu dục với thềm san hô bị gián đoạn ở phía tây bắc (hướng 11 giờ) và một phần ở phía đông nam (hướng 5 giờ). Thềm san hô này được hình thành bởi sự phun trào của các dãy núi lửa ngầm dưới đáy biển từ hàng triệu năm về trước, dung nham núi lửa phun trào tới mực nước biển thì bị nguội lại, tạo thành các rạn san hô.
Chiều dài lớn nhất của rạn san hô trên Đảo Tốc Tan là khoảng 19,4 km, chiều rộng trung bình đạt xấp xỉ 4,1km. Đảo Tốc Tan có tổng diện tích mặt nước lên đến 75km2 tương đương khoảng 7.500ha, gấp 1,37 lần Đảo Thuyền Chài. Trong đó, thềm san hô có diện tích xấp xỉ 30km2 tương đương khoảng 3000ha, tập trung chủ yếu ở phần phía Bắc của đảo, thềm san hô này có địa hình dốc hướng ngoài vào trong, có độ sâu trung bình khoảng 0,5m tạo thành một lòng hồ với diện tích lên đến 45km2 tương đương khoảng 4.500ha. Với thềm san hô nửa kín, diện tích của vùng san hô lớn, vùng biển sâu từ 15-25m, Đảo Tốc Tan được ví như một vịnh Cam Ranh thứ hai của Việt Nam trên Biển Đông – nơi rất thuận tiện để xây các cảng nước sâu cho các tàu có trọng tải lớn vào neo đậu. Đặc biệt có thể sử dụng các thềm san hô bị gián đoạn để làm luồng vào hồ giúp tiết kiệm rất nhiều chi phí
Bản đồ hành chính được thể hiện danh từ riêng là Tốc Tan, còn danh từ chung để mô tả thực thể này là đá .Về bản chất địa lý: Đá Tốc Tan không phải là một đảo mà là một rạn san hô vòng. Hiện nay Việt Nam đang kiểm soát đảo đá này như một phần của Thị trấn Trường Sa, Huyện Trường Sa, Tỉnh Khánh Hòa.
Các công trình đáng chú ý trên đảo
Với diện tích lớn như vậy, để có thể kiểm soát được toàn bộ cụm san hô Đá Tốc Tan, kể từ năm 1988 Công binh Hải quân Việt Nam đã xây dựng trên thềm san hô Tốc Tan ba nhà lâu bền được đặt tên lần lượt là Đảo Tốc Tan A, Đảo Tốc Tan B và Đảo Tốc Tan C. Trong đó thì Đảo Tốc Tan A nằm ở phía đông nam của rạn san hô. Tốc Tan B nằm ở phía tây bắc. Và Tốc Tan C nằm ở phía bắc của rạn san hô. Cả ba cụm kết cấu này đều giống nhau, gồm hai tòa nhà hình lục giác được kết nối với nhau bằng cầu bê tông. Trong đó thì bao gồm một tòa kết cấu công sự và một nhà văn hóa đa năng.
Hiện nay trên tất cả các cụm nhà lô bền của Việt Nam tại Quần đảo Trường Sa đều đã được trang bị hệ thống điện, bao gồm cả điện gió và điện mặt trời. Cùng với đó là các tiện ích khác, bao gồm mạng viễn thông, hệ thống truyền hình số vệ tinh, hệ thống thông tin liên lạc. Mới đây nhất là hệ thống Telemedicine – tức giải pháp y tế từ xa hoặc hệ thống chẩn đoán bệnh từ xa – đều đã được đưa vào sử dụng phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt của bộ đội Việt Nam và bà con ngư dân ngoài đảo.
Nước ngọt sinh hoạt là nhu cầu thiết yếu của bộ đội ta trên đảo. Hiện nay phần lớn nước ngọt sinh hoạt của bộ đội là nước mưa tích trữ và nước ngọt vận chuyển từ đất liền ra được tích trữ trong các bồn chứa trên đảo. Tuy nhiên nguồn nước này là không đủ cho việc sinh hoạt một cách thoải mái. Vì vậy thì bộ đội ta vẫn phải sử dụng nước ngọt hết sức tiết kiệm. Cán bộ chiến sĩ của ta trên đảo còn tăng gia sản xuất trồng được nhiều loại rau xanh. Chủ yếu là rau muống, rau cải, mồng tơi và nuôi được cả chó mang từ đất liền ra.
Lịch sử của hòn đảo
Từ cách đây hơn 500 năm, các triều đại phong kiến của Việt Nam từ thời Chúa Nguyễn, nhà Tây Sơn và nhà Nguyễn sau này đều coi các đảo tại Quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là một phần không thể tách rời của lãnh thổ. Theo Đại Việt sử ký toàn thư từ năm 1467, vua Lê Thánh Tông đã cho biên soạn bản đồ lãnh thổ Đại Việt. Bộ bản đồ Hồng Đức được hoàn thành vào cuối năm 1469, được bổ sung nhiều lần về sau gồm bản đồ cả nước và bản đồ địa phương trong đó có vẽ Quần đảo Hoàng Sa và Quần đảo Trường Sa.
Ngày 22/2/1988, Bộ Tư lệnh Hải quân đã lệnh cho tàu HQ 713 và HQ-07 có nhiệm vụ đóng giữ Đá Tốc Tan, tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng đã xây dựng một nhà ở phía Tây của đá Tốc Tan hoàn thành vào ngày 8/8/1988. Trong khi đó Công binh Hải quân Việt Nam cũng xây dựng ba nhà có chân trên đá này.
Tháng 8/1988, Phòng Bảo đảm Hàng hải Quân chủng Hải quân đã thả trong lòng Tốc Tan ba phao buộc tàu dưới mặt nước, đường kính 2 m. Các phao được cố định với đáy bằng rùa bê tông, mỗi rùa thì nặng khoảng 3 tấn, khi thời tiết xấu các tàu có thể neo đậu để tránh gió bão.
Tốc Tan là một rạn san hô không khép kín với một số hạn chế về mặt trú bão. Tuy nhiên xét trên phương diện tổng thể đá Tốc Tan là một trong những rạn san hô chiến lược và tốt nhất của Việt Nam trên Biển Đông với thềm san hô có diện tích hàng nghìn ha và lòng hồ rộng nước sâu Việt Nam hoàn toàn có thể quy hoạch một huyện đảo với hàng nghìn dân tại đây.
Lòng hồ sâu rất thích hợp cho việc đánh bắt, nuôi trồng thủy hải sản xa bờ, phát triển ngư nghiệp, nghề cá thậm chí cả dịch vụ du lịch biển đảo tại đây. Rất có thể trong tương lai gần sau khi hoạt động rút nước biển tại đảo Thuyền Chài và Tiên Nữ kết thúc thì nguồn lực sẽ được dồn để rút nước biển tại đảo Tốc Tan.
T.P