Chính quyền Trung Quốc mới đây thể hiện quyết tâm ngăn chặn tình trạng nghiện mạng xã hội của trẻ em và kiểm soát nội dung mà trẻ em và thanh thiếu niên xem trực tuyến.
Siết chặt quản lý
Cục quản lý không gian mạng Trung Quốc (CAC), cơ quan quản lý internet của nước này, hôm 2/8 đã đề xuất các nhà sản xuất thiết bị di động, hệ điều hành, ứng dụng và cửa hàng ứng dụng tạo ra một chức năng mới gọi là “chế độ vị thành niên”, trong đó bao gồm một hệ thống phân loại nội dung dựa trên độ tuổi và thiết lập giới hạn thời gian sử dụng thiết bị đầu cuối thông minh.
Đề xuất này sẽ được mở để lấy ý kiến cho đến ngày 2/9 và thời gian thực hiện vẫn chưa được công bố. Được biết, đề xuất sau khi xuất hiện đã nhận được phản ứng tích cực từ phía các bậc phụ huynh Trung Quốc.
Mặc dù hầu hết các thiết bị thông minh đều đã được cài đặt sẵn chức năng kiểm soát của phụ huynh (parental control), nhưng đề xuất của CAC còn tham vọng hơn nhiều.
Theo mô tả trên website chính thức, đề xuất của CAC yêu cầu kết nối trực tiếp điện thoại di động với các cửa hàng ứng dụng và chính ứng dụng để “chế độ vị thành niên” được kích hoạt chỉ bằng một cú nhấp chuột. Chức năng này sẽ cho phép người dùng truy cập vào một giao diện phù hợp với độ tuổi của họ. Nó chỉ có thể bị vô hiệu hóa khi có xác minh và ủy quyền của phụ huynh.
Sau khi được kích hoạt, các thông báo cảnh báo sẽ được gửi khi thiết bị đã được sử dụng liên tục hơn 30 phút. Các ứng dụng sẽ không hoạt động trong khoảng thời gian từ 22h00 và 6h00. Tuy nhiên, trong những giờ không hoạt động đó, một số chức năng nhất định vẫn hoạt động, như chức năng gọi khẩn cấp, sử dụng nền tảng giáo dục hoặc các nền tảng khác được cha mẹ hoặc người giám hộ của người dùng chấp thuận.
Hệ thống sẽ được chia thành 5 khoảng thời gian, tuỳ theo độ tuổi: dưới 3 tuổi, 3-8 tuổi, 8-12 tuổi, 12-16 tuổi và 16-18 tuổi. Giới hạn thời gian cũng sẽ khác nhau tùy theo nhóm: 40 phút cho độ tuổi dưới 8, một giờ cho những người từ 8-16 tuổi và tối đa hai giờ cho thanh thiếu niên từ 16-18 tuổi.
Đề xuất của CAC kêu gọi những người sáng tạo nội dung cung cấp thông tin và sản phẩm phù hợp với lứa tuổi. CAC gợi ý rằng họ nên “thúc đẩy các giá trị cơ bản của chủ nghĩa xã hội” và “văn hóa truyền thống Trung Quốc” để “rèn luyện đạo đức và tình cảm của trẻ vị thành niên đối với đất nước của họ”.
Giảm thiểu tác động của internet đối với giới trẻ
Tom Nunlist, phó giám đốc công ty tư vấn Trivium, cho hay đây mới chỉ là đề xuất chứ “chưa phải là một quy định”, nhưng đề xuất này “thể hiện tầm nhìn của CAC về những gì họ muốn làm, về cơ bản là tạo ra một loại internet di động cho trẻ em”.
“CAC muốn bổ sung các biện pháp đã tồn tại, với ý tưởng rằng quyền kiểm soát của phụ huynh đối với các ứng dụng và trò chơi trở nên có hệ thống trên tất cả các thiết bị, cung cấp cho phụ huynh một công cụ rất đơn giản để kích hoạt chức năng này”, ông Nunlist nói.
Các cơ quan quản lý ở Bắc Kinh từ lâu đã lo ngại về tỷ lệ cận thị gia tăng và cảnh báo về tác hại của tình trạng nghiện internet tràn lan trong giới trẻ.
Vào năm 2020, Luật Bảo vệ Trẻ vị thành niên đã được cập nhật, trong đó có thêm một chương dành riêng để bảo vệ quyền của trẻ em và thanh thiếu niên trên internet. Năm 2022, CAC đã công bố quy định mới về bảo vệ trẻ vị thành niên trên không gian mạng, cập nhật bản dự thảo năm 2016 chưa được thông qua. Quy định năm 2022 cũng vẫn ở dạng dự thảo.
“Giữa các lớp học trực tuyến và thời gian giải trí, con tôi tiếp xúc với internet trong nhiều giờ. Nếu tôi không dùng điện thoại di động của mình, con bé sẽ lấy nó, còn nếu không, nó lấy điện thoại của mẹ”, Ouyang, một người cha đặc biệt quan tâm đến thời gian ngồi trước màn hình của cô con gái 6 tuổi, nói.
“Không phải vì của nội dung, mà là vì đôi mắt của con bé. Tôi không nghĩ biện pháp này sẽ thay đổi thực tế rằng trẻ em ngày nay không thể sống thiếu điện thoại, nhưng chắc chắn đó là một sáng kiến hay”, Ouyang nói.
Theo quy định hiện hành, các mạng xã hội Trung Quốc yêu cầu người dùng đăng ký bằng tên thật, được xác thực bằng căn cước công dân hoặc điện thoại di động. Các công ty công nghệ có nghĩa vụ phải đưa vào “chế độ vị thành niên” để kiểm soát các trò chơi và nội dung của người dùng dưới 16 tuổi. Nhiều nền tảng để xem, tạo và chia sẻ video, chẳng hạn như Bilibili, Kuaishou và Douyin (phiên bản tiếng Trung của TikTok, cũng do ByteDance vận hành) đã áp dụng các giới hạn này kể từ năm 2019.
“Thuốc phiện tinh thần”
Ngoài ra, vào năm 2021, thời gian trẻ vị thành niên có thể chơi trò chơi điện tử bị giới hạn trong 3 giờ một tuần, sau khi một tờ báo nhà nước gọi một trong những trò chơi trên điện thoại thông minh của công ty trò chơi điện tử Tencent là “thuốc phiện tinh thần”. Tuy nhiên, các hạn chế có thể dễ dàng vượt qua, vì nhiều trẻ vị thành niên sử dụng tài khoản của cha mẹ chúng.
Thông báo này đã gây ra một số xáo trộn trên thị trường – giá cổ phiếu của Tencent, Weibo, Bilibili và Kuaishou sụt giảm sau khi dự thảo được công bố.
Trung Quốc có cơ sở người dùng internet lớn nhất trên thế giới. Theo Trung tâm Thông tin Mạng Internet Trung Quốc, có khoảng 1,07 tỉ người truy cập web trên toàn quốc. Đến tháng 12/2022, cứ 5 người dùng thì có 1 người dưới 20 tuổi, đó là lý do tại sao thị trường thiết bị thông minh “dành cho trẻ em” đang tăng trưởng đều đặn trên thị trường này. Ở Bắc Kinh, đồng hồ Xiaotiancai, cho phép gọi video, chia sẻ ảnh và vị trí theo thời gian thực với cha mẹ, rất phổ biến.
T.P