Qua 12 năm thành lập, với việc tiếp nhận quản lý 6 chiếc tàu ngầm tối tân, cán bộ thủy thủ lữ đoàn tàu ngầm 189 tiếp tục phấn đấu, phát huy kết quả đạt được, quyết tâm bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo, thềm lục địa của Tổ quốc. Với các tàu ngầm lớp Kilo mua của Nga, Việt Nam đã nhanh chóng hình thành khả năng răn đe hải quân đáng kể trên Biển Đông.
Tháng 12/2009, Việt Nam lần đầu ký hợp đồng mua của Nga 6 tàu ngầm lớp Kilo thuộc dự án 636 và Varshavyanka trị giá 2 tỷ USD. Ngoài đóng tàu, hợp đồng bao gồm huấn luyện thủy thủ Việt Nam, cung cấp thiết bị kỹ thuật. Tàu ngầm lớp Kilo nằm trong danh sách tàu ngầm được xuất khẩu nhiều nhất trên thế giới. Các quốc gia đang vận hành hoặc đặt hàng gồm Nga, Algeria, Trung Quốc, Ấn Độ, Iran, Ba Lan, Romania và Việt Nam. Đây là một trong những hợp đồng lớn nhất lịch sử xuất khẩu khí tài Hải quân của Nga.
Việc mua tàu Kilo và lữ đoàn tàu ngầm hiện đại đầu tiên ra đời năm 2013 được đánh giá là mở ra trang sử mới trong lịch sử phát triển của hải quân Việt Nam. Ngày 25/8/ 2010, chiếc đầu tiên trong hợp đồng được khởi đóng và hạ thủy sau đó 2 năm. Từ khi hạ thủy, nó thực hiện hơn 100 lần thử nghiệm lặn tại những độ sâu khác nhau. Các thử nghiệm đều đạt và vượt yêu cầu, 53 sĩ quan thủy thủ Việt Nam huấn luyện cùng tàu ngầm trong nhiều tháng tại Nga. Năm tàu còn lại khởi đóng và hạ thủy trong vòng 4 năm sau đó.
Ngày 28/5/2014, chiếc thứ sáu trong hợp đồng được cắt thép đóng, hạ thủy ngày 28/9/2015. Việt Nam đặt tên 6 con tàu gắn với 6 thành phố lớn là Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Khánh Hòa, Đà Nẵng và Bà Rịa – Vũng Tàu.
Kilo thuộc lớp tàu ngầm tấn công chạy bằng động cơ diesel – điện, có nhiệm vụ tác chiến chống hạm và chống ngầm. Đây là tàu ngầm thuộc thế hệ thứ ba, loại tiên tiến nhất trên thế giới dài gần 74 m, rộng 10m, lượng giãn nước 3.100 tấn, tốc độ 20 hải lý trên giờ (tương đương với 37 km/h), lặn sâu tối đa 300m, hoạt động độc lập 45 ngày đêm, thủy thủ đoàn 52 người.
Tàu được trang bị 6 ống phóng ngư lôi đường kính 533 mm. Song vũ khí uy lực nhất là tổ hợp tên lửa hành trình đa năng Club-S. Tổ hợp này gồm ít nhất 5 mẫu tên lửa khác nhau, giúp chỉ huy tàu ngầm lựa chọn linh hoạt vũ khí trong tác chiến. Phiên bản 3M-54E chứa đầu nổ nặng 450kg, tầm bắn tối đa 220 km, đủ sức phá hủy tàu mặt nước cỡ lớn. Phiên bản 3M-54E1 có tầm bắn 300km, bay ở tốc độ cận âm (990 km/h).
Tên lửa 91RE1 và 91RE2 chống ngầm, tầm bắn 50km, có khả năng tự tách đầu đạn để ngư lôi tìm mục tiêu. Phiên bản 91RE1 tốc độ tối đa 2.900 km/h, ngư lôi mang đầu nổ 76 kg, đủ sức đánh thủng vỏ tàu ngầm đối phương. Tên lửa 3M-14E tấn công mặt đất có hệ thống định vị toàn cầu, sử dụng hệ thống đo độ cao khớp ảnh địa hình nên có thể bay bám sát địa hình khiến đối phương khó phát hiện.
Kilo 636 vận hành tốt trong vùng Biển Đông, có khả năng di chuyển ở gần khu vực đáy biển, nơi các loại tàu ngầm tấn công khác khó tiếp cận. Nhờ công nghệ hiện đại làm giảm đáng kể độ ồn do lớp Kilo, tàu ngầm có khả năng tàng hình trước các thiết bị định vị thủy âm hiện đại, ẩn mình tốt hơn trong lòng biển để tiếp cận đội tàu nổi của địch và tấn công trước khi bị phát hiện. Với nhiều vũ khí hiện đại và khả năng ẩn mình gần như hoàn hảo, Kilo 636 được hải quân Mỹ mệnh danh là “hố đen trong lòng đại dương”.
Đội tàu ngầm Kilo hiện đại này không chỉ là lực lượng đặc biệt của quân chủng hải quân trong chiến lược phòng thủ, bảo vệ toàn vệ lãnh thổ quốc gia, mà còn khẳng định sức mạnh làm chủ vũ khí trang bị hiện đại, sánh vai với hải quân các nước ASEAN trong khu vực và quốc tế.
Sau 12 năm xây dựng và trưởng thành, các thế hệ cán bộ thủy thủ Lữ đoàn tàu ngầm 189 đã vun đắp nên truyền thống đoàn kết, kỷ luật, bí mật, quyết thắng. Các cán bộ chiến sĩ Lữ đoàn 189 đều có chung một niềm tự hào: nỗ lực phấn đấu, huấn luyện, nắm vững trang vũ khí hiện đại; quyết tâm bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo Tổ quốc.
Được thành lập ngày 20/6/2011, Lữ đoàn Tàu ngầm 189 hải quân là đơn vị tàu ngầm cấp chiến dịch được trang bị các tàu ngầm Kilo 636, trung tâm huấn luyện, trung tâm cứu nạn và hải đội tàu bảo đảm cùng cơ sở bờ đồng bộ hiện đại. Lữ đoàn có nhiệm vụ: độc lập hoặc hiệp đồng với các đơn vị trong và ngoài quân chủng; triển khai tìm kiếm, phát hiện, bám sát và bất ngờ tiến công tiêu diệt các mục tiêu của địch.
Việc thành lập Lữ đoàn 189 là mốc lịch sử trong lộ trình xây dựng hải quân Nhân dân Việt Nam hiện đại; thể hiện sự quan tâm sâu sắc, tầm nhìn chiến lược của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng trong bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.
Những ngày đầu thành lập, Lữ đoàn thực hiện nhiệm vụ trong điều kiện vừa kiện toàn tổ chức biên chế, vừa huấn luyện tiếp nhận, chuyển giao và làm chủ các tàu ngầm cùng hệ thống trang bị kỹ thuật đảm bảo cho tàu ngầm. Công tác huấn luyện của lữ đoàn gặp rất nhiều khó khăn như: Tài liệu chưa đầy đủ, đồng bộ; vũ khí trang bị kỹ thuật tàu ngầm còn mới, lần đầu tiên được tiếp cận chưa có kinh nghiệm khai thác sử dụng. Vì vậy, cán bộ chiến sĩ Lữ đoàn vừa phải huấn luyện vừa phải biên dịch tài liệu; kết hợp sử dụng kinh nghiệm tích lũy được trong quá trình huấn luyện ở Liên bang Nga để nâng cao chất lượng, hiệu quả huấn luyện.
Cán bộ Lữ đoàn Tàu ngầm 189 khẳng định: Cán bộ chiến sĩ của lữ đoàn đang quản lý và sử dụng tài sản rất lớn của đất nước. “Chúng tôi rất tự hào vì được Quân chủng Hải quân và nhân dân cả nước tin tưởng. Chúng tôi sẽ tiếp tục học tập, từng bước làm chủ vũ khí trang bị dù trong bất cứ điều kiện hoàn cảnh nào cũng sẽ quyết tâm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo và thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc”.
Trong những năm qua các tàu ngầm đã cơ động hàng vạn hải lý thực hiện nhiệm vụ huấn luyện và các nhiệm vụ khác trên biển. Đặc biệt, năm 2017, Lữ đoàn đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bắn tên lửa khẳng định làm chủ tất cả các vũ khí hiện đại trên tàu. Hiện nay, Lữ đoàn thường xuyên duy trì huấn luyện sẵn sàng chiến đấu theo phương châm cơ bản – chiến thực – vững chắc; coi trọng huấn luyện đồng bộ, chuyên sâu; lấy thực hành là chính; kết hợp chặt chẽ huấn luyện quân sự với giáo dục chính trị, giáo dục đào tạo, xây dựng chính quy, quản lý kỹ thuật, huấn luyện sát phương án, đối tượng tác chiến, chiến trường. Đồng thời tiếp tục thực hiện đột phá cơ bản làm chủ chuyên sâu trong khai thác, sử dụng vũ khí trang bị kỹ thuật tối tân và thực hiện quy tắc an toàn.
12 năm ra đời phấn đấu trởng thành là một thời gian quá trẻ so với một lữ đoàn của 6 con tàu tối tân hiện đại. Nhưng điều quan trọng nhất của cán bộ, chiến sĩ thủy thủ lữ đoàn tàu ngầm 189 hôm nay là tiếp tục phấn đấu, phát huy kết quả đã đạt được, quyết tâm bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo, thềm lục địa của tổ quốc trong mọi tình huống, xứng đáng với truyền thống đoàn kết, kỷ luật, bí mật, quyết thắng.
T.P