Sự phổ biến của ChatGPT đã khiến trí tuệ nhân tạo tạo sinh (AI tạo sinh hay Generative AI) nhanh chóng trở thành niềm yêu thích của công chúng toàn cầu. Tuy nhiên, một tổ chức nghiên cứu của Hoa Kỳ gần đây đã đưa ra báo cáo cảnh báo rằng, chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đang cố gắng sử dụng công nghệ AI tạo sinh này để tạo ra thông tin sai lệch nhằm thao túng dư luận toàn cầu.
Trang web tin tức quân sự Defense One của Hoa Kỳ ngày 10/9 đưa tin, tổ chức nghiên cứu “RAND Corporation” (Tổ chức RAND) của Mỹ mới đây đã đưa ra cảnh báo trên trong một báo cáo nghiên cứu.
Các nhà nghiên cứu từ “Tổ chức RAND” chỉ ra rằng, ít nhất từ năm 2015, ĐCSTQ đã bắt đầu nghiên cứu dùng công nghệ AI để kết hợp một số thông tin gốc của một quốc gia hoặc khu vực cụ thể với nội dung sai lệch, qua đó tạo ra “thông tin tổng hợp” và phát tán trên mạng xã hội những tin nhắn độc hại này nhằm đạt được mục đích kiểm soát dư luận ở quốc gia đó.
AI tạo sinh (Generative AI) là một loại trí tuệ nhân tạo tập trung vào việc tạo ra nội dung hoặc dữ liệu mới dựa trên dữ liệu đã có. Nó sẽ “học” cách thực hiện các hành động được yêu cầu nhờ vào những dữ liệu đã thu thập được trước đó và tự tạo ra nội dung mới.
Báo cáo cho biết, do ĐCSTQ luôn kiểm duyệt và chặn các kênh truyền thông nước ngoài nên trong việc vũ khí hóa tin tức giả, họ luôn tụt hậu so với các quốc gia có trình độ công nghệ cao hơn như Nga. Nhưng các công cụ AI tạo sinh này sẽ giúp thay đổi thế cục.
Báo cáo cũng nêu tên ông Lý Bật Trình (Li Bicheng), một nhà nghiên cứu AI của ĐCSTQ, và cho biết ông chịu trách nhiệm nghiên cứu việc vận dụng AI cho quân đội, chủ yếu nghiên cứu tác động của robot đối với mạng xã hội. Báo cáo cho rằng, loại robot hiện tại của Trung Quốc không giỏi về ngôn ngữ và không thể trả lời các câu hỏi đơn giản, nội dung không có sức thuyết phục và dễ bị phát hiện là giả. Ông Lý Bật Trình đang dốc sức cải thiện khả năng ngôn ngữ của loại AI này để làm cho văn bản nó tạo ra “có sức thuyết phục hơn”.
Bắc Kinh có thể đang nhắm vào cuộc bầu cử Tổng thống Đài Loan 2024
Theo Defense One, mặc dù chưa có thông tin chắc chắn rằng Đài Loan sẽ trở thành mục tiêu chính nhưng chuyên gia về an ninh châu Á của “Tổ chức RAND” – ông Mạc Tiểu Long (Mo Xiaolong) – cho rằng, xét về ý định và hành vi trước đây của ĐCSTQ và quân đội của nước này, về mặt logic, “Chúng tôi cho rằng mục tiêu tiếp theo của Trung Quốc sẽ là cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan (năm 2024)”.
Vậy làm thế nào mà AI tạo sinh có thể tạo ra thay đổi hoặc tác động đến dư luận? Báo cáo đề cập rằng các công cụ AI tạo sinh có thể hỗ trợ quân đội Trung Quốc tạo ra một lượng lớn người dùng giả mang quan điểm được định sẵn, từ đó tạo ra ảo tưởng rằng những ý kiến hoặc quan điểm kia được ủng hộ nhiệt tình. AI tạo sinh cũng có thể nhanh chóng tạo ra các bản tin, luận văn nghiên cứu hay báo cáo giả nhằm làm cho thật giả lẫn lộn.
Bà Heather Williams, Phó giám đốc Chương trình Chính sách Quốc phòng và An ninh Quốc gia tại “Tổ chức RAND”, cho biết, khi nói về hình ảnh hoặc video, mọi người thường nghĩ đến deepfake (deepfake là một kỹ thuật tạo ra những video, hình ảnh hoặc âm thanh giả mạo một cách rất chân thực), nhưng AI tạo sinh sẽ tạo ra những hiệu quả deepfake còn khả tín hơn và việc sử dụng công cụ này để tạo “những lời nói dối chân thực” sẽ trở nên vô cùng dễ dàng.
Microsoft: Bắc Kinh sử dụng AI trên mạng xã hội để gây ảnh hưởng đến cử tri Mỹ
Trước đó hôm 7/9, các nhà nghiên cứu của Microsoft cho biết họ đã phát hiện ra một mạng lưới tài khoản mạng xã hội giả mạo được cho là do ĐCSTQ kiểm soát nhằm nỗ lực sử dụng trí tuệ nhân tạo để gây ảnh hưởng đến cử tri Mỹ.
Microsoft cho biết trong một báo cáo nghiên cứu mới rằng, những tài khoản mạng xã hội này bị nghi là một phần trong cuộc chiến thông tin của Bắc Kinh. Công ty cho biết hoạt động này có những điểm tương đồng với những gì mà Bộ Tư pháp Hoa Kỳ mô tả là “một tổ chức tinh anh của Bộ Công an (Trung Quốc)”.
Các nhà nghiên cứu không nói rõ nền tảng mạng xã hội nào bị ảnh hưởng, nhưng ảnh chụp màn hình trong báo cáo của họ cho thấy có các bài đăng từ Facebook và Twitter (hiện được gọi là X). Các đặc vụ Trung Quốc bị nghi sử dụng hình ảnh do AI tạo ra để mạo danh cử tri Mỹ ở trên Internet, qua đó truyền bá thông tin sai lệch và châm ngòi cho cuộc thảo luận về các vấn đề chính trị gây chia rẽ.
Báo cáo nhấn mạnh rằng, môi trường truyền thông mạng xã hội sẽ trở nên đáng lo ngại hơn khi người Mỹ đang chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống năm 2024.
Người phát ngôn của Microsoft nói với Reuters rằng, các nhà nghiên cứu của công ty đã sử dụng “mô hình thuộc tính đa phương diện” để xác định các tài khoản tuyên truyền của chính quyền Trung Quốc. Mô hình này dựa trên “bằng chứng kỹ thuật, bằng chứng hành vi và bằng chứng tình huống”.
Microsoft cho biết, mạng lưới thông tin sai lệch của ĐCSTQ bắt đầu sử dụng công nghệ AI tạo sinh vào khoảng tháng 3/2023 để tạo ra nội dung mang tính chính trị bằng tiếng Anh và “mô phỏng cử tri Mỹ”.
Microsoft nói rằng, so với một số bài đăng trước đây được cho là do các tài khoản tuyên truyền của chế độ Trung Quốc đăng tải, thì những hình ảnh do AI tạo ra “thu hút mức độ tương tác cao hơn từ người dùng thật trên mạng xã hội”. Báo cáo đã lấy ví dụ về một hình ảnh do AI tạo ra được đăng bởi một tài khoản liên quan đến ĐCSTQ. Trong ảnh là Tượng Nữ thần Tự do cầm súng trường đột kích, đi kèm là dòng chữ: “Mọi thứ đều bị vứt bỏ. Nữ thần bạo lực”.
Chính phủ Mỹ từng cáo buộc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016 thông qua các chiến dịch bí mật trên truyền thông mạng xã hội. Washington cũng cảnh báo về ý đồ gây ảnh hưởng đến cử tri Mỹ của Trung Quốc và Iran.
Cuộc chiến thông tin của ĐCSTQ ngày càng hung hãn
Theo kết quả một cuộc điều tra mà The Wall Street Journal đọc được, chính phủ Trung Quốc đã nỗ lực đưa các tuyên truyền và thông tin sai lệch vào nền tảng truyền thông mạng xã hội “Gab” của Hoa Kỳ. Các nhà phân tích an ninh mạng cho biết, xu hướng này đã mở rộng đáng kể trong vài năm qua và đó là một nỗ lực nhằm thu hút những người theo cánh hữu ở Mỹ.
Trong vài năm qua, đã có sự bùng nổ trong hoạt động trực tuyến “Spamouflage” (ngụy trang thư rác). Hoạt động này đẩy mạnh các nội dung tô vẽ ĐCSTQ trong khi hạ bệ Hoa Kỳ, hạ thấp chính sách đối ngoại của phương Tây cũng như làm giảm uy tín của các nhà bất đồng chính kiến với Bắc Kinh. Nhiều bằng chứng xuất hiện trong những tháng gần đây cho thấy, Bắc Kinh đang tìm cách thực hiện các hoạt động gây ảnh hưởng để kích động sự bất hòa ở Mỹ.
Các nhà nghiên cứu tại công ty bảo mật Mandiant cho biết vào tháng 7 rằng, các đặc vụ thân Bắc Kinh đã trả tiền cho một số người Mỹ (những người này không rõ sự tình, không hề biết ý đồ của đặc vụ) để họ biểu tình phản đối sự bất bình đẳng chủng tộc ở Hoa Kỳ cũng như phản đối lệnh cấm của Mỹ đối với hàng hóa sản xuất tại khu vực Tân Cương của Trung Quốc.
Meta, công ty mẹ của Facebook, cho biết vào tháng trước rằng họ đã triệt phá “hoạt động gây ảnh hưởng bí mật đa nền tảng” lớn nhất trong lịch sử – “Spamouflage”. Hàng nghìn tài khoản mạng xã hội của ĐCSTQ đang nhắm mục tiêu đến người dùng ở Hoa Kỳ, Đài Loan và các nơi khác. Các nhà điều tra của Meta đã phát hiện rằng, hoạt động này có liên hệ với những người “có liên quan đến cơ quan thực thi của Trung Quốc”, nhưng cho biết rằng rất ít người dùng thật trên mạng xã hội tham gia vào các hoạt động gây ảnh hưởng trên.
T.P