Đó là một mê cung rộng lớn gồm nhiều đường hầm, nằm cách mặt đất vài km và giúp Hamas tránh xa tầm mắt của máy bay trinh sát Israel.
Theo CNN, có vô số đường hầm dưới Gaza, trong đó được biết đến nhiều nhất là những lối đi được sử dụng để buôn lậu hàng hóa.
Nhưng vẫn tồn tại mạng hầm ngầm thứ hai mà Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) gọi là “tàu điện ngầm Gaza”. Đó là một mê cung rộng lớn gồm nhiều đường hầm, được cho là nằm cách mặt đất vài km, có thể sử dụng để vận chuyển người và hàng hóa, cất giữ tên lửa và đạn dược, cũng như đặt các trung tâm chỉ huy của Hamas. Tất cả giúp lực lượng này tránh xa con mắt tò mò của máy bay trinh sát IDF.
Mạng lưới phức tạp trên một lãnh thổ nhỏ
Năm 2021, Hamas tuyên bố xây dựng hệ thống hầm dài 500km dưới Gaza, dù không rõ con số đó có chính xác hay không. Quy mô này chưa bằng một nửa hệ thống tàu điện ngầm của thành phố New York.
Tuy nhiên, theo Daphne Richemond-Barak, giáo sư tại Đại học Reichman của Israel và là chuyên gia về chiến tranh ngầm, “đó là một mạng lưới đường hầm rất phức tạp, rất lớn trên một phần lãnh thổ khá nhỏ”.
Không rõ mạng lưới đường hầm tiêu tốn bao nhiêu của Hamas. Đây có thể là con số rất đáng kể, cả về nhân lực và vốn.
Gaza đã bị Israel phong tỏa trên bộ, trên biển và trên không kể từ năm 2007 và được cho là không sở hữu loại máy móc khổng lồ nào có thể xây dựng đường hầm sâu dưới lòng đất. Các chuyên gia nói rằng họ có thể đã sử dụng các công cụ cơ bản đào mạng lưới này sau đó nối dây điện và gia cố bằng bê tông. Israel từ lâu đã cáo buộc Hamas chuyển bê tông dùng cho mục đích dân sự và nhân đạo cho mục đích xây dựng đường hầm.
Những người chỉ trích Hamas cũng nói rằng các khoản chi khổng lồ của nhóm này có thể đã được dùng để chi trả cho các hầm tránh bom dân sự hoặc các mạng lưới cảnh báo sớm giống như các mạng lưới ở Israel.
Lợi thế bất đối xứng
Đường hầm đã là một công cụ chiến tranh hấp dẫn từ thời trung cổ. Ngày nay, hầm mang lại cho các nhóm như Hamas lợi thế trong chiến tranh bất đối xứng, đẩy lùi một số lợi thế về công nghệ của một quân đội tiên tiến hơn như IDF.
Điều khiến đường hầm của Hamas khác với đường hầm của al Qaeda ở vùng núi Afghanistan là nó được xây dựng bên dưới một trong những khu vực đông dân nhất hành tinh. Gần 2 triệu người sống trong 88 dặm vuông (227,9 km vuông) tạo nên thành phố Gaza.
“Việc xử lý các đường hầm luôn khó khăn trong bất kỳ bối cảnh nào, dù là ở khu vực miền núi, và khi chúng ở khu vực thành thị thì mọi thứ càng phức tạp hơn – các khía cạnh chiến thuật, chiến lược, các hoạt động, và tất nhiên, việc bảo vệ cho dân thường”, Richemond-Barak, thành viên cấp cao tại Viện Luật và Chiến tranh trên bộ Lieber và Viện Chiến tranh Hiện đại ở West Point, cho biết.
Kể từ vụ tấn công ngày 7/10 ở Israel khiến ít nhất 1.400 người, chủ yếu là dân thường, thiệt mạng, IDF đã nhiều lần cáo buộc rằng Hamas đang ẩn náu bên trong những lối đi này “bên dưới những ngôi nhà và bên trong các tòa nhà có dân thường Gaza vô tội”, biến họ thành những lá chắn con người. Cơ quan y tế ở Gaza cho biết các cuộc không kích của quân đội Israel vào khu vực khiến ít nhất 2.670 người Palestine thiệt mạng.
IDF dự kiến sẽ truy đuổi mạng lưới này trong cuộc tấn công trên bộ vào Gaza, khi trong những năm gần đây họ đã nỗ lực hết sức để loại bỏ các đường hầm của Hamas.
Israel đã cảnh báo khoảng 1,1 triệu người sống ở Gaza cần di chuyển về phía nam trước chiến dịch. Những người chỉ trích cho rằng mệnh lệnh này không thể được thực hiện trong thời gian ngắn giữa vùng chiến sự.
Richemond-Barak cho biết, việc di chuyển dân thường ra khỏi thành phố Gaza sẽ giúp việc loại bỏ các đường hầm trở nên an toàn hơn, nhưng những hoạt động như vậy sẽ rất nguy hiểm.
Điều rõ ràng là chỉ riêng công nghệ sẽ không đủ để ngăn chặn mối đe dọa dưới lòng đất.
Israel đã chi hàng tỷ USD để cố gắng bảo vệ biên giới bằng một hệ thống thông minh có cảm biến tiên tiến và các bức tường, nhưng Hamas vẫn có thể tiến hành cuộc tấn công vào ngày 7/10 bằng đường bộ, đường không và đường biển.
Richemond-Barak cho biết cần phải có một cách tiếp cận toàn diện, một cách sử dụng trí thông minh trực quan, giám sát biên giới và thậm chí yêu cầu dân thường để mắt đến bất cứ điều gì khả nghi.
“Không có giải pháp rõ ràng nào để đối phó với mối đe dọa từ đường hầm. Không có Vòm Sắt nào cho đường hầm”.
T.P