Trong 9 tháng đầu năm 2023, có gần 70 doanh nghiệp chậm trả nợ 176.000 tỷ đồng trái phiếu đến hạn. Khó khăn về dòng tiền, doanh nghiệp khất nợ khiến trái chủ khó khăn. Chuyên gia kinh tế cho rằng, nếu tình trạng này kéo dài, khiến thị trường trái phiếu có thể rơi vào trầm lắng nhiều hơn.
Khổ vì không được tất toán trái phiếu
Là kênh huy động vốn của nền kinh tế, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) ảm đạm. Rất nhiều nhà đầu tư mất niềm tin, bởi tình trạng DN liên tục khất nợ, dù đến hạn tất toán trái phiếu. Ông Nguyễn Quân (Hà Nội) cho biết, tháng 7/2020, ông chi 3 tỷ đồng mua TPDN do Công ty TNHH (gọi tắt Saigon Glory) phát hành. Tài sản đảm bảo cho lô trái phiếu gồm 100% vốn góp Công ty TNHH Saigon Glory do Cty Bitexco thế chấp; công trình trên đất hình thành trong tương lai là Tháp A-Cấu phần khách sạn, văn phòng hình thành trên ô đất dự án.
“Tháng 7/2023 là thời điểm đáo hạn trái phiếu. Tôi cùng nhiều trái chủ khác kiến nghị nhưng DN phát hành không hợp tác, không thiện chí trong việc trả nợ cũng như xử lý tài sản đảm bảo để trả nợ. Trái chủ chúng tôi khó khăn vì dồn toàn bộ vốn liếng, của cải để đầu tư trái phiếu, đến nay không được trả nợ”, ông Quân phản ánh.
Ông Quân là một trong rất nhiều trái chủ đang cầu cứu khắp nơi mong nhận được khoản tất toán TPDN của Công ty TNHH Saigon Glory.
Theo dữ liệu của HNX, năm 2020, Công ty Saigon Glory phát hành 10 lô trái phiếu với tổng trị giá 10.000 tỷ đồng để thực hiện Dự án The Spirit of Saigon. Trong thông báo tới cơ quan chức năng, Saigon Glory cho biết, nguyên nhân chậm thanh toán do thị trường tài chính, thị trường giao dịch bất động sản diễn biến không thuận lợi, dẫn đến tổ chức phát hành chưa thu xếp kịp nguồn tiền để thanh toán gốc trái phiếu đúng hạn so với kế hoạch.
Trường hợp của Saigon Glory chỉ là một trong hàng chục DN chậm trả nợ trái phiếu cho trái chủ. Trong 9 tháng đầu năm 2023, cả nước có 69 DN nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc TPDN. Ước tính, tổng dư nợ của DN khoảng 176.100 tỷ đồng. Phần lớn DN chậm trả nợ trái phiếu thuộc lĩnh vực bất động sản.
Nửa cuối năm 2023, áp lực đáo hạn TPDN rất lớn. Trong quý 4/2023 dự kiến gần 54.000 tỷ đồng TPDN đến kỳ đáo hạn. Trong đó, DN bất động sản có khối lượng trái phiếu phát hành nhiều nhất, chiếm khoảng 44% tổng số lượng trái phiếu đã phát hành, tiếp theo nhóm DN tài chính ngân hàng chiếm 39,5%.
Yêu cầu DN có trách nhiệm đến cùng trả nợ TPDN
Đại diện Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, sẽ tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý để giúp thị trường TPDN minh bạch hơn. Bộ Tài chính yêu cầu DN phát hành có trách nhiệm đến cùng trong trả nợ trái phiếu.
“Bộ Tài chính sẽ theo dõi thị trường, đôn đốc DN có nợ trái phiếu đến hạn thực hiện bằng được nghĩa vụ đối với nhà đầu tư trên cơ sở tuân thủ quy định pháp luật. Tích cực tuyên truyền để nhà đầu tư hiểu rõ hơn về tình hình thị trường, khung khổ pháp lý và quyền, trách nhiệm khi tham gia đầu tư TPDN”, đại diện Bộ Tài chính cho biết.
Trước đó, Hiệp hội Bất động sản TP HCM cho biết, vướng mắc pháp lý là khó khăn chung ở nhiều dự án bất động sản. Khi gỡ khó được về pháp lý, nhiều dự án bất động sản sẽ hoàn thiện, đi vào hoạt động, DN bán được sản phẩm, thu hồi dòng tiền, góp phần trả nợ TPDN.
Theo chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh, TPDN dần trở thành một kênh huy động vốn hiệu quả. Tuy nhiên, tình hình kinh tế vĩ mô ảm đạm, DN khó khăn, khó xoay xở tiền để trả nợ gốc và lãi cho trái chủ. Cùng với đó, DN khó phát hành trái phiếu mới đã khiến thị trường TPDN thêm phần khó khăn.
“DN gặp trục trặc khiến ngân hàng và nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ nắm giữ trái phiếu có thể bị vạ lây. Tình trạng DN không có khả năng trả nợ trái phiếu rất nguy hiểm. Tình trạng này có thể dẫn đến làn sóng nhà đầu tư đòi tất toán, gây xáo trộn thị trường trái phiếu nói riêng và thị trường tài chính nói chung. Vì vậy, cơ quan chức năng cần có giải pháp sớm gỡ khó cho DN để tránh nguy cơ khủng hoảng thị trường TPDN”, ông Thịnh kiến nghị.
Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, DN cần tìm mọi cách trả nợ trái phiếu cho trái chủ. Hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ vừa đi vào hoạt động sẽ góp phần gỡ khó cho thị trường. Trái chủ có nhu cầu tất toán trong bối cảnh DN bị đứt dòng tiền, có thể chào bán trên sàn giao dịch. Thị trường trái phiếu cũng chuyên nghiệp hơn khi TPDN trở về đúng với bản chất sản phẩm đầu tư.
Không ít DN đã mua lại, thỏa thuận gia hạn TPDN
Bộ Tài chính cho biết, việc DN chủ động đàm phán với trái chủ, góp phần ổn định tâm lý của nhà đầu tư và tạo điều kiện để DN có thời gian tái cơ cấu, phục hồi sản xuất kinh doanh. Ước tính, 9 tháng đầu năm 2023, tổng khối lượng TPDN được DN mua lại khoảng 177.000 tỷ đồng, tăng 25% so với cùng kỳ năm 2022. Nhiều tổ chức phát hành trong lĩnh vực bất động sản đã đạt được thỏa thuận gia hạn thanh toán trái phiếu như Novaland, Hưng Thịnh Land… Có khoảng 50 tổ chức phát hành đạt được thỏa thuận gia hạn thời hạn trái phiếu với trái chủ.
T.P