Quảng Ninh- Với hơn 305ha vùng đệm, trải dải từ Hạ Long cho tới Cẩm Phả, Vân Đồn, Quảng Yên, cùng với những quy định ngày một chặt chẽ hơn trong việc quản lý, bảo vệ Di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long nên từ nhiều năm qua, Quảng Ninh mong muốn điều chỉnh thu hẹp vùng đệm vịnh Hạ Long để phát triển kinh tế-xã hội.
Vùng đệm rộng lớn
Diện tích vùng đệm (vùng 2) của vịnh Hạ Long trên đất liền lớn nhất là ở TP.Hạ Long, trải dài từ khu vực Tuần Châu tới Hùng Thắng, Bãi Cháy và các phường nằm phía ngoài Quốc lộ 18 ở khu vực Hòn Gai, như: Bạch Đằng, Hồng Hà, Hồng Hải, Hà Phong, Hà Tu…
TP.Cẩm Phả có diện tích mặt biển nằm trong vùng đệm của vịnh Hạ Long khá lớn, nhưng trên đất liền rất nhỏ. Thậm chí, theo một số cán bộ địa chính thì ban đầu, không ai nghĩ Dự án Khu đô thị tại khu 10B, phường Quang Hanh, TP.Cẩm Phả gây xôn xao dư luận vừa qua lại có một phần diện tích nằm trong vùng đệm vịnh Hạ Long bởi dự án nằm phía bên kia suối Lộ Phong, phường Hà Phong, TP.Hạ Long.
Dự án khu đô thị lấn biển, quây núi này có hơn 3,88ha nằm trong vùng đệm của vịnh Hạ Long.
Vùng đệm của vịnh Hạ Long trải dải tới tận huyện đảo Vân Đồn, nhưng trên đất liền chỉ có xã Ngọc Vừng là nằm trong vùng đệm của vịnh Hạ Long, còn lại chủ yếu là biển.
Trước năm 2022, luật quy định, việc xây dựng các công trình trong vùng đệm của di tích quốc gia và di tích quốc gia đặc biệt phải được sự đồng ý bằng văn bản của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Nhưng, từ năm 2022, theo quy định tại Điều 3, Luật số 03/2022/QH15 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư năm 2020: Dự án đầu tư phù hợp với quy định của pháp luật về di sản văn hóa không phân biệt quy mô diện tích đất, dân số thuộc phạm vi khu vực bảo vệ II của di tích quốc gia đặc biệt thuộc Danh mục di sản thế giới thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ.
Dự án Khu đô thị tại khu 10B, phường Quang Hanh, TP.Cẩm Phả được cấp phép năm 2021 nên không phải áp dụng theo quy định mới này.
Điều chỉnh ra sao?
Mới đây, cử tri tỉnh Quảng Ninh đã kiến nghị Bộ VHTTDL đề xuất Chính phủ trình Quốc hội xem xét sửa đổi luật nhằm tháo gỡ những khó khăn trên, theo hướng Thủ tướng Chính phủ chỉ xem xét chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư thuộc phạm vi vùng bảo vệ I của di tích được cấp có thẩm quyền phê duyệt là di tích quốc gia, di tích đặc biệt.
Trong công văn trả lời cử tri Quảng Ninh, Bộ VHTTDL cho biết, ngày 3.6.2022, Trung tâm Di sản Thế giới có công hàm đề nghị giải trình về các dự án lớn ven biển TP.Hạ Long làm ảnh hưởng đến giá trị cảnh quan của Di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long, đồng thời gia tăng áp lực đối với việc bảo tồn thiên nhiên của di sản. Do đó, việc quản lý, bảo vệ, cũng như xây dựng các công trình tại vùng đệm của Di sản vịnh Hạ Long cần nghiên cứu, tiến hành thận trọng đảm bảo phù hợp với quy định của pháp luật và Công ước di sản thế giới.
Năm 2015, UBND tỉnh Quảng Ninh từng có văn bản báo cáo Bộ VHTTDL, Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia về việc xin điều chỉnh ranh giới vùng đệm di sản vịnh Hạ Long sau những khó khăn, vướng mắc về việc triển khai các công trình, dự án phục vụ phát triển kinh tế-xã hội. Tuy nhiên, thời điểm đó, Bộ VHTTDL và Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia chưa thống nhất với đề xuất của Quảng Ninh.
Nhằm tháo gỡ vấn đề này, Quảng Ninh tiếp tục đề nghị xin được điều chỉnh lại vùng đệm của vịnh Hạ Long.
Trong Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Quảng Ninh kiến nghị điều chỉnh lại vùng đệm di sản vịnh Hạ Long.
Theo các chuyên gia về di sản, do vịnh Hạ Long là Di sản thiên nhiên thế giới nên việc xác định lại ranh giới vùng đệm của di sản này còn phụ thuộc nhiều vào tổ chức của UNESCO.
Cụ thể, theo Khoản 107 của bản Hướng dẫn thực hiện Công ước di sản thế giới thì những điều chỉnh hoặc hình thành vùng đệm sau khi đã ghi danh di sản vào Danh sách Di sản thế giới cần có sự chấp thuận của Ủy ban Di sản Thế giới theo quy trình áp dụng cho thay đổi ranh giới nhỏ. Việc xác định và hình thành vùng đệm sau khi Di sản được công nhận có thể coi như là thay đổi nhỏ về ranh giới.
T.P