Mỹ đã đưa ra một loạt biện pháp hạn chế xuất khẩu nhằm ngăn chặn những tiến bộ trong ngành bán dẫn của Trung Quốc kể từ năm ngoái nhưng chúng đều không thành công.
Reuters dẫn báo cáo của Ủy ban đánh giá kinh tế và an ninh Mỹ-Trung (USCC) cho biết, các công ty Trung Quốc đang tiếp tục mua thiết bị sản xuất chip của Mỹ nhờ lợi dụng những lỗ hổng trong kiểm soát xuất khẩu của Washington.
Trước đó, năm 2022, Mỹ tung loạt hạn chế đối với các mẫu chip tiên tiến nhất được sử dụng cho công nghệ trí tuệ nhân tạo và thiết bị sản xuất chip đối với Trung Quốc. Các biện pháp này đã ngăn chặn khả năng sản xuất và phát triển chất bán dẫn tiên tiến giúp tăng cường năng lực quân sự của Bắc Kinh.
Danh sách hạn chế trên đã được mở rộng tính tới thời điểm hiện tại và một số công ty công nghệ Trung Quốc đã bị đưa vào danh sách đen.
Theo báo cáo thường niên của USCC, trong khi các biện pháp hạn chế khiến xuất khẩu chất bán dẫn của Mỹ sang Trung Quốc giảm khoảng 50% kể từ năm ngoái (6,4 tỷ USD), quốc gia này vẫn mua được khoảng 3,1 tỷ USD chip và chip do Mỹ sản xuất trong 8 tháng đầu năm 2023.
Báo cáo lưu ý rằng những mặt hàng xuất khẩu này có thể bao gồm các công nghệ tiên tiến bị cấm bán, vì “các nhà nhập khẩu thường có thể mua thiết bị nếu họ cho biết nó đang được sử dụng trên dây chuyền sản xuất cũ hơn”.
Theo USCC, với khả năng kiểm soát đối tượng khách hàng còn hạn chế rất khó để xác minh thiết bị có được sử dụng để sản xuất chip tiên tiến hay không.
Hơn nữa, báo cáo cho thấy các biện pháp kiềm chế của Mỹ đã thúc đẩy Trung Quốc tăng cường mua các công cụ sản xuất chip tiên tiến từ các quốc gia khác, chủ yếu là Nhật Bản và Hà Lan, những quốc gia đã đưa ra các hạn chế riêng đối với xuất khẩu công nghệ này vào đầu năm nay.
Ví dụ Trung Quốc đã nhập khẩu thiết bị sản xuất chất bán dẫn trị giá 3,2 tỷ USD từ Hà Lan trong khoảng thời gian từ tháng 1-8/2023 tăng đến 96,1%. Báo cáo lưu ý rằng tổng lượng nhập khẩu thiết bị bán dẫn của nước này đạt 13,8 tỷ USD trong 8 tháng đầu năm 2023. Theo dữ liệu hải quan Trung Quốc, chỉ riêng trong quý 3, nhập khẩu liên quan đến chip của nước này đã tăng 90% so với cùng kỳ năm ngoái.
Báo cáo chỉ ra rằng các biện pháp hạn chế rõ ràng không ngăn cản được tiến bộ công nghệ của Trung Quốc. Các nhà nghiên cứu chỉ ra thực tế rằng vào tháng 9/2023 tập đoàn công nghệ lớn của Trung Quốc Huawei đã bắt đầu bán điện thoại thông minh Mate 60 Pro sử dụng chip 7 nanomet cao cấp.
Vì có nghi ngờ rằng công nghệ này có thể được sản xuất mà không cần thiết bị do Mỹ sản xuất, một số chuyên gia trong ngành cho rằng Trung Quốc có thể đã tạo ra con chip này bằng các thiết bị cũ hơn không nằm trong danh sách hạn chế.
USCC cảnh báo rằng những tiến bộ trong công nghệ chip của Trung Quốc “đặt câu hỏi về tính hiệu quả của việc thực hiện kiểm soát xuất khẩu hiện tại”, lưu ý rằng các biện pháp hạn chế “ không chỉ nhằm đảm bảo Mỹ luôn dẫn trước Trung Quốc vài thế hệ” mà còn cả các công ty công nghệ Mỹ luôn duy trì vị trí dẫn đầu trong lĩnh vực này càng lâu càng tốt.
Trung Quốc đã nhiều lần chỉ trích các biện pháp hạn chế xuất khẩu của Mỹ, cho rằng chúng đi ngược lại các quy luật thị trường được công nhận trên toàn cầu.