2023 là năm xảy ra cháy rừng gây thương vong nhiều nhất tính từ đầu thế kỷ 21 với hơn 250 người thiệt mạng.
Theo Cơ sở dữ liệu Sự kiện Khẩn cấp (EM-DAT) do Đại học Công giáo Louvain tại Bỉ quản lý, với hơn 250 người thiệt mạng, 2023 trở thành năm mà cháy rừng gây thương vong nhiều nhất tính từ đầu thế kỷ 21.
Cháy rừng năm nay đã thiêu rụi gần 400 triệu ha rừng trên thế giới và thải ra 6,5 tỷ tấn khí CO2 gây hiệu ứng nhà kính.
Trong số những vụ cháy rừng gây thương vong lớn năm nay phải kể đến đợt cháy rừng tại Hawaii trong tháng 8 khiến 97 người thiệt mạng và 31 người mất tích, cháy rừng cũng cướp đi sinh mạng của 34 người tại Algeria và 26 người tại Hy Lạp hồi tháng 7.
Theo bà Pauline Vilain-Carlotti, nhà nghiên cứu về địa lý và cháy rừng, số người thiệt mạng có nguy cơ tăng trong những năm tới khi “giặc lửa” ngày càng áp sát các thị trấn và thành phố.
Năm 2023, cháy rừng không chỉ bùng phát tại những khu vực dễ xảy ra cháy rừng như Hy Lạp, Italy, Tunisia, Algeria, Bắc Mỹ và Australia, mà cả những khu vực ít xảy ra cháy rừng như Hawaii hay Tenerife.
Tại châu Mỹ, mùa cháy rừng năm nay gây thiệt hại cao nhất trong lịch sử. Cháy rừng đã phá hủy gần 80 triệu ha rừng tại lục địa này tính đến ngày 23/12 vừa qua. Theo Hệ thống Thông tin về cháy rừng toàn cầu (GWIS), con số thiệt hại này cao gấp 1,5 lần so với diện tích của Tây Ban Nha và cao hơn 10 triệu ha so với mức trung bình trong cùng kỳ của năm 2012-2022. Riêng Canada có 18 triệu ha rừng “chìm trong biển lửa”.
Trong khi cháy rừng tiếp tục lan rộng, thảm thực vật ít có thời gian để phục hồi, khiến các khu rừng có nguy cơ mất khả năng hấp thụ CO2. Bà Solene Turquety, nhà nghiên cứu tại LATMOS (Phòng thí nghiệm Khí quyển, Môi trường, Quan sát Không gian) của Pháp, cho biết các nghiên cứu gần đây cho thấy cháy rừng làm giảm 10% lượng CO2 hấp thụ của rừng.
Bên cạnh đó, khi cháy rừng xảy ra, cây cối bất ngờ giải phóng toàn bộ lượng CO2 mà chúng đã hấp thụ. Kể từ đầu năm 2023, cháy rừng đã thải ra khoảng 6,5 tỷ tấn CO2. Theo nguyên tắc, khoảng 80% lượng khí thải carbon do cháy rừng gây ra sẽ được hấp thụ bởi thảm thực vật mọc lại vào mùa sau. 20% còn lại sẽ tích tụ trong khí quyển, gây ra biến đổi khí hậu.
Ngoài khí CO2, cháy rừng cũng gây ra các chất nguy hiểm như CO, tro, carbon hữu cơ.
Bà Turquety cho rằng những chất này ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng không khí và trong trường hợp cháy rừng dữ dội nhất có thể phát tán chất gây hại ra xa hàng trăm km. Cháy rừng có tác động trực tiếp đến sức khỏe con người, ngoài việc tàn phá các hệ sinh thái, tài sản và cơ sở hạ tầng.
Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature vào tháng 9 vừa qua, dân số tại những nước nghèo nhất thế giới, đặc biệt là tại miền Trung châu Phi, phải hứng chịu tình trạng ô nhiễm không khí do cháy rừng gây ra nhiều hơn so với dân số ở các nước công nghiệp hóa.
Bà Vilain-Carlotti nhận định các đám cháy rừng năm 2023 đã vượt tầm kiểm soát và chứng tỏ các nước còn thiếu năng lực phòng, chữa cháy. Chuyên gia này cho rằng hiện chính phủ các nước nên tập trung vào nỗ lực phòng cháy hơn chống cháy.
T.P