Ngày 21.6, báo Philippine Daily Inquirer dẫn lời Đại tá Xerxes Trinidad, phát ngôn viên quân đội Philippines, cho biết gần đây đã phát hiện nhóm 4 tàu hải quân Trung Quốc xuất hiện ở Biển Đông.
Nhóm tàu bao gồm 2 khu trục hạm, 1 tàu hộ vệ và 1 tàu tiếp dầu, lộ diện ngày 19.6 ở eo biển Balabac, ngoài khơi đảo Palawan của Philippines. Đến hôm qua, Bắc Kinh chưa đưa ra phản ứng về thông tin này.
Dù nhóm tàu xuất hiện trên tuyến hàng hải được tàu bè quốc tế sử dụng, diễn biến này thu hút sự chú ý của giới quan sát vì gần đó là thị trấn Balabac của Palawan, một trong 4 khu vực được bổ sung vào Thỏa thuận tăng cường hợp tác quốc phòng (EDCA) do Mỹ và Philippines ký kết năm 2023. Theo EDCA, số căn cứ quân sự Philippines mà Mỹ có thể tiếp cận đã tăng từ 5 lên 9.
Nhà phân tích an ninh Chester Cabalza, Chủ tịch Tổ chức Hợp tác phát triển và an ninh quốc tế (trụ sở Manila, Philippines), nhận định sự hiện diện của các tàu hải quân Trung Quốc ở eo biển Balabac đồng nghĩa Bắc Kinh đang chuẩn bị cho bất kỳ cuộc đối đầu trên biển nào có thể xảy ra với Manila và các đồng minh.
Ông Cabalza cho hay thông qua việc điều tàu, Trung Quốc muốn gửi thông điệp và cùng lúc thử thách mức độ đoàn kết giữa Philippines và các nước đồng minh, đặc biệt là Mỹ. “Bắc Kinh muốn xem Manila và Washington sẽ áp dụng hiệp ước phòng thủ chung như thế nào trên thực tế”, theo chuyên gia này.
Trong một diễn biến liên quan, Philippines vẫn chưa cân nhắc kích hoạt hiệp ước phòng thủ chung với Mỹ sau khi Manila cáo buộc Bắc Kinh can thiệp một sứ mệnh tiếp tế cho các binh sĩ trú đóng tại tiền đồn ở Bãi Cỏ Mây trong tuần này. Bãi Cỏ Mây là thực thể ở quần đảo Trường Sa, thuộc chủ quyền Việt Nam nhưng bị Philippines chiếm đóng trái phép.
Reuters ngày 21.6 dẫn lời ông Lucas Bersamin, Chủ tịch Hội đồng Hàng hải quốc gia Philippines, cho biết Manila cho rằng vụ chạm trán trên có lẽ chỉ là “một sự hiểu lầm, hoặc một tai nạn”. “Chúng tôi chưa xếp vụ việc vào hành động tấn công có vũ trang”, ông Bersamin nói.
Cùng ngày, một phát ngôn viên của Đại sứ quán Trung Quốc tại Tokyo (Nhật Bản) tuyên bố Nhật Bản không phải là bên tham gia tranh chấp ở Biển Đông và vì thế không có quyền can thiệp những vấn đề giữa Manila và Bắc Kinh tại đây, theo Reuters. Trước đó, Bộ Ngoại giao Nhật Bản bày tỏ quan ngại về vụ chạm trán giữa tàu Philippines và tàu Trung Quốc gần Bãi Cỏ Mây.
T.P