Các nhà khoa học Mỹ đang công bố bằng chứng xác nhận lõi trái đất đang quay chậm đi. Liệu xu hướng này có nghĩa là gì?
Sâu bên trong lòng đất là một quả cầu kim loại rắn có cấu tạo từ sắt và nickel, kích thước khoảng 70% mặt trăng và đang xoay một cách độc lập so với địa cầu.
Kể từ khi được nhà địa chất học Đan Mạch Inge Lehmann phát hiện năm 1936, lõi trái đất luôn thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu và trở thành chủ đề tranh luận suốt nhiều thập niên.
Tranh cãi về lõi trái đất
Ngày càng có nhiều chứng cứ cho thấy vòng quay của lõi trái đất xảy ra sự thay đổi lớn trong những năm gần đây, nhưng giới khoa học vẫn bị chia rẽ về chuyện gì đang thực sự diễn ra và điều đó có ý nghĩa gì.
Cuộc tranh cãi một phần đến từ việc lõi trái đất hiện không thể quan sát hoặc lấy mẫu trực tiếp. Các nhà địa chấn học chỉ có thể thu thập thông tin về chuyển động của lõi thông qua quan sát hành vi của những gợn sóng lớn khi một khu vực rung chuyển vì xảy ra một trận động đất lớn. Đây là biện pháp cho phép họ đo đạc những thay đổi về vị trí của lõi, đồng thời tính toán hoạt động xoay của nó.
Tiến sĩ Lauren Waszek, giảng viên Đại học James Cook (Úc) cho hay hành vi khác biệt trong quá trình xoay của lõi trái đất đã được đề cập vào thập niên 1970 và 1980, nhưng phải đến thập niên 1990 mới xuất hiện bằng chứng địa chấn đầu tiên.
Tuy nhiên các nhà nghiên cứu không thống nhất ý kiến trong việc diễn dịch phát hiện đó. Thậm chí một số người còn cho rằng có lẽ lõi trái đất đang đứng yên.
Năm 2023, một mô hình đưa ra giả thuyết cho rằng lõi trái đất trong quá khứ xoay nhanh hơn địa cầu, nhưng hiện đã giảm tốc độ. Các nhà khoa học cho rằng có giai đoạn tốc độ xoay của lõi tương đồng với của trái đất. Kế đến lõi quay chậm hơn, cho đến khi di chuyển ngược lại so với các lớp chất lỏng xung quanh.
Khi ấy, một số chuyên gia cho rằng cần có thêm dữ liệu để củng cố kết luận trên. Giờ đây, một đội ngũ khác đã đưa ra chứng cứ thuyết phục học cho giả thuyết này.
Bằng chứng mới
Theo báo cáo đăng trên chuyên san Nature, các nhà nghiên cứu trình bằng chứng không những cho thấy lõi trái đất đã quay chậm lại, mà còn là một phần của một chuỗi mô hình kéo dài của sự chậm đi và tăng tốc diễn ra trong một chu kỳ.
Phát hiện mới cũng xác nhận những thay đổi về tốc độ xoay tuân thủ theo chu kỳ 70 năm, theo đồng tác giả là tiến sĩ John Vidale của Đại học Nam California (Mỹ).
“Chúng ta đã tranh luận về vấn đề này suốt 20 năm và tôi cho rằng đã có câu trả lời. Theo tôi, chúng ta đã khép lại cuộc tranh luận về việc liệu lõi trái đất có xoay hay không, cũng như mô hình xoay của nó trong vài thập niên tới”, theo giáo sư tiến sĩ Vidale.
Theo tính toán của họ, lõi trái đất đang sẵn sàng tăng tốc trong những thập niên kế tiếp. Tuy nhiên, việc xoay nhanh hay chậm theo mô hình trên chẳng có ảnh hưởng gì đến nhân loại. Điều này do sự thay đổi nếu có chỉ dẫn đến chênh lệch thời gian vỏn vẹn vài phần nghìn giây của một ngày.
T.P