Việc các công ty Trung Quốc tăng cường xây dựng các nhà máy sản xuất năng lượng mặt trời tại Mỹ đưa Trung Quốc vào vị thế thống trị ngành công nghiệp này, trong khi các nhà máy khác của Mỹ đang phải vật lộn để cạnh tranh mặc dù được hưởng trợ cấp từ chính quyền liên bang.
Tăng cường xây dựng nhà máy tại Mỹ
Theo phân tích của Reuters về các tuyên bố của công ty, tài liệu của chính phủ và các cuộc phỏng vấn với tám công ty và nhà nghiên cứu, các công ty Trung Quốc ước tính có công suất sản xuất tấm pin mặt trời hàng năm ít nhất là 20 gigawatt (GW) trên đất Mỹ trong năm tới, đủ để phục vụ khoảng một nửa thị trường Mỹ.
Dự báo về sự gia tăng nhanh chóng trong sản xuất tấm pin mặt trời của các công ty Trung Quốc tại Mỹ chưa từng được báo cáo trước đây và là một kết quả đáng lo ngại đối với chương trình nghị sự về khí hậu của Tổng thống Mỹ Joe Biden.
Một mặt chính quyền của ông Biden mong muốn có khoản đầu tư mới tạo ra việc làm cho Mỹ trong lĩnh vực năng lượng sạch. Mặt khác chính phủ của ông nỗ lực ngăn chặn sự phụ thuộc quá mức vào đối thủ địa chính trị Trung Quốc khi nền kinh tế chuyển đổi từ dầu khí sang năng lượng tái tạo.
Các công ty do Trung Quốc hậu thuẫn có những lợi thế riêng biệt so với các đối thủ cạnh tranh tại Mỹ, chẳng hạn như chuỗi cung ứng được trợ cấp mạnh cho polysilicon thô và các mô-đun năng lượng mặt trời chưa hoàn thiện. Bên cạnh đó, họ cũng nhận được trợ cấp của Mỹ cho sản xuất năng lượng sạch được đưa vào Đạo luật Giảm thiểu Lạm phát (IRA) năm 2022.
Bà Paula Mints, người sáng lập công ty nghiên cứu ngành năng lượng mặt trời SPV Market Research, cho biết các doanh nghiệp Trung Quốc liên tục xây dựng các nhà máy mới tại Mỹ. “Thật khó để tưởng tượng rằng bất kỳ công ty nào, đặc biệt là một nhà sản xuất mới, có thể làm được nhanh như một nhà sản xuất Trung Quốc”, bà Paula thốt lên.
Tuy nhiên, bà và một nhà nghiên cứu khác cho biết thêm rằng khoản đầu tư của Trung Quốc sẽ giúp ngành sản xuất năng lượng mặt trời của Mỹ phát triển đồng thời tạo ra việc làm.
“Họ có nhiều kinh nghiệm hơn trong việc xây dựng nhà máy và thiết lập chuỗi cung ứng”, ông David Feldman, nhà nghiên cứu thị trường năng lượng mặt trời tại Phòng thí nghiệm năng lượng tái tạo quốc gia thuộc Bộ Năng lượng Mỹ, cho biết.
Các quan chức địa phương và tiểu bang tại những nơi các công ty Trung Quốc đang thành lập nhà máy, bao gồm Texas, Arizona, Ohio và Bắc Carolina, cũng đã hoan nghênh các khoản đầu tư này.
Công ty nội địa lép vế
Ngược lại, các nhà sản xuất không phải của Trung Quốc tại Mỹ thấy khó cạnh tranh với hàng nhập khẩu giá rẻ tràn lan và lo ngại về sự hiện diện quá lớn của Trung Quốc. Reuters đưa tin năm ngoái rằng có tới một nửa số nhà máy tại Mỹ được công bố có thể không đi vào vận hành.
Ví dụ, Convalt có trụ sở tại Mỹ đang phải vật lộn để đưa công suất 10 GW vào hoạt động tại một nhà máy mà họ đã bắt đầu xây dựng ở phía bắc New York vào năm 2022.
Đại diện của công ty cho biết nhà máy của Convalt sẽ sản xuất tấm pin cùng các cell, tấm wafer và thỏi pin, nhưng tiến độ đã bị đình trệ cách đây một năm do giá tấm pin toàn cầu giảm 50% xuống mức thấp hơn chi phí sản xuất của Convalt.
Bộ Năng lượng Mỹ nói với Reuters rằng việc phát triển chuỗi cung ứng năng lượng mặt trời trong nước sẽ mất thời gian và Mỹ phải dựa vào chuyên môn của các doanh nghiệp nước ngoài.
Theo công ty nghiên cứu Wood Mackenzie, các công ty Trung Quốc hiện chiếm 1/5 số nhà máy năng lượng mặt trời được công bố kể từ khi Mỹ áp dụng trợ cấp khí hậu mới. Trung Quốc cũng là nhà cung cấp hàng đầu các linh kiện pin năng lượng mặt trời và pin xe điện nhập khẩu vào Mỹ.
Mỹ đã cố gắng giảm bớt tình trạng nghiện nhập khẩu các sản phẩm năng lượng mặt trời của Trung Quốc bằng thuế quan và cấm các mặt hàng liên quan đến khu vực Tân Cương của Trung Quốc vì lo ngại về lao động cưỡng bức. Hiện tại, Mỹ đang xem xét các mức thuế mới đối với các thành phần được sản xuất tại các quốc gia châu Á khác nơi các nhà sản xuất Trung Quốc đã thành lập.
Các công ty Trung Quốc xây dựng nhà máy tại Mỹ cho đến nay chủ yếu đầu tư vào sản xuất mô-đun, trong đó các tế bào quang điện nhập khẩu từ châu Á được lắp ráp thành tấm pin.
Ví dụ, Longi, nhà sản xuất năng lượng mặt trời lớn thứ ba thế giới, đang sản xuất các tấm pin tại Pataskala, Ohio thông qua một liên doanh với công ty phát triển năng lượng sạch của Mỹ Invenergy có tên là Illuminate USA. Nhà máy công suất 5 GW này là một trong những nhà máy lớn nhất được công bố kể từ khi IRA được thông qua.
“Illuminate USA là một công ty Mỹ, phần lớn thuộc sở hữu của Invenergy, công ty sở hữu cả cơ sở và đất đai, nơi hơn 1.000 người Ohio sẽ sản xuất hơn 9 triệu tấm pin mặt trời chất lượng cao hằng năm với công suất tối đa vào cuối năm nay”, người phát ngôn của Illuminate, ông Eric Heis cho biết trong một tuyên bố.
Trina, nhà sản xuất lớn mô-đun năng lượng mặt trời Trung Quốc và lớn thứ 4 thế giới, có kế hoạch khởi công một nhà máy sản xuất tấm pin công suất 5 GW tại Texas trong năm nay và cũng đang có kế hoạch xây dựng một cơ sở sản xuất pin mặt trời.
Trina cho biết công ty con của họ tại Mỹ là một công ty đã đăng ký tại Mỹ, lấy nguồn polysilicon mà họ sử dụng để sản xuất thiết bị từ các nguồn ở châu Âu và Mỹ.
T.P