Sau những lúng túng ban đầu, Nga đã chặn đứng được đòn đột kích bất ngờ của Ukraine vào Kursk và hơn thế, họ đang có động thái lạ, ẩn chứa nhiều điều khiến Kiev lo ngại.
Động thái lạ của Moscow trên chiến trường
Tính đến 3/9, xung đột giữa Moscow và Kiev đã diễn ra được hơn 920 ngày và tâm điểm nóng nhất đang là Kursk nơi quân đội Ukraine (AFU) tung đòn tấn công bất ngờ và thọc sâu vào lãnh thổ Nga tới 35km trước khi bị chặn đứng.
Gần đây, khi giọng điệu của Kiev ngày càng mềm mỏng hơn, cả Tổng thống Volodymyr Zelensky và Ngoại trưởng Dmytro Kuleba đều liên tiếp nói rằng, Ukraine muốn đàm phán với Nga.
Tuy nhiên thế giới bên ngoài, dưới sự dẫn dắt của truyền thông phương Tây, có rất nhiều ảo tưởng phi thực tế về xung đột Nga – Ukraine. Họ từng cho rằng, Ukraine sắp đánh bại Nga, nhưng bây giờ họ nhận ra cả hai bên đều không thể đánh bại được nhau và nên ngừng bắn ở mặt trận hiện có.
Vậy, tình hình hiện tại trên chiến trường như thế nào và sẽ diễn biến ra sao trong tương lai?
Trước hết, có thể khẳng định rằng, Nga không phải “nằm im” hoặc ùn ùn kéo binh lực từ miền Đông Ukraine về bảo vệ vùng Kursk như Kiev mong đợi. Ngược lại, cuộc tấn công mùa hè của Nga ở Donbass đang diễn ra âm thầm nhưng quyết liệt. Toàn bộ mặt trận đã được phát động, đột phá chiến thuật được thực hiện trên nhiều khu vực. Đây là một động thái rất lạ của Moscow và nó đã chứng minh được hiệu quả.
Mặt trận phía bắc: Kharkov, Lugansk đóng vai trò nghi binh
Mặt trận Kharkov ở phía bắc do Quân khu Moscow và Quân khu Leningrad (chủ yếu là Quân khu Leningrad) của Nga đảm nhiệm. Hiện giao tranh vẫn diễn ra ở biên giới Kharkov với hai hướng Liptsy và Volchansk. Về cơ bản, Moscow đã chuyển sang thế phòng ngự để giữ những khu vực đã chiếm được và rút một số đơn vị chi viện cho Kursk.
Mục tiêu chiến dịch của Moscow ở Kharkov tương đối hạn chế, sau khi thiết lập “vùng tiêu diệt”, họ sẽ cầm chân lực lượng cơ động của Kiev về đây, buộc đối phương phải sử dụng hết sức mạnh, gây khó khăn trong tác chiến trên các mặt trận khác và giảm áp lực cho Kursk. Như vậy mục đích của Nga đã đạt được.
Mặt trận Lugansk ở phía đông bắc, vẫn do Cụm phía Bắc thuộc Quân khu Moscow đảm nhiệm. Mặt trận này có nhiệm vụ phối hợp với mặt trận Kharkov làm nhiệm vụ nghi binh. Tuy nhiên, khi AFU ngày càng bối rối, quân đội Nga ở mặt trận này cũng bắt đầu tiến lên. Đặc biệt trong vài ngày qua, họ đã chiếm được Pishane ngay giữa mặt trận, cứ điểm gần sông Oskil nhất.
Theo một số thông tin, một số mũi đột kích của Nga đã tiến đến bờ sông Oskil. Nếu Quân khu Moscow có thể tiếp tục đẩy mặt trận ra sông thì cụm Lugansk của Ukraine có thể chia thành hai khối lớn làm trung tâm, đó là ở phía bắc là Kupyansk và phía nam là Liman.
Theo đánh giá, Nga sẽ giữ vững vị trí này và tiếp tục để thu hút các đơn vị Ukraine tới mặt trận Luhansk và Kharkov, đồng thời họ cũng không vội vàng phản công ở Kursk vì cho rằng Kiev đã kiệt sức, khó có thể tiến xa hơn. Qua đó, tạo điều kiện cho các hướng khác tấn công, đặc biệt là ở Donbass, do đối phương đã dồn lực cho chiến dịch đột kích vào lãnh thổ Nga.
Tâm điểm giao tranh thực sự hiện nằm ở trung tâm của Donetsk, có thể chia khu vực này thành ba hướng tác chiến và bảy hướng chiến thuật:
Hướng chiến dịch phía bắc lấy Bakhmut làm nòng cốt, Nga chủ yếu tấn công Chasov Yar, đồng thời dọn sạch các khu vực gần rìa ngoài của vòng cung Slavyansk. Hai hướng chiến thuật lần lượt hướng về phía Seversk và Chasov Yar.
Quân đội Nga mới đây đã bất ngờ tấn công về phía Seversk và liên tiếp chiếm được Spielne và Ivano Darivka, hai cứ điểm mà AFU có hệ thống phòng thủ tương đối vững chắc. Moscow không những chiếm được lợi thế về địa hình, mà còn mở rộng chiến tuyến ra xa, mặt trận đã bị đẩy ra khỏi đường T-0513 và trên thực tế, họ hiện chỉ cách rìa ngoài thành phố Sevelsk khoảng 4km.
Sau khi chiếm được khu phía đông thành phố Chasov Yar (tiểu khu Kanal hay Novy), Nga đang mở rộng mặt trận tấn công dọc theo phía bắc và phía nam của kênh đào Severski Donets – Donbass, đồng thời tiến về phía bắc từ Bodanivka và đột phá Chasov Yar từ hướng này.
Ngoài ra còn có tin rằng các đội trinh sát của Nga đã nhiều lần xâm nhập vào phía tây thành phố Chasov Yar để tiến hành trinh sát và chỉ điểm để tấn công mục tiêu bằng bom lượn có điều khiển.
Tóm lại, quân đội Ukraine ở đây đang trong tình trạng hoảng loạn.
Hướng chiến dịch trung tâm tập trung vào Gorlovka và chủ yếu tấn công Toretsk – New York. Chiều rộng mặt trận của cuộc tấn công là khoảng 15km. Hai hướng chiến thuật cũng là hai mũi nhọn của cuộc tấn công này, trong đó một mũi nhọn từ phía trước, đánh thẳng vào Toretsk từ hướng Zalizne, thứ hai, mũi nhọn chĩa từ thị trấn New York sang sườn Toretsk.
Nhờ các hướng chiến thuật hỗ trợ lẫn nhau, Nga đã đạt được tiến bộ đáng kể khi bất ngờ triển khai ở những nơi như New York và Zalizne vào đầu tháng 7. Sau hơn 1 tháng tấn công ác liệt, cả hai khu định cư này đều đã được kiểm soát. Hướng đi của chiến dịch này vẫn đang ở giai đoạn đầu, chưa rõ tiến triển tiếp theo.
Hướng chiến dịch phía nam hiện là quan trọng nhất đối với mặt trận Donetsk, với Avdiivka làm nòng cốt, cuộc tấn công chủ yếu được phát triển dọc theo trục Avdiivka – Ocheretine – Pokrovsk.
Sau khi Nga chiếm được Ocheretine vào tháng 4, họ đã san bằng mặt trận một cách hiệu quả, đập tan hàng phòng ngự của AFU ở tuyến phòng thủ thứ nhất, thứ hai và giờ là tuyến thứ ba. Theo đánh giá, đây là hướng phát triển thành công nhất của Moscow.
Hướng chiến thuật đầu tiên của Nga là phát triển thế tấn công về phía tây, dọc theo tuyến đường sắt Berdych. Đến cuối ngày 2/9, họ đã chiếm được hàng loạt ngôi làng, đồng nghĩa với việc tiền tuyến dâng lên về phía trước tới hữu ngạn sông Vovche và cách thành phố Pokrovsk còn không đến 10km. Từ đây pháo tầm xa đã có thể bắn vào thành phố Pokrovsk.
Ở hướng chiến thuật thứ hai, sau khi hạ gục Pervomyersk, Umanske đến hồ chứa Kalovka, quân đội Nga đang có kế hoạch tiến xa hơn sau khi chiếm bờ trái sông Vovche để tạo thành mũi xung kích kết hợp với các hướng tấn công khác bao vây Ukraine trong một “nồi hầm” tương đối lớn.
Phương hướng chiến thuật thứ ba là cho Lữ đoàn bộ binh cơ giới số 5 của Nga tấn công thị trấn Krasnogovka. Tại trị trấn này có ba lữ đoàn Ukraine bảo vệ Krasnogovka, đồng thời đảm nhiệm mặt trận phía tây và phía nam Marinka.
Sau vài tháng tấn công, mục tiêu về cơ bản của quân Nga đã hoàn thành, hiện quân Ukraine chỉ còn lại hai con phố cuối cùng, trong khi quân Nga đã đột phá khu vực ao hồ phía tây Gorshivka và tiến vào làng Maximyanivka. Trên thực tế, họ đã phải chạm trán với hàng rào tự nhiên của sông Vovche trước mặt. Rất có thể cuộc tấn công của Nga về cơ bản sẽ dừng lại ở sông Vovche.
Ở mặt trận phía nam Donetsk, hiện tại, chỉ có Cụm quân phía Đông của Nga đang tiếp tục tấn công Ugledar và khu vực móng ngựa nhô ra tại Vremievsky ở Nam Donetsk. Khách quan đánh giá, việc mất Ugledar sẽ là một đòn giáng mạnh vào hàng phòng ngự của Ukraine ở khu vực Donetsk.
Mặt trận Zaporizhia, trách nhiệm thuộc về Quân khu phía Nam, không có thêm bất kỳ biến động lớn nào, ngoại trừ việc quân Nga dần khôi phục các vị trí bị mất trong cuộc phản công mùa hè năm 2023 của Ukraine. Nổi bật là quân Nga chiếm lại Rabotino và có thể nói rằng mặt trận này đã bình yên, nhưng ẩn chứa những điều bất ngờ.
T.H