Kế “vây Ngụy, cứu Triệu” của Ukraine đang thất bại, quân đội Nga thay vì rút về bảo vệ Kursk thì lại ào ạt tiến tới Pokrovsk, quyết đánh sập trung tâm hậu cần đối phương ở Donetsk.
Kế “vây Ngụy, cứu Triệu” của Kiev thất bại
Sau khi triển khai hàng nghìn binh sĩ đột phá vào khu vực Kursk của Nga, do bị rút bớt nhiều đơn vị tinh nhuệ để điều động lên phía Bắc, binh lực của Ukraine ở Donetsk vốn đã mỏng nay lại càng mỏng thêm, liên tục ở trong tình trạng thiếu thốn nghiêm trọng.
Nhờ vậy, lực lượng Moscow nhanh chóng tận dụng cơ hội để đạt được những thành công vượt xa mong đợi trong những ngày gần đây. Nếu như trước đây, quân đội Nga có thể mất hàng tháng trời mới giải quyết dứt điểm xong một khu định cư nhỏ thì nay, hầu như ngày nào họ cũng có tin chiến thắng.
Kết quả không như mong đợi khiến Tổng thống Volodymyr Zelensky bị không ít binh lính, nghị sĩ Ukraine và các nhà phân tích quân sự chỉ trích mạnh mẽ.
Nga từ lâu đã coi thành phố Pokrovsk – ở phía tây Donetsk – là một trong những mục tiêu chính tại vùng Donbass và họ đang dần tiến tới mục tiêu đó. Các chuyên gia tin rằng, Moscow đã đầu tư 1/3 sức mạnh của nhóm quân Trung tâm, tức khoảng 30.000 binh sĩ, cũng như lực lượng dự bị để quyết giành thắng lợi vang dội nhất trong chiến dịch này.
Cách đây hơn một tháng, đúng ngày 6/8, quân đội Ukraine (AFU) bất ngờ vượt biên giới đột kích vào vùng Kursk trong lãnh thổ Nga. Kế hoạch ban đầu của Tổng thống Zelensky là sử dụng AFU đánh một trận lớn nhằm thể hiện hiệu quả chiến đấu trước Mỹ và phương Tây, đồng thời hy vọng buộc Nga phải di chuyển một số quân lớn khỏi mặt trận Pokrovsk và Kurakhovo để giảm bớt áp lực cho hai điểm nóng này.
Ngoài ra, việc chủ động tiến vào lãnh thổ Nga, tạo ra vẻ ngoài cho thấy lực lượng Kiev chiếm thế thượng phong, nhờ đó dễ bề thuyết phục Mỹ và các nước phương Tây cung cấp thêm vũ khí, trang bị, đồng thời nâng cao tinh thần người dân và sĩ khí của binh lính Ukraine.
Tuy nhiên, thực tế không như họ mong muốn. Các đơn vị Ukraine dường như đơn độc khi tiến sâu vào lãnh thổ đối phương và đã phải chịu thương vong nặng nề trên một mặt trận trải dài ở vùng đồng bằng của Nga. Trong khi đó, công tác hỗ trợ hậu cần, vật tư và tuyển quân của Ukraine rất khó khăn, để có thể duy trì được lợi thế trước đối thủ.
Sau ít ngày đầu mở màn khá thuận lợi, quân đội Ukraine đã gặp phải các biện pháp phòng thủ và phản công tương đối hiệu quả của Nga, khiến cuộc tấn công vào Kursk chững lại, khó đạt được kết quả như mong đợi.
Trước sự tiếp viện liên tục của Nga, những đơn vị AFU trong khu vực đang gặp nguy hiểm, và tương lai của nhóm quân này càng trở nên bất định.
Điều tệ hơn là quân đội Nga không hề rút khỏi mặt trận Pokrovsk mà ngược lại, sức mạnh của họ càng được tăng cường và tốc độ tiến quân càng nhanh hơn.
Vai trò chiến lược của Pokrovsk trong thế trận phòng thủ của Ukraine
Tính đến ngày 8/9, trên mặt trận Ukraine, quân đội Nga chỉ cách Pokrovsk khoảng 10km và đã nắm quyền kiểm soát một số thị trấn, làng mạc trong những ngày qua, buộc AFU yếu thế hơn, phải rút lui khỏi các vị trí phòng thủ dù đã chuẩn bị sẵn.
Thành phố Pokrovsk là trung tâm hậu cần chiến lược đặc biệt then chốt của quân đội Ukraine. Ở đó có các trung tâm đường sắt và đường cao tốc quan trọng, đồng thời đây là điểm tiếp tế quan trọng cho lực lượng Kiev ở tiền tuyến phía đông. Việc để mất nơi này, sẽ đe dọa đến sự hỗ trợ hậu cần của AFU trong toàn khu vực.
Phương Tây lo ngại lãnh đạo Ukraine dường như đã tính toán sai lầm nghiêm trọng. Những người chỉ trích nói rằng, AFU đã đưa quân vào Kursk thay vì tăng viện cho mặt trận phía đông, khiến Pokrovsk và các thị trấn quan trọng khác của Ukraine gặp nguy hiểm.
Bộ Quốc phòng Nga ngày 8/9 cho biết, sau hơn một tháng triển khai chiến dịch tấn công Kursk, Ukraine đã mất hơn 11.220 binh sĩ, cùng 87 xe tăng, 74 xe bọc thép chở quân cùng nhiều vũ khí, trang bị đặc chủng khác.
Ngoài đẩy lùi các cuộc tấn công của Kiev ở Kursk, quân đội Nga còn nhắm vào những vị trí tập kết của AFU cũng như lính đánh thuê nước ngoài ở vùng Sumy, một tỉnh của Ukraine nằm sát biên giới Nga.
Trong khi đó, Nga tiếp tục đạt được bước tiến ở Donetsk, vùng Donbass. Bộ Quốc phòng Nga hôm 8/9 thông báo đã kiểm soát thêm thành phố Novogrodovka, gần thành phố chiến lược Pokrovsk.
Một nhà phân tích quân sự gọi tình hình hiện tại ở rìa phía đông Pokrovsk là “một thất bại phòng thủ hoàn toàn”. Và đây “không phải lỗi của những người lính bình thường, vấn đề nằm ở những người đưa ra quyết định cho những người lính này”.
Mất Pokrovsk, Ukraine có thể sụp đổ trên diện rộng
Khi hoạt động quân sự của Ukraine tại tỉnh Kursk của Nga bước sang tháng thứ hai, trọng tâm của chiến trường dần chuyển sang thành phố Pokrovsk. Mặc dù tình hình chung ở mặt trận này gần đây không có thay đổi đáng kể, nhưng các cuộc giao tranh và điều chỉnh chiến lược giữa hai bên vẫn chưa dừng lại một phút nào.
Tại Kursk, quân đội Ukraine đã tạm dừng lực lượng tiếp viện trong khu vực do giao tranh căng thẳng ở Pokrovsk. Nhiệm vụ chính hiện nay là củng cố các tuyến phòng thủ hiện đã chiếm trong lãnh thổ Nga.
Thậm chí có tin, Ukraine đã tung một số đơn vị dự bị chiến lược về Donbass nhằm ngăn bước tiến quá nhanh của đối phương và trên thực tế, lực lượng Kiev đã bắt đầu phản công, phần nào đánh bật quân đội Nga khỏi thị trấn Selidov nằm ở phía tây Avdiivka.
Đồng thời, tình báo Mỹ cho thấy Moscow đang lên kế hoạch phản công chứ chưa mở chiến dịch quy mô lớn nên chiến trường rơi vào thế cân bằng mong manh. Tuy nhiên, sự yên tĩnh này sẽ không kéo dài lâu và tình hình ở Kursk dự kiến sẽ có những thay đổi quan trọng trong vòng hai hoặc ba tuần tới.
“Cuộc xâm nhập của Ukraine khiến người Nga bị sốc. Nhưng điều đó sẽ không kéo dài mãi mãi. Họ sẽ tập hợp lại lực lượng và đưa ra phản ứng phù hợp”, Christopher G. Cavoli, tướng của quân đội Mỹ và là chỉ huy quân sự hàng đầu của NATO, cho biết trong bài phát biểu trước Hội đồng Quan hệ Đối ngoại vào ngày 15/8.
Theo nhà phân tích quân sự Yury Podolyaka, tình hình ở Kursk cho thấy Nga đang dần nắm thế chủ động. Các đơn vị của Nga đang tích cực dồn ép hai bên sườn khu vực tấn công, khiến lực lượng Ukraine có nguy cơ bị bao vây.
Hãy cùng chuyển sự chú ý sang Donetsk, sau khi lực lượng Moscow giành được những chiến thắng liên tiếp tại Selidovo và Novochedivka, họ không vội tấn công thành phố Pokrovsk gần đó, mà chọn chiến lược tiến về phía nam tới thị trấn Ukrainsk. Sự điều chỉnh chiến thuật kể trên cho thấy sự linh hoạt và thận trọng của giới tướng lĩnh Nga.
Ukrainsk là điểm giữa của tuyến phòng thủ Shelidovo – Ukrainsk – Kurakhovo, nếu quân đội Ukraine để mất Selidovo hoặc Ukrainsk, thì tuyến này có thể sụp đổ.
Quân đội Nga đã giành quyền kiểm soát khu định cư Halytsynivka và đang mở cuộc tấn công vào khu dân cư Zhelanne Pershe liền kề. Phân tích hình ảnh vệ tinh cho thấy, khu dân cư này có diện tích nhỏ và lực lượng Moscow dự kiến sẽ nắm quyền kiểm soát trong thời gian ngắn. Sau đó, họ sẽ tiếp tục tiến dọc con đường, nhắm thẳng vào khu định cư Zhelanne Druhe.
Cuộc xâm nhập Kursk của Ukraine khiến người Nga bị sốc. Nhưng điều đó sẽ không kéo dài mãi mãi. Họ sẽ tập hợp lại lực lượng và đưa ra phản ứng phù hợp. – Tướng Mỹ Christopher G. Cavoli – Chỉ huy quân sự hàng đầu NATO
Ở mặt trận phía nam, lực lượng Moscow tấn công từ hướng thành phố Donetsk đã chiếm khu dân cư Krasnogorivka, tạo thành thế gọng kìm ở mặt trận phía bắc. Nếu cuộc tiến công diễn ra suôn sẻ, hai “tiền đạo” Nga dự kiến sẽ gặp nhau gần sông Vovcha, từ đó tạo thành một vòng vây với tuyến Halizinivka – Krasnogorivka. Cách bố trí chiến thuật này chắc chắn là một đòn giáng nặng nề vào AFU.
Hiện nay, quân đội Ukraine trong vòng vây nhỏ này, chỉ có một đường tiếp tế nối với hậu phương phía sau, tình hình rất bấp bênh. Nếu Nga siết chặt vòng vây thành công, cụm binh lực AFU trong khu vực sẽ gặp khó khăn lớn.
Tuy nhiên, quân đội Nga cũng phải đối mặt với sự đánh đổi giữa rủi ro và lợi ích khi lựa chọn chiến thuật. Nếu chọn vòng vây lớn hơn, tuy có thể đạt được kết quả lớn hơn, nhưng mặt trận kéo dài cũng sẽ làm tăng nguy cơ bị đối phương phản kích hoặc chọc thủng.
Phân tích toàn diện cho thấy, quân đội Nga có nhiều khả năng lựa chọn chiến thuật vòng vây nhỏ, ít rủi ro hơn trong ngắn hạn và tiến lên với tốc độ ổn định. Trong khi dần dần thắt chặt vòng vây, họ cũng đặt nền móng cho các cuộc tấn công tiếp theo vào Kurakhovo và những vị trí còn lại khác.
Khi xung đột Nga – Ukraine ngày càng ác liệt, những cơn mưa mùa thu ở Donetsk đang đến. Trong giai đoạn này, nếu Kurakhovo, với vị trí là trung tâm hậu cần phía nam, bị quân đội Nga chiếm giữ, điều đó sẽ khiến lực lượng Kiev ở khu vực phía nam Donetsk gặp khó khăn và có thể gây ra sự sụp đổ trên diện rộng.
Nhìn chung, kể từ khi AFU tiến hành hoạt động xuyên biên giới, quân đội Nga đã đạt được tiến bộ đáng kể ở Donbass. Nếu Nga có thể chiếm được khu vực phía đông Pokrovsk – Avdiivka trước tháng 11 năm nay thì họ sẽ tạo dựng nền tảng vững chắc cho cuộc chiến trong năm tới.
Đồng thời, tình hình trên chiến trường Donetsk dự kiến sẽ tiếp tục phát triển theo hướng thuận lợi cho Moscow. Các mục tiêu trong chiến dịch quân sự đặc biệt của Cụm quân Trung tâm của Nga ở Donetsk cũng sẽ dần đạt được.
T.P