Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp châu Âu đang cảnh báo rằng một loạt luật sắp tới của Liên minh châu Âu (EU) sẽ khiến các công ty phải xung đột trực tiếp với luật pháp ở Trung Quốc, điều này có thể dẫn đến việc “tách rời” một phần của một số chuỗi cung ứng.
Một trong những luật cấm các sản phẩm được sản xuất bằng lao động cưỡng bức và một luật khác yêu cầu các công ty lớn phải rà soát vấn đề nhân quyền và môi trường đối với các nhà cung cấp ở nước ngoài của họ. Cả hai đều đã được EU thông qua nhưng sẽ có hiệu lực vào năm 2027 sau thời gian gia hạn ba năm.
Các doanh nghiệp sẽ được yêu cầu chứng minh rằng các nhà cung cấp của họ tuân thủ các tiêu chuẩn xã hội và môi trường của EU, và cũng không có lao động cưỡng bức trong chuỗi cung ứng của họ. Các công ty lo ngại các quy định mới sẽ khiến họ nằm trong tầm ngắm của chính quyền Trung Quốc.
Phòng Thương mại EU tại Trung Quốc đã lấy ví dụ về tập đoàn thời trang khổng lồ của Mỹ PVH Group, tuần này đã bị Bộ Thương mại Trung Quốc điều tra vì “tẩy chay bông Tân Cương và các sản phẩm khác một cách vô lý mà không có cơ sở thực tế”.
Mặc dù bộ này không nêu rõ PVH bị cáo buộc đã làm gì, nhưng người ta cho rằng cáo buộc này có liên quan đến việc công ty này tuân thủ các quy định của Mỹ về việc cấm bán bông từ Tân Cương vì lo ngại về lao động cưỡng bức.
“Do đó, cuộc điều tra được công bố đã làm dấy lên mối lo ngại trong số các công ty nước ngoài đang hoạt động hoặc kinh doanh tại Trung Quốc, vì nhiều công ty trong số họ phải chịu những thách thức về tuân thủ tương tự”, một tuyên bố của Phòng Thương mại EU cho biết.
Bắc Kinh đã nhiều lần và kiên quyết phủ nhận các cáo buộc vi phạm nhân quyền đối với các nhóm thiểu số ở Tân Cương và lập luận rằng các chính sách của nước này trong khu vực này được áp dụng nhằm xóa bỏ chủ nghĩa cực đoan và khủng bố.
Các nhóm doanh nghiệp lo ngại rằng những nỗ lực tuân thủ luật pháp, bao gồm cả việc thu thập thông tin từ các nhà cung cấp Trung Quốc, có thể vi phạm luật chống gián điệp và chuyển giao dữ liệu toàn diện của Trung Quốc, mà họ cho là mơ hồ và khó hiểu.
Bà Luisa Santos, phó tổng giám đốc Liên đoàn Doanh nghiệp châu Âu (BusinessEurope), cho biết: “Sẽ có những lựa chọn khó khăn phải đưa ra… trong trường hợp xấu nhất, bạn sẽ phải đưa ra những quyết định khó khăn với hoạt động kinh doanh của mình”.
Bà Santos chỉ ra tình thế khó xử mà các nhà cung cấp Trung Quốc sẽ phải đối mặt nếu họ được yêu cầu cung cấp thông tin có thể bị coi là vi phạm luật pháp không rõ ràng ở Bắc Kinh.
“Cả hai bên đều có lý do, đôi khi họ sẽ rơi vào tình huống không thể. Họ phải đối mặt với câu hỏi: Tôi sẽ tôn trọng những gì anh yêu cầu, hoặc tôi sẽ tôn trọng luật pháp của đất nước tôi. Và tất nhiên, tôi nghĩ khi bạn sống ở một quốc gia, bạn phải tôn trọng luật pháp của quốc gia đó”, bà Luisa nhấn mạnh thêm.
Phòng Thương mại EU tại Trung Quốc đã kêu gọi Bắc Kinh “tạo điều kiện” để tiến hành kiểm toán độc lập, với lý do các công ty châu Âu thấy mình “ngày càng bị kẹt giữa hai bờ vực thẳm”.
“Nếu họ ngừng hoạt động hoặc ngừng cung ứng từ các khu vực như Tân Cương, họ có thể phải đối mặt với phản ứng dữ dội từ cả chính phủ và người tiêu dùng Trung Quốc; nếu họ tiếp tục, họ có nguy cơ chịu hậu quả tiêu cực từ thị trường trong nước và các thị trường quốc tế khác, bao gồm cả tổn hại về danh tiếng và hình phạt theo luật pháp châu Âu và/hoặc Mỹ”, Phòng Thương mại EU tại Trung Quốc nêu rõ.
Đây không phải là lần đầu tiên những lo ngại như vậy ám ảnh ngành công nghiệp châu Âu. Năm 2021, nhà bán lẻ thời trang Thụy Điển H&M đã trở thành đối tượng bị người tiêu dùng Trung Quốc tẩy chay sau khi nêu lên mối lo ngại về cáo buộc vi phạm nhân quyền đối với người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.
Mặc dù lệnh cấm lao động cưỡng bức của EU không nêu tên khu vực phía tây Trung Quốc, nhưng nó được viết ra với mục đích hướng đến Tân Cương. Ủy ban châu Âu muốn cắt giảm các sản phẩm được sản xuất tại đó khỏi chuỗi cung ứng của EU trong khi vẫn tuân thủ các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới.
Bất chấp sự phản đối của cơ quan quản lý, xuất khẩu từ Tân Cương sang 27 quốc gia thành viên EU vẫn tăng 141,2% vào tháng 8 so với cùng kỳ năm ngoái, theo tính toán dựa trên dữ liệu hải quan Trung Quốc.
Các công ty Trung Quốc cũng phàn nàn về các yêu cầu tuân thủ đang diễn ra song song ở châu Âu và Trung Quốc.
Quy định trợ cấp nước ngoài mới của EU (FSR) – nhằm mục đích loại bỏ các khoản trợ cấp nhà nước bất hợp pháp trong sổ sách của các công ty ngoài châu Âu hoạt động trên thị trường chung, có thể buộc các công ty Trung Quốc phải cung cấp thông tin chi tiết, bao gồm cả thông tin về công ty mẹ của họ tại Trung Quốc.
Công ty máy quét sân bay nhà nước Trung Quốc Nuctech đã kiện EU sau khi bị đột kích theo FSR, lập luận rằng việc tuân thủ cuộc điều tra sẽ buộc công ty này phải vi phạm luật hình sự của Trung Quốc. Tòa án chung tại Luxembourg đã phán quyết rằng các cuộc đột kích của ủy ban là hợp pháp.
Michel Struys, đối tác quản lý tại công ty luật Hogan Lovells có trụ sở tại Brussels, cho biết các cuộc đụng độ là “triệu chứng của một căn bệnh sâu xa hơn nhiều”, liên quan đến hố sâu ngày càng lớn trong hệ thống thương mại toàn cầu.
“Đối với các công ty đang thực hiện điều này, đây sẽ là một cơn ác mộng”, ông nói.
T.P