Ngày 13/9/2024, hai tàu chiến của Hải quân Đức (tàu khu trục Baden-Württemberg và tàu tiếp tế Frankfurt am Main) đã đi qua eo biển Đài Loan tiến vào Biển Đông trên hành trình từ cảng Incheon ở Hàn Quốc đến thủ đô Manila của Philippines.
Sau 3 năm tàu chiến của Đức mới lại đến hoạt động ở Biển Đông kể từ khi tàu khu trục Bayern được triển khai đến khu vực này từ tháng 8 năm 2021 đến tháng 2 năm 2022 trong một cuộc tập trận nhằm bảo vệ quyền tự do hàng hải.
Đáng chú ý là 2 tàu chiến Đức đã đi qua Eo biển Đài Loan bất chấp việc cảnh cáo trước của Bắc Kinh. Hồi tháng 5/2024, khi hai tàu chiến Đức sắp rời bến cảng Đức, thực hiện chuyến đi Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, Trung Quốc đã lên tiếng cảnh cáo không nên đi qua Eo biển Đài Loan. Hôm 10/9, trong lúc tàu chiến Đức còn đang ở cảng Incheon của Hàn Quốc, Trung Quốc một lần nữa lên tiếng cảnh báo Đức không nên khiêu khích và xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc dưới chiêu bài tự do hàng hải. Tại một cuộc họp báo hôm 10/9, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh nói rằng: “Chúng tôi kiên quyết phản đối bất kỳ hành động khiêu khích nào với lý do tự do hàng hải của các quốc gia có liên quan gây tổn hại đến chủ quyền và an ninh của Trung Quốc”. Bà Mao Ninh ngang ngược nói: “Vùng biển của Eo biển Đài Loan, từ cả hai bờ cho đến giữa eo biển, là vùng biển nội địa của Trung Quốc, rồi là lãnh hải, rồi là vùng tiếp giáp và rồi là vùng đặc quyền kinh tế”.
Bộ Ngoại giao Đài Loan đã nhanh chóng lên tiếng phản đối những phát biểu của Bắc Kinh. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Đài Loan nói hôm 10/9 rằng: “Eo biển Đài Loan được quốc tế công nhận là vùng biển quốc tế, nơi tàu thuyền từ bất kỳ quốc gia nào cũng có thể tự do di chuyển và đi qua như bằng chứng từ nhiều vụ việc trước đây. Lập trường nhất quán của Đài Loan là tôn trọng và hoan nghênh việc thực hiện quyền tự do hàng hải của tất cả các quốc gia trên vùng biển quốc tế”.
Ông Philip Shetler-Jones, nghiên cứu viên cao cấp về an ninh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tại Viện Các quân chủng thống nhất Hoàng gia Anh, nhấn mạnh: “Không có cơ sở nào trong luật pháp quốc tế để Bắc Kinh phản đối việc tàu thuyền tự do đi qua eo biển Đài Loan. Những tuyên bố rằng eo biển này là tuyến đường thủy nội địa là một phần trong chiến dịch thông tin của Đảng Cộng sản Trung Quốc nhằm thuyết phục thế giới bên ngoài rằng Đài Loan là một phần của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, nhưng thực tế không phải vậy”.
Eo biển Đài Loan là tuyến đường thương mại chính mà khoảng một nửa số tàu container của thế giới đi qua. Mỹ và các đồng minh cùng Đài Loan luôn khẳng định Eo biển Đài Loan là vùng biển quốc tế và có tự do hàng hải, hàng không theo luật quốc tế. Mỹ và một số nước khác, trong đó có Canada, Hà Lan đã từng điều tàu chiến đi qua Eo biển Đài Loan để thực hiện các quyền của mình theo luật pháp quốc tế. Mới đây nhất hôm 22/8/2024, tàu hộ tống có tên lửa dẫn đường USS Ralph Johnson của Hải quân Mỹ đi qua đây.
Berlin không thông báo chính thức cho Bắc Kinh về việc tàu chiến của Đức đi qua Eo biển Đài Loan, để nhấn mạnh rằng chính quyền Đức coi đây là một chuyến đi bình thường. Theo chỉ huy nhóm tác chiến hải quân Đức, chuẩn đô đốc Axel Schulz, một chuyến đi như vậy thể hiện cam kết của Đức bảo vệ một trật tự dựa trên luật pháp và giải pháp hòa bình cho các xung đột lãnh thổ. Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Đức nói: “Theo Công ước Liên hiệp quốc về Luật biển, nhưng cũng vì lý do an toàn, các chi tiết hoạt động như tuyến đường của tàu chúng tôi sẽ không được công bố trước”. Qua theo dõi của các nhà quan sát, sau 22 năm kể từ năm 2002 tàu chiến Đức mới lại đi qua Eo biển Đài Loan.
Ngày 14/09/2024, Bắc Kinh cáo buộc Berlin làm gia tăng rủi ro an ninh tại eo biển Đài Loan, sau khi hai tàu của Đức đi qua khu vực nhạy cảm ngăn cách Đài Loan và Trung Quốc này. Người phát ngôn quân đội Trung Quốc Lý Hy tuyên bố hành động của phía Đức đã “làm gia tăng rủi ro về an ninh và gửi đi những tín hiệu sai lệch”; đồng thời, khẳng định rằng lực lượng quân đội Trung Quốc hiện diện trong khu vực sẽ “kiên quyết đối phó với mọi mối đe dọa và mọi hành động khiêu khích”.
Trong một thông cáo riêng, Đại sứ quán Trung Quốc tại Đức cho biết Bắc Kinh đã “kháng nghị” với Berlin; nhấn mạnh: “Vấn đề Đài Loan không phải là vấn đề ‘tự do hàng hải’ mà là vấn đề chủ quyền và sự toàn vẹn lãnh thổ của Trung Quốc,” Eo biển Đài Loan là vùng biển của Trung Quốc “và không có cái gọi là “vùng biển quốc tế” nào cả; kêu gọi Đức tránh bất kì “sự can thiệp” nào có thể gây nguy hiểm cho sự phát triển lành mạnh và ổn định của quan hệ song phương.
Về phía Đức, Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius đã xác nhận tàu hộ tống Baden-Württemberg cùng với một tàu tiếp tế đi qua eo biển Đài Loan, vì theo ông Pistorius “đây là tuyến đường an toàn nhất xét theo điều kiện thời tiết. Và đây là vùng biển quốc tế, vì vậy chúng tôi sẽ đi qua đó”. Khi được hỏi về các tàu này, Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho biết ông “không có điều gì để nói, vì đây là tuyến hàng hải quốc tế”. Chính phủ của thủ tướng Olaf Scholz có lập trường cứng rắn hơn đối với Trung Quốc, trong bối cảnh cạnh tranh kinh tế và địa chính trị gia tăng. Nhưng Berlin cũng đang cố cân bằng giữa việc bảo vệ các lợi ích chiến lược với việc duy trì các mối quan hệ kinh tế với Bắc Kinh, đối tác thương mại quan trọng của Đức.
Ông Daniel Kochis, thành viên cấp cao tại Trung tâm nghiên cứu Châu Âu và Á-Âu của Viện Hudson, cho biết tầm quan trọng của hoạt động này “không nên bị đánh giá thấp” vì nó sẽ chứng minh “quyết tâm của Đức trong việc bảo vệ quyền tự do hàng hải và phản đối các mối đe dọa của Trung Quốc đối với Đài Loan”.
Hai tàu của Đức hiện đang tham gia các cuộc tập trận trong khu vực với Pháp, Indonesia, Ý, Nhật Bản, Malaysia, Singapore, Philippines và Mỹ, những nước muốn mở rộng sự hiện diện quân sự trong khu vực để đáp trả tham vọng lãnh thổ ngày càng gia tăng của Bắc Kinh. Chuẩn đô đốc Axel Schulz nhấn mạnh tàu chiến Đức hướng đến mục tiêu bảo đảm lưu thông tại các tuyến đường biển ở vùng Ấn Độ – Thái Bình Dương.
Hoạt động di chuyển qua Eo biển Đài Loan và Biển Đông là một phần của Chiến dịch triển khai Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (IPD) 2024, một loạt các cuộc tập trận hải quân đa quốc gia và các hoạt động quốc tế bắt đầu vào tháng 5 và sẽ kéo dài đến tháng 12. Hải quân Đức gọi IPD là hoạt động an ninh “quan trọng nhất” trong năm nay, trong bối cảnh Trung Quốc đang lợi dụng cuộc chiến ở Ukraine và xung đột ở Trung Đông để gia tăng các hoạt động hung hăng ở Biển Đông và Eo biển Đài Loan.
Berlin đã tăng cường vai trò an ninh của mình ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương kể từ Hội nghị thượng đỉnh NATO được tổ chức vào tháng 7/2024 tại Washington, nơi các nước NATO và các đối tác Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của họ là Úc, Nhật Bản, New Zealand và Hàn Quốc đã nhất trí thúc đẩy hợp tác. Ngay sau hội nghị thượng đỉnh, Đức đã tham gia cùng Lực lượng Phòng vệ Trên không Nhật Bản trong việc tiến hành các cuộc tập trận trên không chung quanh Căn cứ Không quân Chitose trên đảo chính Hokkaido của Nhật Bản.
Trong năm 2024, Đức tham gia nhiều cuộc tập trận đa phương ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Từ tháng 6 đến tháng 8, lực lượng không quân Đức đã tham gia các cuộc tập trận trên không Pacific Skies 24 cùng với các nước châu Âu khác và Úc, Ấn Độ, Nhật Bản và Mỹ. Trong cùng thời gian, hải quân Đức đã tham gia các cuộc tập trận đa quốc gia hai năm một lần được gọi là RIMPAC theo lời mời của Hải quân Mỹ. Vào tháng 8, Đức đã gia nhập Bộ Tư lệnh Liên hiệp quốc do Mỹ lãnh đạo tại Hàn Quốc, trở thành quốc gia thứ 18 hỗ trợ cơ quan quốc tế có nhiệm vụ bảo vệ chống lại sự xâm lược của Triều Tiên nếu chiến tranh nổ ra.
Ông Stephen Flanagan, người từng là giám đốc cấp cao về chính sách và chiến lược quốc phòng tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ từ năm 2013 đến năm 2015, nhấn mạnh: “Quyết định của Đức về việc đưa hai tàu hải quân đi qua Eo biển Đài Loan sẽ là hành động quyết đoán hơn so với đợt triển khai năm 2021, vì nó phản đối tuyên bố của Trung Quốc về quyền tài phán đặc biệt đối với tuyến đường thủy rộng gần 180 km theo chính sách ‘một Trung Quốc’ của nước này”. Ông Stephen Flanagan khẳng định: “Đức và hầu hết các quốc gia khác đều cho rằng ‘các chuyến đi vô hại’ của tàu hải quân qua Eo biển Đài Loan được phép, mà không cần thông báo, theo các nguyên tắc của luật hàng hải quốc tế, bao gồm Công ước Liên hiệp quốc về Luật biển, miễn là chúng ‘không gây phương hại đến hòa bình, trật tự hoặc an ninh của các quốc gia khác’”. Giới phân tích nhận định cùng với việc đang tiến hành đàm phán với Philippines về một thoả thuận hợp tác quốc phòng mới, việc Đức đưa tàu chiến vào Biển Đông qua Eo biển Đài Loan đánh dấu bước chuyển chính sách của Berlin trong việc đối phó với Bắc Kinh. Nói cách khác, đưa tàu chiến tới Biển Đông qua Eo biển Đài Loan bất chấp sự phản đối của Trung Quốc là dấu hiệu cho thấy Berlin sẵn sàng tham gia vào mặt trận chống Trung Quốc ở khu vực, trong đó có Biển Đông.