Ngày 18/10, kênh Telegram “Middle East Spectator” tại Mỹ với hơn 171.000 người theo dõi đã công bố 2 tài liệu tuyệt mật của chính phủ Mỹ, gây chấn động thế giới.
Đó là thông tin chi tiết về kế hoạch quân sự của Israel và những bí mật quốc phòng của nhà nước Do Thái được giấu kín suốt nhiều thập niên qua. Việc rò rỉ tài liệu tuyệt mật này là vô cùng nghiêm trọng, đặc biệt trong bối cảnh quan hệ Mỹ – Israel đang có nhiều vấn đề trong khi tình hình Trung Đông vốn căng thẳng lâu nay gần đây tiếp tục xấu đi và nguy cơ chiến tranh có thể bùng nổ, lan rộng ra toàn khu vực ngày càng hiện hữu.
Theo điều tra của báo New York Times, 2 tài liệu bị rò rỉ thuộc quyền sở hữu của Cục Tình báo Không gian Địa lý Quốc gia (NGA) – Cơ quan đầu não về tình báo vệ tinh của Mỹ. Mặc dù không chứa hình ảnh vệ tinh, nhưng những tài liệu nói trên được xếp vào loại “tuyệt mật” – cấp độ an ninh tối cao chỉ dành cho các thành viên trong liên minh tình báo Five Eyes (Ngũ Nhãn – Liên minh tình báo gồm 5 quốc gia Mỹ, Anh, Canada, Australia và New Zealand).
Những nội dung nào bị rò rỉ?
Tài liệu đầu tiên có tựa đề “Không quân Israel tiếp tục chuẩn bị tấn công Iran và tiến hành cuộc tập trận quy mô lớn thứ hai”, mô tả chi tiết việc Israel triển khai tên lửa đạn đạo (ALBM), tên lửa phòng không (SAM), máy bay chiến đấu, máy bay không người lái (UAV) và máy bay tiếp nhiên liệu. Các tài liệu rò rỉ đã mô tả cụ thể các bức ảnh vệ tinh về một cuộc tập trận quân sự của Israel vào ngày 15/10 nhằm chuẩn bị cho một cuộc tấn công trả đũa có thể xảy ra đối với Iran.
Các tài liệu trên cũng cho thấy Israel đã chuẩn bị tên lửa đạn đạo tầm xa phóng từ trên không, tên lửa không đối đất, máy bay tiếp nhiên liệu trên không và các máy bay hỗ trợ khác, thậm chí Nhà nước Do Thái đã và đang tiến hành giám sát bí mật Iran bằng máy bay không người lái.
Tài liệu thứ hai với tiêu đề “Quân đội Israel tiếp tục chuẩn bị các loại đạn dược thiết yếu và hoạt động bí mật của UAV để gần như chắc chắn sẽ tấn công Iran”. Ngoài việc tiết lộ chi tiết về kho vũ khí và kế hoạch tác chiến, điều gây sốc hơn cả là tài liệu này còn gián tiếp cho biết Israel dường như sở hữu vũ khí hạt nhân, điều mà cả Washington và Tel Aviv chưa bao giờ công khai thừa nhận.
Đây là một vấn đề hết sức nhạy cảm có thể khiến Mỹ và Israel lâm vào thế bất lợi khi bị các nước khác tận dụng khai thác trong thời gian tới và có thể là động lực để Iran nỗ lực tìm mọi cách có thể để đẩy nhanh chương trình phát triển vũ khí hạt nhân, điều Mỹ và Israel luôn quyết liệt ngăn chặn.
Nguyên nhân gây rò rỉ?
Theo các chuyên gia về tình hình Trung Đông, nguyên nhân vụ rò rỉ này có thể có nhiều khả năng khác nhau. Một khả năng được nhắc đến coi đây là hành động cố ý nhằm gây sức ép lên cả Israel và Iran để thúc đẩy họ cùng kiềm chế, giảm thiểu trả đũa lẫn nhau khiến nguy cơ chiến tranh leo thang dẫn đến mất kiểm soát, thể hiện qua việc kênh Telegram “Middle East Spectator” sử dụng những thuật ngữ rất đặc trưng của Tehran và Hezbollah khi đề cập đến Israel.
Tuy nhiên, trong khi “Middle East Spectator” đã phát đi tuyên bố bác bỏ những cáo buộc về mối liên hệ mật thiết của họ với Iran, các quan chức Mỹ cũng không loại trừ khả năng đây là hậu quả của một cuộc tấn công mạng vào hệ thống an ninh thông tin.
Thực hư những nghi vấn trên như thế nào đang được FBI và các cơ quan tình báo Mỹ tiến hành điều tra làm rõ. Đồng thời, chắc chắn là phía Israel cũng sẽ có những điều tra toàn diện và kỹ lưỡng để rút ra những kết luật cần thiết cho riêng mình.
Ảnh hưởng ra sao đến quan hệ đồng minh với Israel?
Dù hiện tại chưa rõ chính xác nguyên nhân, nhưng việc các tài liệu tuyệt mật bị rò rỉ đã gây ra những bất ổn nghiêm trọng trong quan hệ Mỹ – Israel. Nhiều nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế đã cảnh báo sự việc này có thể thách thức sự phối hợp trong tương lai giữa hai đồng minh chiến lược đặc biệt Mỹ – Israel, đặc biệt trong bối cảnh Tel Aviv và Washington đang có những khác biệt công khai về cách thức ứng phó với Iran.
Cựu Phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng phụ trách Trung Đông và cũng là cựu sĩ quan Cục Tình báo Trung ương (CIA) Mick Mulroy nhận định, “nếu đó thực sự là kế hoạch tấn công của Israel nhằm trả đũa các vụ tấn công của Iran, đây là một vi phạm nghiêm trọng có thể làm căng thẳng hơn mối quan hệ giữa Washington và Tel Aviv, đồng thời có thể thách thức sự phối hợp trong tương lai giữa Mỹ và Israel”.
Theo Times of Israel, vụ việc có thể khiến Israel nổi giận ở thời điểm cực kỳ nhạy cảm trong quan hệ giữa Israel với đồng minh thân cận và quan trọng nhất của mình. Còn New York Times nói thẳng ra là “vụ rò rỉ này một lần nữa thể hiện mức độ và tầm cỡ của những hoạt động gián điệp của Mỹ đối với một trong những đồng minh thân cận nhất và điều đó cho thấy mối quan ngại của Washington đối với các kế hoạch của Israel”.
Tình hình càng thêm phức tạp khi các quan chức Trung Quốc và Nga cũng đưa ra những bình luận về vụ việc trên. Bắc Kinh coi “đây là một minh chứng về sự nghi kỵ lẫn nhau và thiếu tin tưởng trong Liên minh tình báo Ngũ Nhãn do Mỹ dẫn đầu”, trong khi Moscow lại cáo buộc Washington “làm lộ bí mật quốc phòng của đồng minh thân cận nhất”. Những ý kiến này càng làm sâu sắc hơn những căng thẳng hiện tại trong các mối quan hệ quốc tế của Mỹ với các đồng minh.
Tác động thế nào tới cuộc bầu cử tổng thống Mỹ?
Cuộc điều tra mà FBI đang triển khai chắc chắn sẽ phải giải đáp nhiều câu hỏi quan trọng, trước hết là: Ai là người đã để lộ những tài liệu này? Làm thế nào mà những tài liệu tuyệt mật đó lại lọt được vào tay kênh tin tức “Middle East Spectator”? Quy mô của vụ rò rỉ này đến đâu và liệu có còn những tài liệu tuyệt mật nào khác đã bị rò rỉ? Đây là hệ quả của một vụ tấn công mạng hay cố tình rò rỉ? Và thời sự hơn cả liệu vụ việc này có phải là một phần của chiến dịch rộng lớn hơn nhằm làm khó chính quyền Biden trước thềm bầu cử?
Trên thực tế, ảnh hưởng của vụ rò rỉ tài liệu tuyệt mật nói trên đã lan rộng sang cả lĩnh vực chính trị nội bộ của nước Mỹ. Do vụ việc xảy ra khi cuộc bầu cử tổng thống đang đi vào chặng nước rút hết sức giằng co và kịch tính, nhiều chuyên gia lo ngại nó có thể gây thêm khó khăn cho chính quyền Biden và ứng viên Dân chủ Kamala Harris trong cuộc đua với cựu Tổng thống Trump. Những tiết lộ đã cho thấy những bất đồng và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa Mỹ và Israel và điều này có thể trở thành một vũ khí lợi hại trong chiến dịch tranh cử của phe Cộng hòa trong những ngày cuối cùng của chiến dịch bầu cử 2024.
Tóm lại, vụ rò rỉ tài liệu tuyệt mật vừa qua có thể coi là một sự cố an ninh quốc gia nghiêm trọng Washington bất ngờ gặp phải, vừa ảnh hưởng sâu rộng tới quan hệ đồng minh của Mỹ với Israel nói riêng và hình ảnh của Mỹ trước các đồng minh phương Tây nói chung. Không chi vậy, vụ việc chắc chắn sẽ còn có những tác động tiêu cực nhất định đến tình hình chính trị nước Mỹ trước thềm cuộc bầu cử tổng thống vốn đang hết sức phức tạp và chia rẽ. Những hệ lụy của nó nhiều khả năng sẽ còn tiếp tục diễn ra trong thời gian tới, khi người dân Mỹ đã xác định được vị tổng thống thứ 47 của mình.
T.P