Sau khi ông Donald Trump tuyên bố chiến thắng, Elon Musk đã nhận được thành quả đầu tiên: giá cổ phiếu Tesla đã tăng gần 15% khiến tài sản của ông có thêm khoảng 20 tỷ USD.
“Ảnh hưởng của Musk đối với ông Trump sẽ làm cho công ty của ông ấy giàu hơn”, Reuters dẫn nhiều nguồn tin cho rằng các hoạt động chính trị của Musk phản ánh chiến lược rộng lớn hơn của ông là bảo vệ các công ty của mình khỏi sự kiểm soát hoặc biện pháp thực thi pháp luật của Mỹ và có thêm sự hỗ trợ của chính phủ.
Tuy nhiên, một số học giả cho rằng mặc dù Musk đã giúp ông Trump thắng cử nhưng cả hai có những khác biệt về các vấn đề then chốt như năng lượng xanh và khó đoán trước mối quan hệ của họ tới đây sẽ phát triển thế nào…
Elon Musk thoát khỏi sự kiểm soát?
Reuters chỉ ra rằng lợi ích kinh doanh của tỷ phú Elon Musk, từ ô tô điện Tesla đến tên lửa SpaceX và chip não Neuralink, phụ thuộc rất nhiều vào các quy định, trợ cấp và chính sách của chính phủ Mỹ.
“Elon Musk cho rằng tất cả các quy định đều cản trở hoạt động kinh doanh và sáng tạo của ông ấy”, một cựu giám đốc điều hành SpaceX yêu cầu giấu tên cho biết. “Ông ấy coi chính quyền Tổng thống Donald Trump như một công cụ để thoát khỏi sự kiểm soát để ông có thể làm bất cứ điều gì ông muốn, và nhanh như ý muốn”.
Reuters nói, năng lượng ngày càng tăng của Musk đã khiến những người ủng hộ ông phấn khích, họ cũng cho rằng chính phủ Mỹ là trở ngại đối với hoạt động kinh doanh công nghệ cao của Musk.
Shervin Pishevar, một nhà đầu tư mạo hiểm từng đầu tư vào SpaceX, cho rằng việc giảm bớt kiểm soát sẽ đẩy nhanh chuyến bay tới sao Hỏa của SpaceX. Theo quan điểm của Pishevar, “trong lịch sử nước Mỹ không có doanh nhân nào vĩ đại hơn Elon Musk”, và “ông ấy sẽ khiến nước Mỹ vận hành như một công ty khởi nghiệp”.
Tạp chí Forbes của Mỹ chỉ ra rằng Musk và công ty của ông hiện đang phải đối mặt với một số lượng lớn các vụ kiện đang chờ xử lý và các cuộc điều tra của chính phủ, điều đó có nghĩa là ông có thể được hưởng lợi từ môi trường pháp lý thoải mái hơn do ông Trump đề xuất. Theo Reuters, ông Trump đã nói sẽ loại bỏ trên diện rộng các quy định mà ông cho rằng đang gây khó khăn cho các doanh nghiệp Mỹ.
Tesla và Musk thắng lớn
Thông báo chiến thắng của ông Trump đã khiến giá cổ phiếu của Tesla tăng vọt. Vào ngày 6/11, cổ phiếu Tesla tại Mỹ khi đóng cửa tăng 14,75%, đạt mức cao kỷ lục mới kể từ tháng 7/2023.
Reuters cho rằng vận may trong tương lai của Tesla có thể tăng hoặc giảm, tùy thuộc vào chính sách của ông Trump đối với xe điện và xe tự lái. Chính quyền của đảng Dân chủ trước nay đã thúc đẩy các chính sách ủng hộ xe điện, đảng Cộng hòa có truyền thống bác bỏ chúng và ông Trump đã chế nhạo các chính sách xe điện của ông Joe Biden trong chiến dịch tranh cử, nhưng giờ đây Musk có khả năng bảo vệ những chính sách này.
Các mục tiêu của Musk bao gồm ngăn chặn các hành động thực thi quản chế của Cục Quản lý An toàn Giao thông đường bộ Quốc gia (NHTSA) đối với sự an toàn của các hệ thống hỗ trợ người lái như Autopilot và FSD (Tự lái hoàn toàn) của Tesla. Các nguồn tin cho biết trọng tâm chính của Musk trong 4 năm tới sẽ là “gỡ bỏ việc thực thi luật”.
Mỹ hiện không có luật liên bang nào quy định cách triển khai xe tự hành, điều đó có nghĩa là các công ty vận hành phải ứng phó với các quy định khác nhau ở các tiểu bang. Tháng trước, Musk đã than thở về những thách thức do môi trường quản lý nhà nước đặt ra tại hội nghị báo cáo thu nhập của Tesla và ủng hộ quy trình phê duyệt thống nhất của liên bang.
Ngày 6/11, CNN dẫn lời nhiều nhà phân tích nói rằng sau khi ông Trump nhậm chức, ông có thể “bật đèn xanh” cho chính sách xe tự lái. Garrett Nelson, nhà phân tích ở CFRA Research, một công ty nghiên cứu của Mỹ, cho biết: “Theo quan điểm của chúng tôi, Tesla và Giám đốc điều hành Musk có thể là những người hưởng lợi nhiều nhất từ kết quả bầu cử”.
Mặt khác, CNN cũng đề cập đến những thách thức mà Tesla có thể gặp phải. Nhà phân tích chứng khoán Dan Ives của Wedbush Securities cho rằng nếu chính quyền Trump phát động một cuộc chiến thương mại mới chống lại Trung Quốc trong tương lai, Tesla có thể sẽ bị cuốn vào. Musk có lợi ích kinh doanh rất lớn ở Trung Quốc, trong khi một nửa số xe điện của Tesla được sản xuất tại Trung Quốc.
Đối với 2 công ty còn lại có quan hệ mật thiết với Musk là SpaceX và X, CNN cho rằng dù ai đắc cử thì tác động đối với chúng cũng sẽ tương đối nhỏ.
Sự nghiệp chính trị của Elon Musk bắt đầu?
Đã có những đồn đoán về việc Musk tham gia nội các của ông Trump nếu ông thắng cử. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn Fox News hồi tháng 10, ông Trump nói rằng: “Ông ấy (Musk) không muốn tham gia nội các, ông ấy chỉ muốn phụ trách cắt giảm giá thành”.
Ông Trump đã hứa, nếu thắng cử, ông sẽ thành lập “Hội đồng về hiệu quả của chính phủ” (DOGE), do Musk lãnh đạo. Công việc đầu tiên của hội đồng sẽ là lập ra một kế hoạch hành động trong vòng sáu tháng để “loại bỏ hoàn toàn gian lận và các khoản chi không phù hợp”. Theo ông Trump, động thái này sẽ tiết kiệm cho Mỹ “hàng nghìn tỷ USD” chi tiêu liên bang.
Trong một cuộc phỏng vấn độc quyền khác với Carlson vào ngày 5/11, Musk nói ông “rất vui được giúp nâng cao hiệu quả của chính phủ”. Vị tỷ phú cho rằng Mỹ có khoảng 450 cơ quan chính phủ liên bang. “Chúng ta có bộ máy quan liêu chính phủ khổng lồ, chúng ta có quá nhiều quy định, có các cơ quan với chức trách chồng chéo…Hiện đã đến mức về cơ bản mọi thứ đều là bất hợp pháp, và không thể làm được việc gì cả. Những chi phí này đều chuyển thành giá thành thực tế. Đó là những chi phí ẩn nhưng rất lớn”.
Một nhà phân tích cho rằng Musk ủng hộ ông Trump không phải để trở thành quan chức mà để phục vụ mục tiêu phát triển trong tương lai của chính ông. “Musk hiểu rất rõ rằng nếu Đảng Dân chủ tiếp tục nắm quyền, sẽ là trở ngại rất lớn đối với các kế hoạch phát triển trong tương lai và mấy công ty của ông ấy”, người này cho hay.
Ngày 6/11, sau khi ông Trump tuyên bố chiến thắng, Musk đã đăng bài trên X, nói: “Những cải cách cấp tiến của Chính phủ Mỹ sắp bắt đầu. Đó sẽ là sự kết thúc của chủ nghĩa quan liêu khiến người ta nghẹt thở và những khoản bội chi điên rồ và trả lại quyền tự do cá nhân cho người dân”.
Trang web tạp chí “Forbes” lưu ý rằng trong bài phát biểu chiến thắng dài 25 phút của mình, ông Trump đã dành gần 4 phút để nói về Musk: “Chúng ta có một ngôi sao mới sinh ra là Elon (Musk)”, đồng thời còn gọi ông là “siêu thiên tài”. Trong một tuyên bố với Reuters vào ngày 6/11, chiến dịch tranh cử của ông Trump đã mô tả Musk là “lãnh tụ công nghiệp trăm năm có một”.
Dù ông Trump và Musk hiện đang trong “thời kỳ trăng mật”, nhưng nhiều học giả gần đây cho rằng thật khó để nói trước mối quan hệ trong tương lai của họ sẽ như thế nào.
Lã Tường, chuyên gia về các vấn đề nước Mỹ tại Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, cho biết: “Musk thực sự đã giúp đỡ ông Trump rất nhiều, nhưng chúng ta cần biết thói quen của ông Trump. Một khi Musk muốn chứng tỏ rằng ông ấy có liên quan đến chiến thắng của ông Trump và đóng một vai trò rất lớn, ông Trump sẽ đuổi ông đi, trước đây đã từng có những ví dụ như vậy”.
Ông chỉ ra rằng vẫn cần phải chờ xem liệu mối quan hệ giữa Musk và chính quyền Trump hoặc quan hệ cá nhân có thể duy trì lâu dài hay không. “Đặc biệt vì họ có sự khác biệt về một số vấn đề then chốt, chẳng hạn như năng lượng xanh. Trump chắc chắn sẽ không ủng hộ ngành công nghiệp xe điện, nên rất khó để nói mối quan hệ trong tương lai giữa ông ấy và Musk sẽ như thế nào”, ông nói.
Theo vị chuyên gia, Musk và ông Trump đều là doanh nhân, cả hai đều tương đối mạnh mẽ và nói những điều giống nhau. Ông Trump sẽ không bao giờ để bị đẩy vào thế bị thao túng. Nếu Musk muốn cùng tồn tại hài hòa với ông Trump, vị tỷ phú cần thể hiện sự tôn trọng, tách biệt ranh giới quyền lực với ông Trump.
T.P