Khi chiến sự Ukraine chuẩn bị bước qua mốc 1.000 ngày, truyền thông Mỹ dẫn một số nguồn tin khẳng định Tổng thống Mỹ đương nhiệm Joe Biden vừa cho phép Kyiv được sử dụng vũ khí tầm xa do Washington cung cấp để tấn công vào lãnh thổ Nga.
Đây được xem là diễn biến bất ngờ khi suốt nhiều tháng qua, Nhà Trắng dưới thời ông Biden gần như kiên quyết từ chối đề xuất của Ukraine về việc sử dụng vũ khí tầm xa để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga. Thậm chí trước đây, ngay cả khi được lãnh đạo Anh thuyết phục, ông Biden cũng chưa đồng ý.
Trong khi Nhà Trắng từ chối bình luận thông tin trên, thì Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov chỉ trích quyết định mới của Mỹ đã “châm dầu vào lửa”.
Rủi ro không quá lớn ?
Không khó để hiểu lý do tại sao trước đây ông Biden từ chối cho phép Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa để tấn công lãnh thổ Nga. Vì việc Ukraine được phép sử dụng vũ khí tầm xa do phương Tây cung cấp để tấn công vào lãnh thổ Nga có thể khiến cho cuộc xung đột ở Ukraine trở nên căng thẳng hơn, thậm chí lan rộng ngoài tầm kiểm soát đối với Mỹ.
Hồi tháng 9, khi Ukraine tích cực vận động Mỹ cùng đồng minh về vấn đề trên, Tổng thống Nga Vladimir Putin phản ứng rằng nếu NATO dỡ bỏ các hạn chế đối với việc Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của phương Tây để tấn công sâu vào bên trong Nga, thì Moscow sẽ xem đó là hành động chiến tranh. Vì thế, quyết định mới của Tổng thống Biden khiến nhiều người lo ngại Nga phản ứng mạnh dẫn đến xung đột lan rộng.
Thời gian qua, Mỹ đã cung cấp tên lửa ATACMS cho Ukraine nhưng không cho phép dùng tấn công vào lãnh thổ Nga. Đạt trần bay lên đến 50 km cùng tốc độ Mach 3 (gấp 3 lần vận tốc âm thanh) và có tầm bắn lên đến 300 km, ATACMS sẽ là loại vũ khí mà Ukraine có thể dùng tấn công lãnh thổ Nga sau khi Washington gỡ bỏ rào cản cho Kyiv. Tuy nhiên, như CNN dẫn một số nguồn tin thì khẳng định thực tế Mỹ không cung cấp nhiều tên lửa ATACMS cho Ukraine.
Thêm vào đó, so với giai đoạn tháng 8 – 9 vừa qua, khi Ukraine tấn công đã thọc sâu vào lãnh thổ Nga, thì thế trận đã thay đổi. Cụ thể, Moscow gần đây liên tục lấn lướt Kyiv trên chiến trường. Cho nên sức ép dành cho Moscow cũng giảm đi. Ngoài ra, vì Moscow vẫn kiểm soát nhiều vùng đất của Ukraine, nên nếu sử dụng ATACMS thì Kyiv chỉ đủ sức tấn công khoảng 100 km vào lãnh thổ Nga, chứ khó tấn công sâu hơn. Cho nên, rủi ro thiệt hại lớn cho Nga là không quá cao.
Đó là những phân tích lạc quan đối với rủi ro chiến sự lan rộng.
Đến “lá bài” cho ông Trump ?
Nhận định khi trả lời Thanh Niên ngày 18.11, chuyên gia tình báo quốc phòng Mỹ Carl O.Schuster đánh giá động thái mới của Tổng thống Biden nhằm tăng cường áp lực chính trị lên Moscow phải thay đổi chiến lược, mở ra cơ hội đàm phán hòa bình.
Quyết định được Tổng thống Biden đưa ra khi chỉ còn khoảng 2 tháng nữa Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump sẽ chính thức nhậm chức. Dự báo về chính sách của Nhà Trắng sau khi ông Trump tiếp quản, chuyên gia Schuster đánh giá: “Ý định của ông Trump là hạn chế và chấm dứt xung đột ở Trung Đông và Ukraine nhằm dành nhiều nguồn lực hơn cho Thái Bình Dương và Đông Á. Chiến lược của ông là đe dọa cắt giảm hỗ trợ vật chất của Mỹ cho những bên tham gia. Trong trường hợp của châu Âu, Mỹ đang cung cấp phần lớn thiết bị quân sự và đạn dược cho Ukraine”.
Chính vì thế, để kết thúc xung đột ở Ukraine thì Washington có thể sử dụng “lá bài” viện trợ nhằm gây áp lực buộc Kyiv ngồi vào bàn đàm phán ngay cả khi không nhận được điều kiện Nga trả lại các khu vực đã chiếm đóng. Sự ủng hộ của dư luận Ukraine dành cho Tổng thống Volodymyr Zelensky đang ngày càng thấp hơn cũng trở thành gánh nặng cho chính quyền Kyiv đương nhiệm. Trong khi đó, ông Zelensky đang đối mặt áp lực phải tổ chức bầu cử tổng thống Ukraine sau thời gian trì hoãn vì chiến sự.
Ngược lại, việc Tổng thống đương nhiệm Biden cho phép Ukraine dùng vũ khí tầm xa do Mỹ cung cấp để tấn công lãnh thổ Nga có thể trở thành “lá bài” cho ông Trump sắp tới gây sức ép đối với Moscow về hòa đàm. Ông Trump không phải chịu trách nhiệm về quyết định này của ông Biden, nhưng có thể dùng để thương thuyết với Tổng thống Putin. Vì có một thực tế là nguồn lực của Nga đang bị suy giảm, nên nếu về lâu dài có thể bị Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ thì có thể trở thành áp lực không nhỏ cho Moscow.