VACC kiến nghị phân tách riêng các hợp phần xây dựng của dường sắt tốc độ cao Bắc-Nam và quy mô các gói thầu trong hợp phần xây dựng nên giữ trong khoảng từ 1-1,5 tỷ USD.
Hiệp hội nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) vừa có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ để kiến nghị những cơ chế đặc thù cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.
Trong văn bản, VACC nhấn mạnh dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam với tổng mức đầu tư khoảng 67 tỷ USD, trong đó phần xây dựng cơ bản chiếm khoảng 33 tỷ USD. Đây là cơ hội lớn nhưng cũng là những thách thức đầy khó khăn cho các nhà thầu xây dựng Việt Nam.
Theo VACC, các nhà thầu Việt Nam hiện đã rất thành thạo trong thiết kế và xây dựng các công trình giao thông đường bộ có tính phức tạp cao như đường cao tốc, cầu vòm, cầu dây văng… nhưng chưa triển khai xây dựng hạ tầng đường sắt tốc độ cao.
Lên danh với ngoài nước nhưng nhà thầu Việt phải đảm nhận 50% khối lượng
Để hỗ trợ cho các nhà thầu Việt Nam có thể tham gia siêu dự án này, VACC đề nghị Thủ tướng Chính phủ cho phân tách riêng hợp phần xây dựng kết cấu hạ tầng với các hợp phần chuyên ngành khác như thông tin, tín hiệu; cấp điện; phương tiện đoàn tàu. Trong đó, quy mô các gói thầu trong hợp phần xây dựng nên giữ trong khoảng từ 1-1,5 tỷ USD để đảm bảo năng lực tài chính của các nhà thầu tham gia đấu thầu.
VACC đánh giá đây là dự án đặc biệt lớn, sử dụng nguồn vốn trong nước nên cần ưu tiên sử dụng các nhà thầu Việt Nam. Việc này đảm bảo tạo nguồn công việc trong nước, tăng tính chủ động, tính tự chủ, là cách tốt nhất để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong nước để có thể thực hiện các dự án tương tự hoặc có thể tham gia đấu thầu các dự án quốc tế sau này.
Đưa ra tiêu chí lựa chọn năng lực kinh nghiệm nhà thầu trong nước, VACC kiến nghị phải là các nhà thầu có năng lực và kinh nghiệm; từng tham gia các dự án, công trình giao thông có cấp hạng (theo phân cấp công trình xây dựng quy định tại Thông tư 06/2021/TT-BXD) tương đương với cấp hạng tuyến đường sắt tốc độ cao hoặc có cấp hạng được quy đổi từ tối thiểu 3 công trình ở cấp thấp hơn liền kề.
Về tiêu chí lựa chọn năng lực tài chính, VACC đề xuất cho phép cộng năng lực tài chính của tất cả các nhà thầu trong liên danh và có thể giảm bớt yêu cầu về năng lực tài chính.
Về mô hình nhà thầu, VACC cho rằng cần khuyến khích liên danh giữa các nhà thầu trong nước hoặc trong và ngoài nước nhưng nhà thầu trong nước đóng vai trò là đứng đầu liên danh.
“Việc sử dụng nhà thầu trong nước hoặc nhà thầu trong nước đứng đầu liên danh cho phép Chính phủ, Bộ GTVT cũng như các cơ quan Việt Nam có thể dễ dàng chỉ đạo và định hướng vì lợi ích quốc gia”, VACC nhấn mạnh và cho rằng cần khuyến khích cộng điểm cho liên danh nhà thầu sử dụng nhà thầu trong nước với tỷ lệ công việc lớn hơn.
Trường hợp các nhà thầu nước ngoài muốn tham gia, VACC kiến nghị phải liên danh với nhà thầu Việt Nam, trong đó các nhà thầu Việt Nam phải đảm nhận ít nhất 50% khối lượng công việc. Đồng thời, xem xét bổ sung quy định sử dụng lao động Việt Nam, ưu tiên lao động tại địa phương (tối thiểu 70%).
Bố trí gói tín dụng cho vay với lãi suất 5%
Riêng với nhà thầu tư vấn, theo VACC, dự án sử dụng quy trình thiết kế FEED và đấu thầu nhà thầu EPC. Song, các nhà thầu Việt Nam thường có sự tách bạch thành nhà thầu tư vấn thiết kế và nhà thầu xây dựng. Trong đấu thầu cần có sự liên danh liên kết giữa 2 nhóm nhà thầu này, bao gồm cả nhà thầu nước ngoài.
“Do lực lượng nhà thầu tư vấn ở nước ta còn mỏng, cấp có thẩm quyền cần cho phép các nhà thầu tư vấn tham gia các bước nghiên cứu khả thi, thiết kế FEED vẫn được tham gia trong liên danh tổng thầu EPC để đấu thầu nếu chứng minh được sự độc lập về pháp lý và tài chính với các thành viên nhà thầu xây lắp trong tổ hợp tổng thầu EPC hoặc cho phép nhà thầu EPC được lựa chọn tư vấn thiết kế sau khi trúng thầu”, văn bản kiến nghị nêu. Nghiên cứu cho phép áp dụng hình thức chỉ định thầu trong dự án và áp dụng giảm giá 5%.
Về tư vấn giám sát và các tiêu chuẩn kỹ thuật, đánh giá dự án có yêu cầu kỹ thuật cao, đặc biệt đòi hỏi độ chính xác lớn, hạn chế dung sai, VACC kiến nghị cần tăng cường công tác tư vấn giám sát. Mô hình tư vấn giám sát theo hình thức tư vấn nước ngoài liên danh với tư vấn trong nước để thực hiện dự án. Trong quá trình thi công, giám sát thi công có yêu cầu phía nước ngoài chuyển giao công nghệ thi công cho nhà thầu Việt Nam.
Về quản lý và khai thác mỏ vật liệu, từ kinh nghiệm dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam vừa qua, VACC kiến nghị phải bố sung thêm các quy định về đơn giá đền bù, giá cấp vật liệu cho dự án… để tránh khó khăn cho nhà thầu. Đồng thời, kiến nghị làm rõ mỏ vật liệu sau khai thác sẽ được quản lý và khai thác như thế nào.
Về cơ chế tài chính – tín dụng, dự án có các gói thầu có giá trị rất lớn nên để có vốn cho các doanh nghiệp, nên VACC kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo ngân hàng bố trí một gói tín dụng đặc biệt cho vay các gói thầu thi công dự án với lãi suất ưu đãi (có thể là 5%/năm); đồng thời có cơ chế bảo lãnh thực hiện hợp đồng riêng cho phù hợp với khả năng của các nhà thầu trong nước (thường có vốn nhỏ).
T.P